ABD'nin Çin ve Rusya Açılımı, Snowden ile Tehlikeye Girdi

ABD Ulusal Güvenlik Ajansı'nın (NSA) yürüttüğü gizli telefon ve internet kayıtlarını basına sızdıran CIA ajanı Edward Snowden ile ilgili gelişmeler, son yıllarda Rusya ve Çin ile anlaşmazlıkların üstesinden gelme yönünde önemli adımlar atan ABD'nin iki ülkeyle ilişkilerinde önemli bir sınava dönüştü. ABD'nin son dönemde gelişen Rusya ve Çin ilişkileri, Snowden olayı ile yeni bir dönemece giriyor.

ABD, dünyanın en büyük iki ekonomisi olarak Çin ile anlaşmazlıklar noktasında pozitif adımlar atmaya yönelmiş ve ABD Başkanı Barack Obama, bir süre önce Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile California'da bir araya gelmişti. Benzer şekilde Obama, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile de G-8 Zirvesi'nde buluşmuş,  G-8 sonrası "iki ülkenin yapıcı işbirliği ile Soğuk Savaş zihniyetinin" aşılacağından bahsetmişti. Obama, daha göreve başlar başlamaz da Rusya ile ilişkilerde "yeni başlangıç" yapılması için adımlar atmıştı. Çin ise ABD ile "karşılıklı güven" ilişkilerini artırmak isterken, ABD-Rus istihbaratı arasındaki tarihi rekabet, Boston'daki bombalı saldırının ardından "birbirine yönelik keskin şüphelerin" devam etmesine rağmen karşılıklı işbirliğine doğru ilerlemeye başlamıştı.

-Çin "hayal kırıklığına" uğrattı, şimdi gözler Rusya'nın adımında-

Çin'in Snowden'ı iade etmek yerine ülkesinden çıkmasına izin vermesi, zaten ince ip üstünde stratejik manevralar şeklinde ilerleyen ABD-Çin ilişkilerinde yeni bir dönüm noktasına işaret ediyor.  ABD, Çin'in "kasıtlı olarak aldığı bu kararla", "karşılıklı güveni ciddi zedelediğini" düşünüyor ve "hayal kırıklığı"nı açıkça belirtmekten çekinmiyor.

Şimdi gözler Rusya'da ve Rusların vereceği yanıtta. Eğer Rusya da Snowden'ın başka ülkeye geçmesine izin verirse, hem iki ülke ilişkilerinde atılan adımlar hem de ABD'nin uluslararası imajı açısından çok büyük darbe olacak. ABD, iki ülke arasındaki gelişen ilişkilere, güvenlik güçleri arasındaki yardımlaşmaya ve geçen yıllarda 10 Rus suçlunun iadesini hatırlatarak, Moskova'nın "iade yönünde uygun kararı " vermesi gerektiği inancında. ABD Kongre üyeleri de kızgın ve Rusya'nın Snowden'ı iade etmemesi halinde bunun "bedelleri" olacağını belirtiyor. Bu noktada, Rusya'da rüzgarın hangi yöne eseceği önem kazanıyor. Rusya ise şimdilik Snowden'ın ülkesindeki varlığını bile dile getirmiyor.

Ancak Rusya'nın da Snowden'ın başka ülkeye geçmesine izin vermesi halinde, son zamanlarda Suriye, Rusya'dan evlat edinilen çocuklar, füze savunma sistemi gibi konuların ardından ABD-Rusya ilişkileri iyice gerilecek ve Obama'nın 2009 yılından bu yana başlatmaya çalıştığı "yeni ilişkiler dönemi" tehlikeye girecek gibi gözüküyor.

-ABD hala iki ülke ile çalışmak zorunda-

ABD, Rusya ve Çin'i rakip olarak görse de özellikle Suriye ve Kuzey Kore krizinden sonra, ABD'nin bu iki ülke ikna edilmeden dünya siyasetinde istediği gibi hareket edemediği ortaya çıkmıştı. Özellikle George W. Bush döneminin aksine, ABD'nin tek başına tüm krizlere soyunmasını istemeyen ve devamlı uluslararası işbirliğini arayan Obama yönetimi için bu iki ülke, tüm karşıtlıklarına rağmen vazgeçilmez çalışma ortakları.

Bu noktada Snowden meselesi, bu ülkeler arasındaki fay hatlarını derinleştirme riskini artırırken, ABD'yi de arada bıraktı. ABD, bir yandan Çin'e söz geçirememesi nedeniyle sarsılan uluslararası prestijini tamir için bu ülkeye ve eğer aynı yoldan giderse Rusya'ya da söylemlerini sertleştirmek zorunda kalacak. Diğer yandan da ABD, hala Suriye, Kuzey Kore, İran ve küresel ekonomi gibi önemli konularda bu ülkelerde birlikte çalışmayı sürdürmek zorunda olacak ve bunlar Snowden meselesi yüzünden bir kenara itilebilecek konular değil.

ABD'nin diğer bir endişe ettiği konu ise Snowden'ın neden Rusya ve Çin'i seçtiği. ABD'li yetkililere göre, Snowden'ın, daha önceden bu ülkelere gidebilmeyi garantilemeden ve dolayısıyla bunlarla irtibata geçmeden belge sızdırma girişimine kalkışma ihtimali zayıf. Bu da Washington çevrelerinde Snowden'ın bu ülkelere daha başka gizli bilgileri de sızdırmış olabileceği yönünde soru işaretleri ve kaygılar uyandırıyor.

Dolayısıyla, dinleme skandalı Obama'nın başını sadece iç politikada değil, dışarıda da epey ağrıtacağa benziyor. - Washington DC