Küresel Isınmaya Dayanıklı Kayısı Üretilmesi Planlanıyor

Tuba Karahan - İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Doç. Dr. Bayram Murat Asma, gelecekte Malatya kayısıcılığının riske girmemesi için olasılıkları dikkate aldıklarını belirterek, kuraklığa dayanıklı yeni kayısı çeşitleri geliştirmek için çalışmalar yaptıklarını söyledi.

Asma, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İnönü Üniversitesi Kayısı Araştırma ve Uygulama Merkezi olarak 1999 yılında başlattıkları ve halen devam eden çok amaçlı kayısı ıslah projesi kapsamında Malatya koşullarına uyum gösterecek, kayısı üreticilerinin ihtiyaçlarına cevap verecek yeni kayısı çeşitleri geliştirmek istediklerini belirtti.

"Erkenci", "geç olgunlaşan", "sofralık", "kurutmalık" ve bazı hastalıklara dayanıklı üstün meyve kalitesine sahip yeni kayısı çeşitleri geliştirdiklerini dile getiren Asma, bugüne kadar çok sayıda bitki elde ettiklerini söyledi.

Malatya'da 3 farklı ekolojide bahçeler kurduklarını anlatan Asma, İnönü Üniversitesi Tacan yerleşkesinde, Kale ilçesi Bent köyünde ve Hekimhan ilçesi Sarıkız köyünde kurdukları bahçelerde kayısı çeşitleri üretmeye çalıştıklarını kaydetti. Asma, "Bizim beğendiğimiz kayısı çeşit adaylarımızın çiftçi koşullarında denenmesi, o bölgelenin ekolojilerine uyum gösterip göstermemesi ayrıca bunlarda kurulacak olan bahçelerde il ve ilçe tarım müdürlükleri ve çiftçilerle oradaki çalışmaları yakından izlemeleri, yerinde görmeleri amacıyla bahçeler kurduk" diye konuştu.

-12 yılda 500 bin lira harcandı-

Çalışmalarında 3 aşamayı birden yürüttüklerini kaydeden Asma, hem melezleme yaptıklarını, hem elde edilen bitkileri çiftçi koşullarında yetiştirdiklerini, hem de bazı geliştirilen kayısı çeşidi adaylarında görülen eksik özellikleri iyileştirmek amacıyla ıslahta geriye melezleme denilen çalışmaları gerçekleştirdiklerini belirtti.

Geriye melezleme yapılan 12 bin tohumları bulunduğunu anlatan Asma, bunları da önümüzdeki aylarda arazi koşullarına aktaracaklarını ifade etti. Bu tohumlar içinde amaçlarına uygun bireyleri seçerek geliştirmeye çalışacaklarını belirten Asma, "Bu ıslah çalışmaları çok uzun yıllar süren ve sabır isteyen ve çok da pahalı çalışmalar. 1999 yılından beri devam eden bu projelere yaklaşık 500 bin lira para harcadık. Bu projelerimize başta İnönü Üniversitesi olmak üzere TÜBİTAK, Devlet Planlama Teşkilatı, Malatya Kayısı Tanıtma Vakfı ve Dış Ticaret Müsteşarlığının maddi destekleri var. Ayrıca, bu çalışmaları yaparken Malatya'da paydaşlarımız olan Kayısı Araştırma İstasyonu, Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ve diğer kurumların da çok farklı desteklerini alıyoruz" diye konuştu.

-Kuraklığa dayanıklı yeni kayısı çeşitleri geliştirilecek-

Malatya kayısısının en önemli özelliğini, "lezzet, kalite ve kuru madde içeriği bakımından dünyada başka hiçbir yerde eşdeğerinin olmaması" şeklinde sıralayan Asma, Malatya ekolojisinin kayısı üretimi için çok özel iklim ve toprak özelliklerine sahip olduğunu söyledi.

Malatya'da kuru kayısı ihracatı yapıldığını, yaş kayısı ihracatı yapılabilmesi için Avrupa'daki tüketicinin tercih edeceği irilikte, kalitede kayısı çeşitleri geliştirilmesi gerektiğini dile getiren Asma, şöyle devam etti:

"Ayrıca dünyada değişen bazı koşullar var. Daha düne kadar Malatya'da olmayan bazı hastalıklar gelecekte olabilir. Biz gelecekte Malatya kayısıcılığının riske girmemesi için olasılıkları dikkate alıyoruz, bunlar üzerinde çalışıyoruz. Günümüzde küresel ısınma dünyanın bir gerçeği. İklim değişikliği var. Bu iklim değişikliği üreticiye nasıl yansıyacak- Sıcaklığın ve kuraklığın artması bitkilerin fizyolojik strese girmesine yol açacaktır. Biz bugünden, gelecekte olacak küresel iklim değişikliğinden kayısının etkilenmemesi ya da asgari düzeyde etkilenmesi için kuraklığa dayanıklı yeni kayısı çeşitleri geliştirmek istiyoruz."

Arazi koşullarında bulunan kayısı melezlerinin su stresine karşı tepkilerini ölçmek için farklı aralıklarla sulama yapıldığını anlatan Asma, arazi koşullarındaki melez bitkilerin kuraklığa karşı farklı tepkiler verdiğini gözlemlediklerini söyledi.

Kuraklığa karşı yaprak, sürgün ve meyvede meydana gelen değişikleri izlediklerini dile getiren Asma, önümüzdeki yıllarda kuraklığa dayanıklılık gösteren bitkilerin dokularındaki değişiklikler ölçülerek somut veriler elde edilmesinin hedeflendiğini belirtti.

-İtalya, Fransa, İspanya ve Yunanistan'dan da polen getirildi-

Malatya'da özellikle ilkbahar geçişlerinde don olaylarının kayısıcılık için ciddi bir sorun olduğuna da işaret eden Asma, araştırma yaptıkları kayısı çeşitleri içerisinde don olaylarına dayanıklı bir birey bulunduğu zaman çiftçi için büyük bir avantaj sağlanacağını dile getirdi. Asma, "Bu çalışmalarla bugüne kadar Malatya'da olmayan irilik, şekil, renk bakımından yeni bir kayısı çeşidi geliştirebiliriz. Bu çeşitler tüketicinin bahçesindeki çeşitlerden daha üstün olabilir. Bunlar için araştırma yapıyoruz" diye konuştu.

Çalışmada Türkiye'deki mevcut kayısı çeşitlerinin kullanılması dışında İtalya,İspanya, Fransa ve Yunanistan'dan da polen getirtilerek amaca uygun bitkiler elde etmeye çalıştıklarını vurgulayan Asma, çalışmalarını yaparken tamamen doğal olan bir süreci izlediklerini, sözlerine ekledi.

- MALATYA