Bursa'nın 106 Yıllık Elektrik Serüvenini Yansıtan Müze

Büşra Nur Özcan - Bursa'da, bir dönem faaliyet gösteren Merinos İplik Fabrikası'nın enerji ihtiyacını karşılayan tesis Büyükşehir Belediyesi'nin katkılarıyla kentin 106 yıllık elektrik serüvenini yansıtan "Enerji Müzesi" haline getirildi.

Kentte, 16 bin 140 eğirme ve 7 bin katlama iğlikle üretime başlayan Merinos İplik Fabrikası, Bursa ekonomisine önemli katkı sağladı. Bir dönem fabrika için enerji üreten tesis, Büyükşehir Belediyesi'nin katkılarıyla "Enerji Müzesi" haline getirildi ve ziyaretçilerine kentin elektrik tarihi serüvenini anlatmaya hazır hale getirildi.

Müzede, kentte kullanılan ilk ampul, gaz lambaları, fenerler, mumlar gibi kentin elektrik tarihine ışık tutacak çok sayıda materyal sergilenecek. Enerji tesisinde çalışan işçilerin rehberliğinde çeşitli canlandırmaların yapılacağı müzenin kapıları 7 Eylül'de ziyaretçilere açılacak.

Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tesisten elde edilen enerjiden şehrin aydınlatılmasında da yararlanıldığını, 1951'e kadar kömürle, 1950'den sonra ise petrolle elektrik üretildiğini söyledi.

Kazanlarda elde edilen buharın türbinler vasıtasıyla enerjiye dönüştürüldüğünü ifade eden Altepe, "İşte tesisteki bu işleyişi müzede yansıtacağız. Müze, yakın tarihimizle ilgili önemli bir mirasımıza sahip çıkacak" dedi.

-" Türkiye'de bu şekilde bir müze yok"-

Bursa Enerji Müzesi'nin koordinatörü Ahmet Erdönmez, Türkiye'de bu tür bir müze olmadığını, müzeye yerleştirilen mankenler ve fotoğraflarla hikayeler anlatıldığını söyledi.

Enerji müzesinin yaklaşık 1 yılda, kademe kademe tamamlandığını anlatan Erdönmez, şunları kaydetti:

"İstanbul'daki 'Santralistanbul da bir enerji santralidir. Ama içerik olarak Bursa Enerji Müzesi, ondan farklı. Santralistanbul'da, tüm makineler temizlenip, olduğu gibi konulmuş. Burada ise bir hikaye anlatılıyor. Biz, hangi işçi nerede çalışıyorsa, oraya mankenlerini, anılarını ve fotolarını koyduk. Mankenleri, burada çalışan işçilerden aldığımız bilgilere göre yerleştirdik. Yani eskiden burada çalışanlarla bu müzeyi oluşturduk. O dönem tesiste çalışanlar açılışta rehberlik yapacak."

Erdönmez, animasyon ve canlandırmaların müzeye ilgiyi artıracağını ifade ederek, müzede ışığın müzik ritmine göre dans ettiğini kaydetti.

-"Ziyaretçiler elektrik tarihi hakkında öz bilgiye sahip olacak"-

Ahmet Erdönmez, müzenin oluşturulması aşamasında araştırma ekibi kurduklarını bildirdi.

Bu araştırma grubunun derlediği bilgilere göre, kentte 1906'da elektrik beslenmesine başlandığını, jeneratörler marifetiyle yalnızca resmi daireler ve bazı küçük sanayi tesislerinin aydınlatıldığını, diğer yerlerin ise lüks lambaları ve özel sokak gaz lambalarıyla aydınlatıldığını öğrendiklerini belirten Erdömez, müzede bugüne ait çeşitli enerji üretim sistemlerinin de ayrı bir bölümde anlatıldığını vurguladı.

Erdönmez, "Ziyaretçi, müzeye geldiğinde Bursa'daki elektrik tarihi hakkında öz bilgiye sahip olacak. Ziyaretçinin müzeye geldiği zaman ki bilgisi ile çıktığı zaman ki bilgisi aynı olursa, o müze müze değildir. Kişilerin bilgilenmesi gerekir" dedi.

Müzede sergilenen radyolar hakkında da bilgi veren Erdönmez, şöyle konuştu:

"Elektrik geldikten sonra evlere radyo daha çok girmeye başlıyor. Bu radyo koleksiyonunun sahibi, eski radyoların tamir edileceği, Zeki Müren şarkılarının çalınacağı, 50 yıl önceki haberlerin okunacağı bir 'radyo evi' kurma fikrini sundu. Bunun dışında 1970'lere ait bir televizyon ile o döneme ait görüntülerin izleneceği canlandırma ve nostalji oluşturarak başka bir müze oluşturma fikri var. Belki 'Radyo ve Televizyon Müzesi' yapılabilir."

Erdönmez, Bursa Enerji Müzesi'nde sergiler açılacağını, konserler verileceğini, atölye çalışmaları yapılacağını kaydetti.

-Müzeye dönüştürülen tesis-

O dönemde Merinos İplik Fabrikası'na enerji sağlayacak kapasitede kaynak bulunmadığından, fabrika yönetimi kendi enerjisini üretmeye karar verip, elektrik tesisi kurdu. 1938'de 2 kazan, 2 türbin ile devreye giren tesise, 1950'li yıllarda fabrikanın kapasitesinin yükselmesiyle 2 kazan 2 türbin daha eklendi.

Böylece, 4 kazan ve 4 türbinle önemli bir enerji gücüne ulaşan tesisin, zamanla daha da güçlenip, Bursa'da elektrikler kesildiğinde kente enerji sağladığı dönemler de oldu.

Yayıncı: Doğan Sarıtaş - BURSA