12 Temmuz Beyannamesi nedir, kim hazırladı? 12 Temmuz Beyannamesi hangi cumhurbaşkanı tarafından yayınlanmıştır?

1947'nin 12 Temmuz'unda dönemin cumhurbaşkanı tarafından arz edilen kararların bulunduğu 12 Temmuz Beyannamesi sıklıkla araştırılan ve tarihsel arka planı önemli olan bir siyasi olaydır. Peki, 12 Temmuz Beyannamesi nedir, kim hazırladı? 12 Temmuz Beyannamesi hangi cumhurbaşkanı tarafından yayınlanmıştır? tüm detaylar haberimizdedir…

12 TEMMUZ BEYANNAMESİ NEDİR, KİM HAZIRLADI?

12 Temmuz Beyannamesi veya 12 Temmuz Çok Partili Beyanname Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından 12 Temmuz 1947'de verilen ve Türkiye'de normal bir çok partili sistemin temellerini atan bildirgedir.İkinci Dünya Savaşı sona ererken demokrasi yönündeki açık belirtilerden biri, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün 1 Kasım 1944'teki Meclis konuşmasında sarf ettiği "İdaremiz bütün manasıyla halk idaresidir. Bu idare, demokrasi prensiplerini Türkiye'nin bünyesine ve hususi şartlarına göre tekâmül ettirmektedir." sözleri olacaktır. İnönü'nün bundan sonra da, demokrasi eksenindeki söylemini daha koyultan başka konuşmaları ve demeçleri olur. İnönü'nün 1945 Kasım'ındaki Meclis açış konuşması ise başka siyasi partilerin kurulması için en net mesajı ihtiva eder. Bu konuşmada Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) içinde hizipleşme eğilimleri ile kendini gösteren muhaliflerin ayrıca siyasi parti kurmalarını ister. Nitekim 1946 başında daha önce Dörtlü Takrir'de imzası olan dört kişi M. Celâl Bayar'ın liderliğinde Demokrat Partiyi (DP'yi) kurarlar. Yeni parti kısa sürede ülke içinde örgütlenirken iktidar partisi CHP de yeni düzen için parti tüzüğünde değişiklikler yapar.

12 TEMMUZ BEYANNAMESİ HANGİ CUMHURBAŞKANI TARAFINDAN YAYINLANMIŞTIR?

Sonraları "12 Temmuz Beyannamesi" diye anılacak beyannamede İnönü, önce Bayar ve Peker'le yaptıkları görüşmeleri ve uzlaştırma çabalarını anlatır. İnönü, varmak istediği sonucun iki parti arasında "emniyetin yerleşmesi" olduğunu vurgulayarak, muhalefetin, iktidarın "kendisini ezmek" niyetinde olmadığından; iktidarın ise muhalefetin "kanun haklarından başka bir şey düşünmediğinden" müsterih bulunacağını belirtir. İnönü, ayrıca, kendisinin Devlet Başkanı olarak her iki partiye karşı eşit derecede vazifeli gördüğünü ifade eder. 850 kelimelik bu beyannamenin özeti olarak şu seçilmiş alıntıya yer verelim: "İhtilalci bir teşekkül değil, bir kanuni siyasi partinin metotları ile çalışan muhalif partinin, iktidar partisi şartları içinde çalışmasını temin etmek lazımdır. Bu zeminde ben, Devlet Reisi olarak, kendimi her iki partiye karşı müsavi derecede vazifeli görürüm. (…) Sorumlu Hükümetin huzur ve asayiş vazifesi münakaşa götürmez. Fakat, meşru ve kanuni siyasi partilere karşı tarafsız, eşit muamele mecburiyeti, siyasi hayat emniyetinin temel şartıdır. Bu arada, siyasi partilere mensup olan veya görünen hususi maksat sahiplerinin şirretliklerini pervasız olarak tesirsiz bırakmak hususunda partilerin dikkat göstermeleri icap eder. (…) Varmak istediğim netice, başlıca iki parti arasında temel şartın, yani emniyetin yerleşmesidir. Bu emniyet, bir bakımdan memleketin emniyeti manasını taşıdığı için, benim gözümde çok ehemmiyetlidir. Muhalefet, teminat içinde yaşayacak ve iktidarın kendisini ezmek niyetinde olmadığından müsterih olacaktır. Büyük vatandaş kütlesi ise, iktidarın bu partinin veya öteki partinin elinde bulunması ihtimalini vicdan rahatlığı ile düşünebilecektir."

12 Temmuz Beyannamesi, Türkiye'nin demokrasi tarihinde Cumhurbaşkanı İnönü'nün iktidar ve muhalefet ilişkilerinde taraflara güven veren, özellikle muhalefetin kurumlaşmasını sağlayan kişisel bir çabanın ifadesi olarak kayda geçer. Dış dünya için de Türkiye'nin demokrasiden yana olduğunu gösteren güçlü bir mesajdır. 12 Temmuz Beyannamesinde sonra Başbakan Peker istifa edip yerine Hasan Saka geçerken; DP içinde de ayrılıklar sonucu Millet Partisi adıyla yeni bir parti doğacaktır. Böylece her iki partide aşırılar, ya tasfiye edilecek ya da etkisizleştirileceklerdir. (Atatürk Ansiklopedisi)