Sigara Yasası Uygulamalarına Dair Yapılan Araştırmanın Sonuçları Açıklaması

Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi (SSUK) bileşenlerini oluşturan uzmanlar, 31 Mayıs Tütünsüz Dünya Günü öncesi biraraya gelerek sigara yasası ihlallerini değerlendirdi.

Taksim'deki bir otelde yapılan toplantıda, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Pınar Ay, " Kamuya açık kapalı alanlarda sigara yasağının dördüncü yılı doluyor. İlk günlerinde çok heyecanla uygulanan bu yasaklar sigara tüketimini yüzde 12 sıklığında düşürmüş, sigara ilişkili hastalık başvurularını yüzde 20 azaltmış ve ülkemize bir çok ödül kazandırmıştı. Ancak son dönemde yasakların uygulanmadığına dair Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi'ne (SSUK) gelen çok sayıda şikayet ve basında köşe yazarları tarafından dile getirilen uygulama sorunları, tekrar harekete geçmek gerektiğini gösterdi" dedi.

Kapalı alan sigara yasaklarına uyumun olmadığına dair basında yer alan köşe yazıları ve vatandaş yakınmalarından yola çıkan Sağlık Enstitüsü Derneği ve Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı; İstanbul'un en çok ikram işletmesinin bulunduğu dört ilçede örnekleme ile seçilen caddeler üzerindeki işletmelerde sigara yasaklarına uyumu araştırdı.

Araştırmanın sonuçlarını açıklayan Doç. Dr. Pınar Ay, "İşletmelerin gündüz ve gece koşulları değerlendirilerek ve yöneticileri ile yüz yüze anket görüşmesi yapılarak gerçekleştirilen çalışma sonuçlarına göre, işletmelerin % 37'inde yasağın aleni olarak ihlal edildiği, gizli yöntemler ile ihlali sürdürenler dikkate alındığında oranın yüzde 49.5'a ulaştığı görülüyor. Yani İşletmelerde ihlal oranı yüzde 50'ye varıyor" şeklinde konuştu.

Gençleri hedef kitle seçmiş işletmelerde ihlal oranının çok daha yüksek bulunduğunu belirten Pınar Ay, açıklamasına şöyle devam etti:

"Yasaya uymayan işletmelerde havalandırma cihazlarının bulunduğu ve açılır-kapanır sistemlerin kapalı tutulduğu görülmüştür. Beklenenin tersine alkol servis etme, ihlal oranını artırmamaktadır. Uyumsuzluk gösteren işletmelerde müşterilerin sigara içmesi için meşrubat kutuları, ıslak peçeteler, su dolu pet bardaklar gizli küllük olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yaklaşık her beş işletmeden birisinde izmarit görüntüsü tespit edilmiştir. Kamuya açık kapalı alanlarda sigara yasağının dördüncü yılı doluyor. İlk günlerinde çok heyecanla uygulanan bu yasaklar sigara tüketimini yüzde 12 sıklığında düşürmüş, sigara ilişkili hastalık başvurularını yüzde 20 azaltmış ve ülkemize bir çok ödül kazandırmıştı. Ancak son dönemde yasakların uygulanmadığına dair Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi'ne (SSUK) gelen çok sayıda şikayet ve basında köşe yazarları tarafından dile getirilen uygulama sorunları, tekrar harekete geçmek gerektiğini gösterdi.

Aldığı şikayetler ve yaptığı gözlemler üzerine çalışmalara başlayan SSUK bünyesindeki dernekler, uygulamada yaşanan sorunları araştıran yeni araştırmalar yaptı. Ancak bir çok dünya ülkesine örnek gösterilerek hayata geçirilen kapalı alanlarda sigara yasağı ve reklam yasakları, uygulama aşamasında hayal kırıklığı yarattı. Yapılan araştırma sonuçları, yasakların uygulamasında ciddi sorunlar olduğunu ortaya koyarken uzmanlar devletin yetkili mercilerini tekrar harekete geçmeye çağırıyoruz."

Sağlık Enstitüsü Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı'da, "Anket uygulanan işletmelerin yüzde 42.7'si hiç denetim görmediğini beyan etmektedir. Ancak daha ilginç olarak denetim gördüğünü belirten yüzde 40.8'inde, ceza kesilenlerin yüzde 57.1'inde hala ihlal sürmektedir. Denetim ve ceza sistemimiz belli ki caydırıcı olamamaktadır. 4207 sayılı yasada yapılan değişiklikler ile kapatma cezasının daha ağır koşullar ile getirilmesini beklerdik" şeklinde konuştu.

"Sigara ile ilgili reklam yasaklarına uyumu"

Araştırmada, sigara ile ilgili reklam yasaklarına uyumu da değerlendirildi.

Türk Toraks Derneği ve Sağlık Enstitüsü Derneği tarafından, Ankara, İstanbul ve Diyarbakır'ın aralarında bulunduğu 7 kent merkezinde gerçekleştirilen, 'Sigara ile ilgili reklam yasaklarına uyumu' inceleyen Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Osman Elbek; "Maalesef yasaya aykırı olarak satış noktalarının yüzde 65.5'inde sigaraların işletme dışından görüldüğünü, yüzde 43'ünde uygun olmayan fiyat bildirimi olduğunu, yüzde 29.3'ünde sigaraların birden fazla noktada satışa sunulduğunu, yüzde 25.9'unda satış ünitesi üzerinde reklam unsurunun bulunduğunu ve yüzde 20.7'sinde müşterilerin erişimine açık olduğunu saptadık." şeklinde konuşarak, "Araştırmamızda toplamda reklam ihlalini yüzde 91.4 oranında bulduk. Biz yaşanan bu ihlallerin nedenini yasaya uyumu denetleyecek bir mekanizmanın geliştirilmemiş olmasına bağlamaktayız" dedi.

"Tütün kontrolü için yapılan katkılar hiç şüphesiz ki sağlığa olumlu katkı sağlayacaktır ancak sonuca ulaşmak için yazılan kanunlar uygulanmak ister" ifadesini kullanan Tıp Hukuku Derneği Başkanı Av. Sunay Akyıldız da, "Sunulan çalışmalardan kanunların iyi uygulanmadığını görmekteyiz. Uygulamayı geliştirmek zorundayız" ifadesini kullandı.

4207 sayılı yasada değişiklik yapan torba yasayı değerlendiren SSUK Hukuk Danışmanı Av. Turgut Kazan ise "Torba yasada daha önce tütün için yapılmış her madde aynen alkole uygulanmıştır ve artık alkol tütün ile birlikte anılmaktadır. Tütün kontrolüne emek vermiş bütün bilim adamları ve biz hukukçular iki konunun aynı şemsiye altında değerlendirilmesine karşıyız. Özellikleri, kullanım sıklığı ve

toplumdaki normları çok farklı olan maddelerin mücadele yöntemleri de farklıdır." şeklinde konuştu. - İstanbul