İran İle Anlaşmanın Petrol Fiyatlarına Etkisi

BELGİN YAKIŞAN - Nordea Markets Makro Petrol Analisti ve Küresel Emtia Stratejisti Thina Margrethe Saltvedt, petrol fiyatlarındaki keskin düşüşün, OPEC ülkeleri üzerinde baskı oluşturabileceğini vurgulayarak, "Eğer İran'ın petrol üretimine yeniden başlaması, beklenenin aksine fiyatlarda hızlı bir düşüşe neden olursa ve petrolün varili 90 dolar seviyesine inerse, bu durum bazı OPEC üyesi ülkelerin ekonomilerinde önemli bir baskı yaratacaktır. Bu durum OPEC'te büyüyen iç anlaşmazlıklara neden olabilir ve özellikle Irak ile ilişkileri daha da kötüleştirebilir" dedi.

İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasındaki İran'ın nükleer programına ilişkin anlaşmaya varılmasının petrol fiyatları üzerindeki etkilerini AA muhabirine değerlendiren Saltvedt, anlaşmayla petrolle ilgili yaptırımların ana yapısında muhtemelen değişiklik olmayacağı gibi, etkilerinin önemsiz olacağını söyledi.

Saltvedt, anlaşmanın İranlılar'ın özellikle Asya ülkelerine ihracatında hafif bir artış anlamına gelebileceğini ancak petrolün küresel arz/talep dengesiyle neredeyse hiçbir ilgisi olmayacağını vurguladı.

Petrol fiyatlarının anlaşma öncesinde verilen iyimser başlıklarla zaten fiyatlandığını kaydeden Saltvedt, "İran'ın nükleer programı üzerinde geçici bir anlaşma sağlansa bile, uzun vadeli bir anlaşmaya varmak daha önemlidir. Bu doğrultuda, İran petrol ihracatında 2014 yılı başlarına kadar herhangi bir önemli değişiklik görmeyi beklemiyorum" dedi.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, İran'ın günlük petrol üretimini 320 bin artırarak, eylül ayındaki günlük 2,58 milyon varil seviyesinden, 2014 yılındaki toplam üretim kapasitesi olan günlük 2,9 milyon varil seviyesine çıkarmasının mümkün olduğuna dikkati çekerek, bu durumun eğer OPEC üyeleri tarafından herhangi bir üretim kesintisi olmazsa, petrolün varil fiyatında 3-5 dolarlık bir düşüşe neden olacağını ifade etti.

Bunun yanında, Suudi Arabistan'ın piyasanın petrole boğulmasına izin vereceğini düşünmediğini dile getiren Saltvedt, şunları kaydetti:

"Bu nedenle ülkenin son zamanlarda yaklaşık günlük 10 milyon varile ulaşan üretimini kesmesini bekliyoruz. Bu üretim sınırlamasının, Suudi Arabistan'ın petrol gelirlerini çarpıcı bir şekilde azaltmadan, rezerv kapasitesini artırmasını ve piyasada daha sağlam bir tampon oluşturmasını sağlayacak. Petrol piyasası, daha fazla dengelenecek ve petrol fiyatları düşük volatiliteye sahip olup, sadece çok az olarak değişecek. Petrol fiyatlarındaki keskin düşüş, OPEC ülkeleri üzerinde baskı oluşturabilir. Eğer İran'ın petrol üretimine yeniden başlaması, beklenenin aksine fiyatlarda hızlı bir düşüşe neden olursa ve petrolün varili 90 dolar seviyesine inerse, bu durum bazı OPEC üyesi ülkelerin ekonomilerinde önemli bir baskı yaratacaktır. Bu durum OPEC'te büyüyen iç anlaşmazlıklara neden olabilir ve özellikle Irak ile ilişkileri daha da kötüleştirebilir."

"Daha fazla yedek kapasite""

Oil Outlooks and Opinions LLC Başkanı Carl Larry de anlaşmanın petrol için iyi bir gelişme olduğunu ancak petrol fiyatlarının düşmesine neden olacağını düşünmediğini, petrol piyasasında daha fazla "yedek kapasite" elde edilmesine yer verdiğine işaret eden Larry, İran'ın sağlayabileceği ekstra petrolün Ortadoğu'nun diğer bölgelerindeki petrol üretimi sorunlarına yardımcı olacağını kaydetti.

Larry, bu yılın başından itibaren Libya, Suriye ve Mısır'da pek çok sorunun yaşandığını anımsatarak, şöyle dedi:

"Libya, ülke içindeki probemler nedeniyle petrol üretimini kaybettiği zaman, Suudiler üretimlerini rekor seviyeye çıkarmak zorunda kaldı ve günlük 10,2 milyon varil petrol üretti. ABD'nin ham petrol ithalatını 2007'deki günlük yaklaşık 11 milyon varil seviyesinden, 2013 yılındaki günlük 8 milyon varil seviyesine düşürmesinden bu yana, bu rakam Suudiler için şaşırtıcı oldu. Suudilerin mevcut günlük ham petrol üretimini 3 milyon varil artırması, üretimi rekor seviyelere yükseltmek için ihtiyaçtı."

İran'ın piyasalara geri dönmesine izin verilmesinin, fiyatlarında ani artışların olduğu piyasalara yardım edeceği yönündeki düşüncelerini dile getiren Larry, petrol piyasasında olduğu gibi, küresel ekonominin toparlanma ve yükselme eğilimini sürdüreceğini söyledi.

Larry, bir bütün olarak İran'ın geri dönüşünün, aynı zamanda Çin, Hindistan ve Türkiye ile daha fazla ekonomik aktivite yaratması anlamına geldiğini kaydederek, şu değerlendirmeleri yaptı:

"Bu ülkeler, İran'ın sadece petrol ve doğalgaz partneri değil, aynı zamanda birçok mal ithal ediyorlar. Birçok insan, İran'ın ana petrol tedarikçisi olduğunu unutma eğiliminde ama bu ekonomi dünya çapında daha fazla aktivite oluşturmanıza yardımcı olacak bir ekonomi. Bu ülkeler arasındaki ekonomik aktivitenin anlamı daha fazla büyüme ve petrol talebi demek… Bu nedenle ülkeler büyümeye devam ederken, talep edecektir. İran'la yapılan bu anlaşmayla ölçülü davranmak gerekir. Burada, sadece petrolden çok daha fazlası var. Petrol fiyatları yüksek seyretmeye devam edecek ama daha yavaş büyümeyi karşılamak için bunun daha ılımlı bir hızda gerçekleşeceğini düşünüyorum. Geride kalan 2007 yılında, petrol fiyatları 100 doların üzerinde seyrediyorken, İran hala petrol piyasasınını geçerli bir parçasıydı. Petrol fiyatlarında bugün gerçekleşen düşüşün sadece geçici bir hareket olduğunu düşünüyorum ve  biz petrol fiyatlarını yüksek görmeye devam edeceğiz." - İstanbul