Çin Modernleşmesi: Batılı Modernleşme ve Çin'e Özgü Modernleşme

Yazar: Beat Schneider

Son zamanlarda Çin'de modernleşmeye dair kritik bir siyasi tartışma yaşanıyor. Gündemde iki tip modernleşme var: Batılı modernleşme ve Çin'e özgü modernleşme.

Çin 21. yüzyılda, ilk kez olmak kaydıyla, modernleşmeyi dünya nüfusunun çoğuna yayma olasılığının yeniden doğduğunu ve modernleşme sürecine ülkelerin kendilerinin aktif olarak katılabileceğini Küresel Güney ülkelerine gösteriyor. 20. yüzyılın ikinci yarısında böyle bir ihtimal hayal dahi edilemezdi.

Çin'in toparlanması, jeopolitik kartların yeniden dağıtılmasına yol açtı. Bunun temeli ise öncelikle Çin'in başarılı sömürge karşıtı ve sosyalist devriminde, binlerce yıllık geçmişe dayanan medeniyetinin büyüklüğü ve gücünde, ancak hepsinden önemlisi, savaşta güvenilirliği ve etkinliği kanıtlanmış partisinde yatıyor.

Tüm bunlar, Çin'in özellikle ABD öncülüğündeki Batı ittifak sistemleri (NATO, transatlantik ve Güney Pasifik uzantısı) ile güçlü ekonomik örgütlerden ( Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü, Uluslararası Para Fonu, vb.) bağımsız olmasının, ABD egemenliğinden bağımsız kalabilmesinin temelini oluşturuyor. Çin kendi modernleşmesinin yazarı ve mimarı olarak harika bir sicile sahip. Çin, yüz milyonlarca insanın yaşadığı mutlak yoksulluğun nasıl üstesinden gelinebileceğini, üretici güçlerin eşi görülmemiş ölçekte nasıl geliştirilebileceğini ve genel nüfusun yaşam koşullarında köklü bir değişikliğin nasıl sağlanabileceğini gösterdi. Çin'in modernleşmesi veya Çin'deki modernite, benzersiz bir örnek. Çin, modernleşmeyi yeni bir doğrultuya sevk etmeyi başardı.

Peki, Çin modernleşmesinin kendine has özellikleri nelerdir?

Çin modernleşmesi öncelikle ekonomik, teknolojik ve bilimsel gelişmelere dayanıyor. Çin birçok alanda teknoloji lideri olma özelliğini taşıyor ve büyük ihtimalle giderek artan şekilde inovasyonların hızını belirleyecek. Çin şu anda kapitalizminkinden "daha verimli bir yol" izleme ve aynı zamanda "toplumda adalet" kavramını daha etkin şekilde sağlama sürecinde.

Çin modernleşmesi yalnız bunlardan da ibaret değil. Söz konusu olan, devletin etkin rol oynadığı bir modernleşme biçimi. O nedenle de Çin örneği için "hibrit modernleşme" ifadesi kullanılıyor.

Çin, modernleşmeyi barışçıl kalkınma yolu izleyerek gerçekleştirmek istediğini uzun zamandır gösteriyor. Çin, askeri unsurun dahli olmadan dünya gücü haline gelen tek ülke.

Çin modernleşmesi aynı zamanda yeni bir ekolojik uygarlığın nefes kesen inşası anlamına da geliyor. Ülke uzun zamandır küresel bir ekolojik lider konumunda bulunuyor.

Son olarak önemli noktalardan biri de şu ki; Çin modernleşmesi sosyal kalkınma sürecinde kendi gelenek, felsefe ve kültürünü de içeriyor. Kültürel güç hayati önem taşıyan bir unsur. Ekonomik dinamizm ile kültürel kimliğin birleşimi, Çin modernleşmesini medeniyet açısından güçlü kılıyor. Çin kendi kültürüne saygıyı vurguladığından, Batı tarafından kültürel anlamda hiçe sayılıp ekonomik olarak sömürüldükten sonra kendi yollarını çizmek isteyen ülkeler için Çin örneği cazip gözüküyor. Çin'in "Batılılaşmayı" kategorik olarak reddetmesi bu bağlamda değerlendirilmeli. Çin, modernleşmenin "Batılılaşmaya eşdeğer" olduğu yönündeki "miti" çürüttüğünü kesin bir dille ifade ediyor.

Çin modernleşmesinin bugün vaat ettiği şey emperyalist dışlama, bölme ve sömürü değil. Aksine bu modernleşme, tarihteki en büyük altyapı projesi olan Kuşak ve Yol İnisiyatifi'ne dahil olmayı öneriyor. Çin farklı sosyal sistemleri kabul eden, çok kutuplu düzen için rasyonel bir temel oluşturan, halkların karşılıklı yararına dayanan bir dünya düzeni için çalışıyor. Çin ile birlikte dünya nüfusunun yüzde 85'ini oluşturan Küresel Güney halkları ilk kez söz sahibi olabiliyor.

Editörün notu: Beat Schneider, İsviçre'deki Bern Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde Kültür ve Tasarım Tarihi alanında fahri profesör olarak görev yapıyor.

Bu makalede yer alan görüşler yazarın kendi görüşleri olup, Xinhua Haber Ajansı'nın görüşlerini yansıtmamaktadır.