Özel Sektör Borçlanmada Makas Değiştiriyor

MURAT BİRİNCİ - Bu yılın eylül ayında özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcunun yüzde 12,5'ini tahvil ihraçları oluştururken, kredilerin payı yüzde 87,5'e geriledi.

AA muhabirinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerinden derlediği bilgiye göre, özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu bu yılın 3. çeyreğinde geçen yıl sonuna göre yüzde 6,2 artarak 139,2 milyar dolardan 147,8 milyar dolara yükseldi.

2010 yılında 1,2 milyar dolarlık tahvil ihracı gerçekleştiren özel sektörün yurt dışına tahvil ihracı bu yıldan sonra artmaya başladı ve sektör borçlanmada makas değiştirdi.

2013 yılının dokuz aylık döneminde özel sektörün yurt dışına tahvil ihracı 2010 yıl sonuna göre yüzde 1434 oranında artarak 1,2 milyar dolardan 18 milyar dolar seviyelerine ulaştı.

Özel sektörün yurt dışına tahvil ihracı bu yılın dokuz aylık döneminde geçen yılın sonuna göre yüzde 55,8 oranında artarken tahvil ihracı hariç tutulduğunda özel sektörün yurt dışına kredi borcu yüzde 1,6 oranında arttı.

Özel sektörün yurt dışından borçlanmasında tahvilin payı artarken kredi kullanımının payının azaldığı gözlendi. 2010 yılında özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredilerin yüzde 1'i tahvil iken yüzde 99'u kredilerden meydana gelmişti.

Son üç yıllık dönemde özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcunda tahvil ihracının payı hızla artarak toplam kredi borcu içindeki oranı yüzde 10'ü geçti. Bu yılın eylül ayında özel sektörün yurt dışından sağladığı kredilerin yüzde 12,5'ini tahvil ihraçları oluştururken, kredilerin payı yüzde 87,5'e geriledi.

Özel sektör, 2010 yılında yurt dışından kullandığı 119 milyar 792 milyon 248 bin dolar kredinin yüzde 70,6'sını Avrupa, yüzde 14,7'sini Asya ve yüzde 13,6'sını Amerika'dan sağlamıştı. 2013 yılı eylül ayı itibariyle kullanılan 147 milyar 764 milyon 896 bin dolarlık kredinin yüzde 61,3'ü Avrupa, yüzde 14,5'i Asya ve yüzde 11,6'sı Amerika'dan sağlandı.

Türkiye'de özel sektörün uzun vadeli kredi borcu ülke bazlı incelendiğinde ise, en fazla kredi kullanımı yüzde 13,6 ile İngiltere oldu. İngiltere'yi yüzde 10,5'le Almanya, yüzde 9,9'la ABD, yüzde 9,3'le Hollanda ve yüzde 7,8'i Bahreyn izledi.

"Borçların çevrilmesinde bir sorun yaşanmadı,  2014 yılında da değişiklik beklemiyoruz"

İş Yatırım Araştırma Direktörü Serhat Gürleyen, yatırımlar (GSMH'nin yüzde 20'si) ve tasarruflar (GSMH'nın yüzde 12'si) arasındaki büyük fark nedeniyle Türk bankaları ve büyük şirketlerin finansman ihtiyaçlarının önemli bir kısmını yurt dışından sağladığını belirtti.

Gürleyen, şunları kaydetti:

"Bilanço yapılarının sağlamlığı ve uzun dönemli ilişkiler nedeniyle yurt dışı borçlanma kanalı küresel kriz sırasında bile açık kalmaya devam etti. Fed'in varlık alımlarını azaltması beklentisi ile mayıs ayından sonra piyasalarda bir dalgalanma yaşandı. Orta ve uzun vadeli faiz oranları yükseldi. Buna paralel Türk bankalarının ve şirketlerinin borçlanma maliyetlerinde küçük artışlar yaşandı. Uzun vadeli tahvil ihraçlarında bir parça yavaşlama görüldü. Ancak genel olarak borçların çevrilmesinde bir sorun yaşanmadı. 2014 yılında da bu tabloda temel bir değişiklik beklemiyoruz."

"Özel sektör yeni pencereden borçlanmasına devam edecektir"

Halk Yatırım Hazine Direktörü Ali İhsan Çamcı ise 2002-2008 yılları arasında Türkiye'nin yurt dışından borçlanmasının kolaylaştığını ifade ederek, "2008 yılından sonra krizle birlikte 2010 yılına kadar Türkiye özel sektörünün yurt dışı borcunda azalma görüldü. Türkiye'nin şu anda normalleşme sürecinde olduğunu söyleyebiliriz" dedi.

Özel sektörün yurt dışı borçlanmalarında kredi yerine tahvile doğru dönüşüyor olmasının özel bankaların yurt içinde de Türk lirası borçlanma aracı ihracıyla paralellik arz ettiğini belirten Çamcı, şunları aktardı:

"Krizden kurtulmak için aşırı para enjekte edilmesi dünyanın her tarafında faiz oranlarının düşmesine ve yatırımcıların özellikle gelişmekte olan piyasalara bakışını değiştirerek bu alanlara yatırım yapmalarına neden oldu. Tahvilin alınıp satılması da borç verenler tarafından makul görülüyor. 2011-2012 yılı ve 2013 yılı ilk yarısında tahvil ihracında önemli artışlar yaşandı. Önümüzdeki dönemde geçtiğimiz döneme göre çok hızlı bir artış göstermese de bu artış devam edecektir. Özel sektör için maliyetler bir miktar artacak olsa da -çünkü sıfır faizle para bulma döneminin sonuna gelindi- yeni pencereden borçlanmasına devam edeceğini düşünüyorum." - İstanbul