Tütünde Kaçak Sorununa "Sözleşmeli" Müdahale

TOLGA ALBAY - Ege Tütün İhracatçıları Birliği Başkanı Mahmut Özgener, TBMM'ye sunulan torba yasa tasarısı içinde yer alan tütün üretimi ve ticaretiyle ilgili düzenlemelerle kaçakçılığa hem kaynağında hem satış sürecinde caydırıcı cezalar öngörüldüğünü belirterek, "Düzenlemelerin yasalaşması halinde kaçak sorununun önemli ölçüde çözüleceğine inanıyoruz." dedi.

Özgener, AA muhabirine yaptığı açıklamada, TBMM'ye sunulan bazı vergi kanunları ile kanun ve KHK'larda değişiklik öngören kanun tasarısı içinde tütün üretimi ve ticaretini önemli ölçüde etkileyecek kararların bulunduğunu söyledi.

Tütünde son dönemde kaçakçılık sorununun hızla büyüdüğüne işaret eden Özgener, geçen yıl bazı bölgelerde tarladaki ürünün yaklaşık dörtte üçlük bölümünün kaçakçılara satıldığını tespit ettiklerini bildirdi.

Özgener, üreticilerin, verilen cazip fiyatlar nedeniyle tütün işleme firmalarını değil kaçakçıları tercih eder duruma geldiğini dile getirdi.

İhracatçıların yurt dışındaki alıcılara verdikleri ürün taahhütlerini karşılamakta zorluk yaşamaya başladığını anlatan Özgener, bu alanda devletin vergi kaybının da giderek arttığına dikkati çekti.

Tasarıda yer alan düzenlemeyle tütünün sadece sözleşmeli olarak üretilmesinin öngörüldüğünü, açık artırmaya dayalı alım sisteminin terkedilmesinin teklif edildiğini aktaran Özgener, şöyle konuştu:

" Türkiye'de tütün üretimi, esasen sözleşmeli üretim esasına dayanıyor. Tasarı yasalaşırsa açık artırma sisteminin kaldırılmasıyla kaçak denetimi tarladan itibaren yapılabilecek. Herhangi bir firmayla sözleşme yapmadan tütün üretene idari, bu tütünü alıp ticaretini yapanlara da adli cezai yaptırımlar getirilecek. Sözleşmeli olarak ürettiği tütünü alıcısına satmayıp başkalarına satmak isteyenlere de idari para cezası uygulanacak."

"Öngörülen cezalar caydırıcı"

Tasarıyla makaron veya yaprak sigara kağıdına ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün doldurularak satılmasının da yasaklandığına dikkat çeken Özgener, yasaya aykırı üretim yapan veya bu ürünleri satanlara 5 bin liradan başlayan para cezalarının uygulanmasının öngörüldüğünü hatırlattı.

"Torba Yasa Tasarısı'nda yer alan tütünle ilgili düzenlemelerle kaçakçılığa hem kaynağında hem satış sürecinde caydırıcı cezalar öngörülüyor." diyen Özgener, düzenlemelerin yasalaşması halinde kaçak sorununun önemli ölçüde çözüleceğine inandıklarını ifade etti.

Özgener, tasarıyla tütünde Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ithalatın önünün de açıldığına işaret ederek, "Uzun yıllardır üzerinde hassasiyetle durduğumuz Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ithalatla işlenmiş tütün ihracatımızda önemli bir artış yakalanacak. Sadece tütün sezonundaki 3 aylık dönemde tam kapasite çalışan tesisler, ithal edilecek tütünlerin işlenmesiyle yıl genelinde çalışmaya devam edecek." diye konuştu.

Bu yıl tütünde iyi bir sezon beklediklerini, Ege Bölgesi'ndeki üretimde yaklaşık yüzde 25 artış öngörüldüğünü dile getiren Özgener, üreticinin yeniden tütüne dönmesinin geleceğe verilmiş önemli bir mesaj olduğunu ifade etti.

"Kaçakçılığı makaron büyüttü"

Tütün Eksperleri Derneği Başkanı Servet Yaprak da tasarının getireceği sistemle 50 kilogramın üzerinde sözleşmesiz üretim yapan üreticilere doğrudan müdahale edilebileceğini, makaronla dolumun da yasaklanmasının kayıt dışılığı önleyeceğini belirtti.

Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki bazı bölgelerde geleneksel olarak kayıt dışı kıyılmış tütün üretimi yapıldığını, bu üretimin makarona engelleme olmaması nedeniyle hızla büyüdüğünü ileri süren Yaprak, şöyle konuştu:

"Kayıt dışı üretim, son 3-4 yılda anormal rakamlara ulaştı. Kayıt dışılığı rayından çıkaran makarondur. Denetimsiz bir şekilde merdivenaltı işletmelerde sigara yapılıyor. Bu üretim hem sağlığı hem ekonomiyi olumsuz etkiliyor. Sınırı, boyutları çok artmıştı. Tasarıyla öngörülen cezai yaptırımlar kayıt dışılığı minimuma çekecektir ancak sözleşmeye dayalı üretim yapılmayan Adıyaman, Muş, Bitlis gibi kentlerdeki küçük üreticiler bu karardan olumsuz etkilenebilir."

Yaprak, tasarıyla kaldırılması öngörülen açık artırmayla tütün satışı sisteminin fiilen işlemediğini, kararın doğru olduğunu vurgulayarak, bu yıl Ege'deki üretimin 55 bin tonu aşmasını beklediklerini kaydetti.

Türkiye'de geçen yıl 55 bin üretici 76 bin ton tütün üretmiş, önceki yıla göre yüzde 10 artışla 1 milyar 10 milyon dolarlık tütün ve tütün mamulü ihracatı yapılmıştı.

Yaprak tütünde ihracatın önemli bölümü ABD, Belçika ve Rusya'ya yapılırken, tütün mamullerinde İran, Bahreyn ve Suudi Arabistan ilk üç sırayı almıştı.