İnsanın Beynine Dış Ticaret Açığı Verdiren 10 Çarpıcı Belgesel

Öğrenme isteği herkesin içinden gelen bir şey değil, ancak bir defa bulaştığında başınıza gerçekten iş alıyorsunuz. Şakası bir kenarı günümüz dünyasında çarkın nasıl döndüğünü anlamak, bugün yaşayan herkesin görevi. Nitekim bugünün insanları, yarının insanlarına yol gösterecekler.

Lafı çok uzatmaya gerek yok, bugün size önereceğimiz belgeseller yeteri kadar konuşacaklar.

Şimdi Nereyi İşgal Edelim? (Where to Invade Next?):

IMDb notu: 7.5

Rotten Tomatoes puanı: %78

Amerika… Sınırları dışından bakıldığında bir rüyalar ülkesi, ancak dışının bizi yaktığı kadar içeridekilerin de canı acıyor. Protest ve cesur belgeselleriyle tanınan Michael Moore, son derece eğlenceli ve çarpıcı bir şekilde bazı yönleriyle ABD ve benzeri ülkelerden daha iyi olan memleketleri dolaşıyor. Mesela örnek eğitim sistemiyle tüm dünyayı şaşırtan Finlandiya'ya gidiyor. Mesela çalışanlarına yılda 2 aya yakın tatil izni veren Ducati fabrikalarını ziyaret ediyor.

Bu belgesel serisi, bazı gerçeklerin yaşadığınız yere göre fazlasıyla göreceli olduğunu gösteriyor.

İşin İçinde (Inside Job):

IMDb notu: 8,3

Rotten Tomatoes puanı: %98

Dünyayı ele geçiren ABD kültür endüstrisinin en büyük sembolü Oscar'ı kazanmış bir belgeselle devam edelim. 2008'de küresel çapta yaşanan konut ve bankacılık krizini konu alan Inside job, 2010 yılında Oscar aldı. Anlattıkları ise yaşadığımız çağın en büyük kırılma noktalarından birisine ışık tutuyor.

Ekonominin ne olduğuna dair detaylı bilgilere sahip olmasanız bile bu belgeseli rahatlıkla, bir solukta izleyebilirsiniz. Kriz 2008'de yaşanıyor, ancak ayak sesleri 2000'den bu yana net bir şekilde duyuluyor. Peki bu kriz kime yarıyor? Cevabını bu belgeselde öğreniyoruz.

Paranın Yükselişi: Dünyanın Finansal Tarihi (The Ascent of Money):

IMDb notu: 8,0

Rotten Tomatoes puanı: %85 (İzleyici)

Bir ekmeğe ne kadar para ödeyeceğinizi belirleyen şey nedir, kimdir? Neden bazı şeylerin değeri sürekli yükselirken bazı şeyler değer kaybeder? Niall Ferguson'un aynı isimli kitabından uyarlanan bu belgeselde; Babillerden bu yana süregelen dünya ekonomik tarihine bir bakış atıyor, yakın tarihin en etkili krizlerinden birisini yaşadığımız 2008'e kadar geliyoruz.

Dünya tarihi boyunca yaşanan ekonomik krizlerin neden yaşandığını, insanlığın bu kısır döngüden neden çıkamadığını öğreniyoruz.

Jiro: Sushi Hayalleri (Jiro Dreams of Sushi):

IMDb notu: 8,0

Rotten Tomatoes puanı: %85 (İzleyici)

Sushi mi? Evet Sushi! Peki bunun ekonomiyle ne ilgisi var? Eğer 85 yaşındaysanız ve dünyanın en büyük kültürel gıda zincirlerinden birisini işletiyorsanız var efendim.

Büyük bir hedefe ulaşmak için hayatınızın bazı bölümlerini acımasızca feda etmeniz gerekiyor. Jiro Ono, bu fedakarlığı yapıp başarılı olanlardan sadece birisi. Onu özel kılan şey ise yetiştiği kültürün izlerini asla kaybetmemesi… Para gerçekten mutluluğu getirebilir mi? Cevabını Jiro'dan dinleyin.

Gerçek Değer (The True Cost):

IMDb notu: 7,7

Rotten Tomatoes puanı: -

İnsanların tercihleri mi, yoksa insanlara dayatılan şeyler mi moda oluyor? Belki moda kelimesine sadece giyim sektörü ile sınırlı bir şekilde bakıyorsunuz. Tamam, bu belgesel de olayı giyim sektörü üzeriden açıklıyor, ancak bunun bir nedeni var. İnsanlar, birbirilerini görünüşleri ile yargılamaya yatkınlar. Peki bizi buna sürükleyen şeyler nedir?

İşin en acı tarafı ise çoğunluğun moda olarak bildiği o kıyafetlerin nereden, kimin ellerinden çıktığı… Kamboçya ve Bangladeş'teki fabrikalara gittiğimiz belgeselde, birilerinin 5000 dolar verdiği kiyafetlerden birisini satın almak için yaklaşık 4.5 yıl çalışması gereken insanları da görüyoruz.

Kapitalizm: Bir Aşk Hikayesi (Capitalism: A Love Story):

IMDb notu: 7,4

Rotten Tomatoes puanı: %75

Listenin en başındaki "Şimdi Nereyi İşgal Edelim?" belgeselinin yapımcısı Michael Moore, kapitalizm diye dilimizden düşmeyen o sistemin mutfağına giriyor, tuz ile şekerin yerini değiştiriyor. Moore, her ne kadar konuya taraflı bir bakış açısı sunsa da çarkın nasıl bazıları için işleyip, bazılarının canına okuduğunu gösteriyor.

Sofranızdaki yemeğe yanlışlıkla tuz yerine şeker ekelemiş gibi oluyorsunuz. Bazılarının da önlerindeki tatlıya daha çok şeker attıklarını görüyorsunuz. Biraz buruk, ancak romantik filmlerden daha gerçekçi bir aşk hikayesi izliyorsunuz.

%97: Ekonomik Gerçek (97% Owned):

IMDb notu: 7,9

Rotten Tomatoes puanı: -

Bu kadar kriz konuştuk, bu kadar finansal sistem konuştuk, şimdi biraz daha basite inelim. Para nereden geliyor, onu kim üretiyor? Eğer finansal sistem çökerse sıradan bir vatandaş neler yaşar, bunu nasıl anlayabilir? İngiliz finansal analisti Ann Pettifor, içinde bulunduğu dünyanın kapılarını açıyor.

%97 söylemi, ticari bankaların krediler yoluyla nasıl büyük miktarda paralar kazandıklarını gözler önüne seriyor. Bankaların aynı parayı milyonlarca insana satarak nasıl para kazandığını görüyorsunuz.

O şeker ektiğiniz yemek var ya hani… Üzerine erimiş tuzlu dondurma yiyorsunuz.

Gıda, Ltd. (Food, Inc.):

IMDb notu: 7,8

Rotten Tomatoes puanı: %95

Muhtemelen bu belgeseli çok duydunuz. Etrafınızda izleyenler varsa "Abi marketten ambalajlı gıda almamak lazım ya, kanserojen onlar mrq" falan da dediler. Kredi kartıyla alışveriş yaparken aldığımız domatesleri ele alalım; hamburgerleri, gofretleri, peynirleri…

Ne yediğimiz, nasıl üretildiği, nasıl kandırıldığımız… İzleyin görün.

The Zeitgeist serisi:

IMDb notu: 8,2

Rotten Tomatoes puanı: %85 (İzleyici)

2007, 2008 ve 2011 yıllarında 3 bölüm olarak yayınlanan Zeitgeist; parayla, ekonomik sistemlerle, başarı öyküleriyle, gıdalarla falan değil tüm bu karmaşanın ortasındaki insanla, yani sizinle ilgili.

Peter Joseph tarafından amatör imkanlarla yapılan bu serinin bu kadar etkili olmasını sağlayan şey internet kullanıcıları oldu. İnternet, aynı zamanda insanların bazı şeylere kolayca kanmalarını sağlayan, sorgulama yetilerini ellerinden alan komplo teorilerinin yayıldığı bir ortam. Peki neye nasıl inanıyor, neden kafamızı eğip düşümekten vazgeçiyoruz? Çok söze gerek yok, Zeitgeist'in dünya görüşünüzü değiştirmesine izin verin. Kafanızı boşaltıp izleyin.

Ben Devri (The Century Of The Self):

IMDb notu: 8,2

Rotten Tomatoes puanı: %85 (İzleyici)

Psikanalizin babası, günümüz tüketim kültürünün mimarı olan Sigmund Freud'un korkutucu bilinçaltı araştırmalarına yolculuk yapıyoruz. İsteklerimizi belirleyen şeyler neler, insanlar neden sürü psikolojisiyle hareket ederler, buna rağmen neden yalnız hissederiz? Freud bunlara zaten bilimsel olarak cevap verdi. Onun verileriyle, bencilliğin ön plana çıktığı bir çağa giriş yaptık.

Biraz eski, ancak anlattıklarıyla her dönem yeni kalacak bir belgesel serisi. Bölümlerin tamamına YouTube üzerinen ulaşmanız mümkün.

Eğer sizin de bu listeye eklemek istediğiniz belgeseller varsa yorumlar kısmında belirtebilirsiniz. Görüş, öneri ve düşüncelerinizi bekliyor, iyi seriler diliyoruz.