Meteor Sebebiyle Ölen İlk Kişiye Dair Kanıtlar T.C. Devlet Arşivlerinden Çıktı

Bugüne kadar milyonlarca meteor Dünya'ya çarptı; ancak herhangi bir meteorun insan öldürdüğüne dair kanıt bulunamamıştı. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri arasında bulunan bir belgenin, bunun ilk kaydı olabileceği söylendi. Arşivdeki belgeye göre 1888 yılında Irak'a düşen bir meteor, Osmanlı vatandaşlarından birinin hayatını kaybetmesine sebep oldu.

Aslında düşen meteorların insanların ölümüne sebep olduğuna dair birçok hikaye vardı. Birçok farklı ülkede tekrarlanan hikayeler bulunmasına karşın, meteor sebepli ölüme dair kanıt bulunamamıştı. Devlet arşivlerinden çıkan 22 Ağustos 1888 tarihli belge ise bunu tamamen değiştirdi. Belgeye göre belirtilen tarihte düşen meteor, Irak'ta yaşayan birinin ölümüne sebep oldu.

Bildiğiniz üzere Dünya savunması geçilemez bir kale değil; neredeye her gün onlarca uzay kayası ya da uydu parçası atmosfere giriyor. Bunlardan yeteri kadar büyük olanları ise yeryüzüne kadar ulaşabiliyorlar. NASA Fireball Veri Tabanı, 1988 yılından bu yana Dünya'ya düşen meteorları kayıt altına alıyor. 1988'den bu yana tutulan kayıtlarda, Dünya'ya 822 farklı meteor düştüğü görülebiliyor. Yine aynı veritabanına göre Türkiye'ye düşen son meteor ise 2015 yılında Malatya civarlarında yeryüzü ile buluşmuş.

Her gün ortalama 17 farklı meteor düşmesine karşın, bunların bir insanı yaralaması ya da öldürmesi çok mümkün görünmüyor. Keza 2013 yılında Rusya'nın Çelyabinsk şehrine düşen 615 kilogram ağırlığındaki bir meteor, atmosfere girmesinin ardından binlerce parçaya bölünmesine rağmen kimseye zarar vermemişti. Meteor sebebiyle hastaneye kaldırılanlar olmuştu; ancak hastaneye kaldırılanlar, en büyük parçanın çarpması sonrasında yaşanan şok dalgasından etkilenmiş kişilerdi.

(Unsalan et al., Meteoritics and Planetary Science, 2020)

Meteor çarpmasından ölen ilk kişi

2016 yılında Hindistan'da ölen bir kişinin meteor çarpması sebebiyle hayatını kaydeden ilk kişi olduğu dile getirilmiş ve bu birçok farklı mecrada haberleştirilmişti. NASA daha sonra yaptığı açıklamada Hindistan'da hayatını kaybeden kişinin ölüm sebebinin meteor olmadığını duyurmuştu. 1951 yılında Popular Astronomy isimli dergide yayınlanan bir makalede ise meteor sebepli ölüm kayıtlarının gerçekliklerinin tespitinin neredeyse imkansız olduğu iddia edilmişti. Özellikle tarihi kayıtlarda, ölüme sebep olan parçaya dair bilgi verilmemesi ve gerekli ayrıntıların atlanması sebebiyle birçok sorun yaşandığı, makalede söylenenler arasındaydı. Yine aynı makaleye göre bir tarihi belgenin gerçek olduğunu ispatlamak adına, farklı tarihi kaynaklardan doğrulma yapılması gerektiği ve benzer tarihlerde, düşen meteorla ilgili başka ülkelerden de kanıtların elde edilmesi lazım geleceği hatırlatılmıştı.

22 Ağustos 1888 tarihli Osmanlı belgesi ise yukarıdaki sebeplerden ötürü tamamen gerçek olarak sınıflandırılması güç belgeler arasında yerini aldı. Buna rağmen meteor kaynaklı ilk ölüm hakkında düzenlenen, ele geçirilmiş en eski belge olması açısından önemli bir yere sahip olduğu da bir gerçekti. Ayrıca aynı olayın II. Abdulhamit'e kadar ulaşması, Osmanlı Veziri imzalı belgelerin bulunması, olayın gerçekliğini artıran faktörler arasında sayıldı.

Türkçe kaleme alınan belgede, bölgenin yerel saatine göre 20.30 civarında gökte devasa bir ışık huzmesi görüldüğü yazılıyordu. Büyükçe bir ışığın gökte parlamasının ardından ışığın parçalara bölündüğü ve yağmur gibi düşmeye başladığı rapor ediliyordu. Yaklaşık 10 dakika süren bu olay sonrasında Süleymaniye yakınlardaki bir bölgede meteor yeryüzü ile buluşmuştu.

Çarpışma sonrasında bir kişinin hayatını kaybettiği söylenirken, raporda ölen kişinin bedenine dair detaylar da verildi. Bu detayları inceleyen bilim insanları, ölümün çarpma sonrasında ortaya çıkan şok dalgası sebebiyle olduğu kanaatine ulaştılar.

Meteoritics & Planetary Science dergisinde yayınlanan "Earliest evidence of a death and injury by a meteorite (Meteor sebepli ölümler için bulunan en eski kanıt)" başlıklı makalenin yazarları ise Ege Üniversitesinden Doç. Dr. Ozan ÜNSALAN, Trakya Üniversitesinden Dr. Altay Bayatlı ve SETI Enstitüsünden Peter Jenniskens idi. Makaleye göre meteor sebebiyle ölen kişiye dair arşivlerde üç farklı belge olduğu ve bunların üçünün de düşen cisim sebebiyle ölümü raporladıkları kaydedildi. Belgelerden bir tanesinin Irak Valisi, diğerinin bölgenin yöneticilerinden biri, üçüncüsünün ise Osmanlı Veziri tarafından yazıldığını kaydeden araştırmacılar, belgelerin gerçekliği konusunda şüphenin olmadığının altını çizdiler.

İsmi geçen yazarlar belgeleri toplamaya ve araştırmaya devam ettiklerini dile getirirleren, farklı kayıtların bulunması durumunda bunun yine bilim dünyasının önüne konulacağını kaydettiler.