"Irak'a Yeni Hat, Akdeniz'de Arz Odaklı Fiyat"

SEVAL OCAK ADIYAMAN - Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) Ekonomi ve Kalkınma Araştırmaları Merkezi Uzmanı Cemil Ertem, "Bugün Genova piyasası ve Brent petrol fiyatları arz ve talep yönlü belirlenmiyor. Türkiye'nin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile yaptığı bu anlaşmadan sonra Akdeniz çanağı enerji fiyatlamasında, arz odaklı, yeni bir dönem başlamıştır" dedi.

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Ertem, Türkiye'nin doğal gaz geçişlerinde ve enerji değerlendirmesinde çok önemli bir merkez olma yolunda ilerlediğini ifade etti.

Türkiye'nin Hazar enerji kaynaklarını, TANAP ile AB sınırlarına getireceğini ve bu hattın, TAP ile birleşerek Güney Gaz Koridoru'nun ana damarını oluşturacağını anlatan Ertem, böylece enerjide doğu ile batı arasında temel geçiş, dağıtım ve fiyat merkezi olma doğrultusundaki adımların güçlü şekilde atıldığına dikkat çekti.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile geçen hafta imzalanan enerji hattı anlaşmasının bu anlamda çok önemli olduğuna işaret eden Ertem, "Başlangıçta yılda 10 milyar metreküp doğal gaz akışının sağlanacağı boru hattı, 20 milyar metreküpe kadar çıkacak. Bu, Türkiye'nin yıllık gaz tüketiminin yarısına yakın bir büyüklük demek. Öte yandan bu hat aralık ayından itibaren Kerkük- Ceyhan hattına da bağlanırsa 700 bin varil petrole ulaşacak. İkinci hat da bu hattın 700 bin varille tam kapasiteye ulaşmasından sonra devreye girecek" diye konuştu.

"Enerji fiyatlamasındaki tekel ortadan kalkacak"

Ertem, mart ayından itibaren yürürlüğe giren yasal düzenlemelerle sürecin hukuki alt yapısının hazırlandığını vurgulayan Ertem, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun Irak temaslarının da bu anlamda olumlu etki oluşturduğunu söyledi. Ertem, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Çünkü Irak Merkezi Yönetimi, şimdiye değin, Türkiye'nin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile yaptığı enerji anlaşmalarına şiddetle karşı çıkıyordu. Ancak Davutoğlu'nun Bağdat ziyareti bu ortamı yumuşatmış gözüküyor. Ceyhan'ın, hem Hazar hem de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi kaynaklarıyla devreye girmesine paralel olarak Türkiye'de enerji borsası da devreye girecek ve enerji fiyatlamasındaki tekel ve buna bağlı şişkinlik ortadan kalkacak. Bugün bu piyasada ekonomik rasyonalite ve derinlikten bahsedemeyiz. Böyle olunca hem Irak kaynaklarını hem de Hazar kaynaklarını Akdeniz'e getiren ve Güney Gaz Koridoru ile de Avrupa'ya götüren Türkiye'nin bu spekülatif piyasaya artık mahkum olacağı düşünülemez. İşte Enerji Borsası, tam böyle bir proje ve Akdeniz çanağındaki enerji fiyatlamasını arz yönü olarak ve doğru olarak yeniden belirlemenin ilk adımı. Bugün Genova piyasası ve Brent petrol fiyatları arz ve talep yönlü belirlenmiyor. Türkiye'nin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile yaptığı bu anlaşmadan sonra Akdeniz çanağı enerji fiyatlamasında, arz odaklı, yeni bir dönem başlamıştır."

"Yeni bir Nabucco çok güç"

İran doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşınmasına yönelik projenin önünde siyasi, teknik ve ekonomik engeller bulunduğuna dikkati çeken Ertem, şunları kaydetti:

"Sayın Davutoğlu'nun temasları ve İran'ın son aylarda Ruhani ile birlikte gelen yumuşama süreci siyasi engellerin aşılabileceği işaretlerini veriyor. Ancak bu proje, Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaşan ve TAP'a bağlanan projeyle ve Güney Gaz Koridoru ile rekabet etmek durumunda. İran gazının Türkiye üzerinden taşınması projesinin siyasi engeller aşılsa ve Rusya faktörü geçilmiş olsa bile yeni bir Nabucco Projesi oluşturması veya TANAP-TAP geçişine alternatif olması yakın gelecekte çok güç. İran projesi rutin bir kaynak çeşitlendirme projesidir, siyasi ve ekonomik şartların olgunlaşmasıyla devreye girebilir." - Ankara