Bu Görüntüler Tarihe Işık Tutacak

Şenay Ünal - Kültür ve Turizm Bakanlığı, sır gibi sakladığı yenilenmiş film ve görüntü arşivini AA'ya açtı.

Son teknolojiyle restore edilen ve güvenlik önlemleri arasında özel koşullarda saklanan görüntüler sadece kültür tarihini değil Osmanlı'dan Cumhuriyet'e kadar bir milletin siyaset tarihini de ortaya koyuyor.

Arşivi ilk kez AA muhabirine gezdiren Sinema Genel Müdürü Cem Erkul, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay'ın talimatıyla yenilenen Sinema Genel Müdürlüğü Sinema ve Görüntü Arşivi sayesinde gelecek nesillerin tarihi artık "hayal" ya da "tahmin" ederek değil izleyerek öğrenebileceğini söyledi.

Mekanı tamamen yenilenen arşivde yer alan filmlerin ve görüntülerin 250 kilogram ağırlığa kadar dayanıklı özel kutularda saklandığını belirten Erkul, verilerin detaylandırılarak kayıt altına alındığını bildirdi.

Alandaki ısı, nem ve ışık gibi faktörlerin tamamının özel olarak hazırlandığını vurgulayan Erkul, "Buraya giriş-çıkışlar kontrol altında. Tarihi özelliği olduğu için biraz daha hassas çalışmayı gerektiriyor. Yetkisiz kimsenin girmesi mümkün değil. Kapı şifre ve kartla açılıyor. Kamera bunu izliyor eğer şifreyle kartı eşleştiremezse kapıyı açmıyor. Ayrıca 24 saat güvenlik koruma memurlarımız var. Buraya ben dahil herkes girerken özel izinle giriyor" diye konuştu.

-"Hafızamızı ve tarihimizi yitirmeyeceğiz"-

Arşivde saklanan yerli ve yabancı film ve belgesellerin sayısının on binlerle ifade edilebileceğini belirten Erkul, aynı zamanda şu an üzerinde çalıştıkları yeni görüntüleri de arşive eklemeye başladıklarını söyledi.

Bunların arasında 1980 ihtilalinin ardından toplatılarak devletin tozlu raflarına kaldırılan "nitrat tabanlı" patlayıcı 600 bin metre belge filmin bulunduğunu dile getiren Erkul, şöyle konuştu:

"Basın Yayından, Genel Kurmay'dan, MEB'ten elimize geçen filmler var. Asıl bir arşiv çalışması da onlar üzerinde yapılacak. Onları oynatabilecek cihazlar hazırlandı. Sadece görüntü restorasyonu yapılmıyor, görüntü, senkronizasyon restorasyonları da yapılıyor.

Arşivimizde filmlerin yanı sıra Osmanlı padişahları Sultan Reşat, Sultan Vahdettin, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve eski Başbakan Adnan Menderes'in daha önce görülmemiş kareleri bulunuyor. Bunlar ülkenin tarihi, görsel hafızası. Hafızamızı ve tarihimizi yitirmeyeceğiz. Hepsi dijital olarak kataloglanacak, temizlenecek, restore edilecek ve tekrardan orijinal materyaliyle aynı zamanda dijital olarak saklanacak. Böylece hem yedeklenecek hem de herkesin kullanımına hazır hale getirilecek."

-"Artık önümüzde bir yol haritamız var-"

Tarihi belgeleri incelemek isteyen birçok uzmanın kendilerine başvurduğunu belirten Erkul, şöyle konuştu:

"Ancak elimizdeki nitrat tabanlı görüntüler henüz tarihçiler tarafından rafine edilmedi. Siyah-beyaz olmasına rağmen bu görüntüler çok kıymetli görsel hafıza, mutlaka olması gereken tarih bilinci. Elimizdekilerin hepsi o dönemdeki eserlerden oluşuyor ancak toplanmayanları da var. Önümüzdeki aylarda bakanlığımızın yapımına başlamaya hazırlandığı daha büyük bir merkezde Türkiye ile ilgili tüm görüntüleri toplamayı hedefliyoruz. Attığımız adımların kısa sürede çok olumlu sonuçlar verdiğini gördük. Bu zamana canlı tanık olanların bile hafızalarından silinmeye başlamış görüntüler gün yüzüne çıktı şu anda. Artık önümüzde bir yol haritamız var."

-Yıl 1918 Sultan Vahdettin, Sultan Abdülhamid'in cenaze merasimine gidiyor-

İzleyenleri tarih sayfalarında yolculuğa çıkaran görüntüler arasında Avusturya İmparatoru'nun İstanbul ziyareti ve onu karşılayan Osmanlı padişahı Sultan Reşat'ın bulunduğu kareler yer alıyor.

Bir diğeri ise 1918'de tahta çıkan Osmanlı devletinin son padişahı Vahdettin'e ait. Yine 1918 yılının Şubat ayına ait olduğu tahmin edilen görüntüde Sultan Vahdettin, at arabasında askerlerin arasında halkı selamladıktan sonra Sultan Abdülhamid'in cenaze merasimine katılıyor.

-Ulu Önder Atatürk ölmeden 2 yıl önce en net sesiyle-

Tadilatı tamamlanan 600 bin belge filmden bir bölümü de Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'e ait.

Atatürk'ün 1936'da TBMM'de 5. devre 2. yıl açış konuşmasını izleyenler hem yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin iktisadi, siyasi ve sosyal gelişimini hem de ulu önderin sesinin orijinal halini dinleyebiliyor.

Arşivde bulunan bir başka görüntüde ise Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Başbakanı İsmet İnönü ve beraberindeki heyet İran Şahı Rıza Pehlevi'yi istasyonda karşılıyor.

-Adnan Menderes'in Balkanlar, Anadolu ve Atina ziyaretleri de var-

Dışarıdan bakıldığında ne olduğunun anlaşılması mümkün olmayan ve ancak büyük uğraşlar sonucunda netlik kazanabilen görüntülerde, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından idam edilen eski Başbakan Adnan Menderes'e ait önemli ziyaretlerin detayları da var.

Yakın tarihi gözler önüne seren 1950'lere ait bu karelerde, Menderes ve beraberindeki heyet gemiyle Yunanistan'ın başkenti Atina'ya gidiyor.

Atina'da Yunan halkının coşku ve sevgiyle karşıladığı Menderes, tarihi Atina Akropolü'nü geziyor, Yunan adalarını ziyaret ediyor.

Atina'da gittikleri her yerde halkın yakın ilgi gösterdiği, zaman zaman evlerin çatılarına çıkarak selamladığı Menderes ve heyeti, sokaklara hem Türkçe hem de Yunanca asılan "Hoş geldiniz sevgili ve aziz dostlarımız" yazılı pankartlar karşılıyor.

Bir başka karede ise Menderes ile 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın göçmenlerin durumunu incelemek üzere çıktıkları Edirne, Kırklareli ve Babaeski seyahatleri ve Menderes'in kurmaylarıyla katıldığı Konya gezisi de bulunuyor.

Yayıncı: Selçuk Aval - ANKARA