Kızılcık Dalına Kadın Eli Değince

Erdinç Aksoy/İbrahim Tığ - Dünyaca ünlü bastonların üretildiği Zonguldak'ın Devrek ilçesindeki Bastoncular Çarşısı'nda, kadın bostan ustası sayısı da her geçen artıyor.

AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, Osmanlı döneminde 1892 yılında ilçede zanaat ürünü olarak yapılmaya başlayan ve onlarca ustanın marifetli ellerinde günümüzde de değerini koruyan Devrek bastonları, kadın ustaların elinde de sanat eserine dönüşüyor.

Devrek'te 35 yaşındayken bir ustanın yanında çıkarlığa başlayarak baston yapımını öğrenen Mürvet Okur'dan (61) yıllar sonra diğer kadınların da mesleğe ilgi göstermesiyle gövdesi kızılcıktan, sapı ceviz ağacından yapılan ve kezzap kullanılarak renklendirilen Devrek bastonlarına, bir nakkaş titizliğiyle işlenen figürler beğeni topluyor.

Kaymakamlık ve Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü iş birliğiyle açılan baston kurslarına ilgi gösteren kadınlar, "sanat ve kültür içermeyen baston kadar bastonsuz bir kültürün de yaşayamayacağına" inanan Devrekli ustaların arasına katılıyor.

Kızılcık dalını törpüleyen, zımparayla düzelten kadın ustalar, işleri gereği tırnakları ojeyi unutsa da el işçiliklerinin bütün marifetlerini sergileyerek bastona yılan, baklava ve bitkisel motifleri işliyorlar.

Devrek'in ilk kadın baston ustası Mürvet Okur, AA muhabirine, eşinden ayrılmasının ardından çalışmaya karar verdiği, meslek bilmediğinde de dönemin baston ustası Münteka Çelebi'nin yanına 35 yaşındayken oğluyla birlikte çırak olduğunu söyledi.

Kaymakamlığın desteğiyle 1989'da kendisine ait baston dükkanı açtığını anlatan Okur, şunları kaydetti:

"Çocuklarımla birlikte bastonlar yapıp sattık. Mesleğe ilk başladığımızda

'baston kadın eline mi düştü' diye beni yadırgayanlar olmuştu ama ben iki çocuğumu bu işten kazandığım parayla büyüttüm. Kadınlar el becerileri erkeklerden eksik değil. Bastona yansıtılan sanat insanların hayalleridir. Bu ağaç dalına en iyi hangi figür gider sorusunu ustalar hayal dünyalarında canlandırır. Bugüne kadar yüzlerce baston yaptım. Geçmiş yıllarda çok sayıda devlet başkanına gönderilen bastonda emeğim vardır. 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e yaptığım baston hediye edilmiştir. "

Okur, Bastoncular Çarşısı'nda kadınların sayısının her geçen gün artmasının gurur verici olduğunu belirterek, "Baston yapanların yanında eşlerine yardımcı olan kadınlar da var. Eskiden kadın bastoncuları görenler şaşırıyordu. Sayımız arttıkça insanlar da alıştı" dedi.

-Bostan eğitmeni kadın-

Devrek'in ilk kadın baston eğitmeni Ayşegül Yurttadur, Kaymakamlık ve Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü iş birliğiyle açılan kurslarda katılımcılara baston yapımını öğrettiğini söyledi.

Aile mesleği olan bastonculuğu son yıllarda kadınların öğrenmek için çaba harcadığını vurgulayan Yurttadur, "Son birkaç yılda verdiğimiz kurslarda 50'ye yakın kadına baston yapımını öğrettim. Ancak bunların büyük kısmı ticari hayatta katılamadı. Şu anda 5 kadın aktif oralar baston üretiyor. Çünkü genellikle bastoncular kendi eşlerine, çocuklarına mesleği öğreterek, yanlarında çalıştırıyorlar" dedi.

Yurttadur, yaklaşık 5 yıldır Halk Eğitim Merkezinde eğitmenlik yaptığını, erkeklere de baston yapımını öğrettiğini ifade ederek, 6 ay önce açtığı iş yerinde de kendi yaptığı ürünlerin satışını gerçekleştirdiğini kaydetti.

Zeynep Berna Kurt (31) da baston ustası eşinden mesleği öğrendiğini, el sanatı ürününün büyük bölümünü yardım almaksızın yapabildiğini kaydetti.

Baston yapımını öğrenmekte zorlanmadığını anlatan Kurt, kadınların mesleği yönelmelerinin çok sevindirici olduğunu, böylece aile bütçelerini katkı sağlayabildiklerini bildirdi.

- ZONGULDAK