Meclis, Geri Kabul Anlaşması ve Vize Muafiyetini Araştırdı

ALP ÖZDEN - Meclis, AB-Türkiye Geri Kabul anlaşması ve vize muafiyeti konusunu inceledi.

Araştırmada, Türkiye-AB geri kabul anlaşmasının imzalanmasına yönelik müzakere süreci ele alındı. İncelemede, şu bilgiler verildi:

AB ile Türkiye arasında geri kabul anlaşmasının imzalanmasına yönelik müzakereler 2003 yılına dayanmakla beraber ilk resmi görüşmeler 2005 yılında başladı.

Yapılan dört görüşmenin ardından 2006'da görüşmelere ara verildi.

1999 tarihli Helsinki Zirvesi ile Türkiye, aday ülke statüsü kazandı.

AB ile tam üyelik müzakerelerinin yürütüldüğü bir dönemde, Türkiye üzerinden Avrupa'ya giden üçüncü ülke vatandaşlarının da geri kabulünü içermek gibi ağır yükümlülükler getiren anlaşmanın müzakereleri konusunda, Türkiye, isteksiz bir tutum sergiledi. Ancak, sonraki zaman içerisinde Türkiye-AB ilişkilerinin yavaşlaması, karşılıklı oluşan güvensizlik, göç yolları üzerinde transit ülke konumunda olan Türkiye'nin bu özelliğinin sonucu olarak AB göç politikasında önemli bir unsur olması ve Türkiye'nin vizesiz serbest dolaşım hakkını elde etme yönünde sahip olduğu istek, geri kabul anlaşmasını yeniden gündeme getirdi.

Aralık 2009'da tekrar başlayan müzakerelerde Türkiye, vize kolaylığı ve serbestliğinin söz konusu anlaşmanın imzalanmasında, vazgeçilmez bir şart olduğunu belirterek, hedefini ortaya koydu.  Ocak 2011'de üzerinde mutabakat sağlanan taslak metin "Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında İzinsiz İkamet Eden Şahısların Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma Taslağı" başlığı ile 21 Haziran 2012 tarihinde Brüksel'de taraflarca paraf edilmiş ve bu anlaşmanın 16 Aralık 2013 tarihinde ise imzalanması kararlaştırıldı.

-16 Aralık ile başlayan süreç

16 Aralık itibariyle Türkiye ve AB arasında geri kabule ilişkin bir süreç başladı. Bu süreçte AB'ye yasadışı yollarla giren kişilerin geri kabulünü öngören anlaşmanın Türkiye tarafından imzalanması, buna karşılık AB'nin vize muafiyetiyle sonuçlanması amaçlanan süreci başlatması eş zamanlı olarak gerçekleşti. Söz konusu sürecin sonunda, Türkiye'nin koşulları yerine getirdiği tespit edilirse, AB, vize konusunda tam bir muafiyete izin verecek. Türkiye, geri kabul anlaşması kapsamında AB'nin taahhütlerini gerçekleştirmediği kanaatine varırsa, geri kabul anlaşmasını askıya alacaktır. Sürecin hızı, tarafların anlaşma ile belirlenen koşulları yerine getirme hızları ile paralel olacak.

AB'nin geri kabul anlaşması ile birlikte eş zamanlı olarak Türkiye'ye vize muafiyeti sağlamaması, buna karşılık Batı Balkan ülkelerine bu muafiyetin sağlanması eleştiri konusu olmakta.

Türkiye'nin taraf olacağı geri kabul anlaşması en geç 3,5 yıllık bir sürenin sonunda muafiyet öngörüyor. Anlaşma, Türkiye'den 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi'ne koyduğu çekinceyi kaldırmasını gerektiriyor. Buna göre Türkiye'nin doğusundan gelen kişilere de mülteci statüsü verilecek.

Anlaşmanın imzalanması ile Türk vatandaşları vize başvuruları için daha az ücret ödeyecek; işadamlarına, sanatçılara, sporculara, gazetecilere ve akademisyenlere 2 ila 5 yıl gibi uzun süreler için vize verilebilecek ve vize başvurularına cevap verme süresi on beş güne düşecektir.

Türkiye'nin kendi vize politikalarını, geri kabul anlaşmasının bir sonucu olarak AB vize politikaları ile uyumlaştırması ve bu kapsamda kendi serbest vize politikalarından vazgeçip, AB ile uyumlu bir politika izlemesi gerekecektir. - TBMM