Diyarbakır-Sur'daki 500 Aile ile Görüşen Ditam Sonuçları Değerlendirdi

Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi (DİTAM) tarafından, Diyarbakır merkez Sur ilçesinde yaşanan çatışmalı ortamdan sonra, yerinden edilen ailelerin temel haklara ve kamu hizmetlerine erişimi projesi kapsamında görüşülen 500 ailenin görüşlerinin yeraldığı sonuçlar, düzenlenen bir toplantı ile değerlendirildi.

Merkezi Diyarbakır'da bulunan DİTAM, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yerinden edilen ailelerin temel haklara ve kamu hizmetlerine Erişimi projesinin sonuçlarını Demir Otelde düzenlenen toplantı ile değerlendirdi. Toplantıya; DİTAM Başkanı Mehmet Kaya, projeye destek veren sivil toplum kuruluşu temsilcileri ile proje çalışanları katıldı.

Toplantının açış konuşmasınıy apan DİTAŞ Başkanı Mehmet Kaya, Eylül 2017'de hayata geçirilen proje kapsamında Sur ilçesinde yaşanan çatışmalar nedeniyle göç etmek zorunda kalan 6 bin aileden 500'ü ile görüşüldüğünü belirterek, Göç eden ailelerle diyaloğa geçerek, o aileleri kamu kurumlarına gönderdik. Özellikle çocukların eğitim durumlarının ne durumda olduğu, sosyo ekonomik durumlarındaki değişim, hükümet veya sosyal yapılardan aldıkları yardımlar ne durumda Sağlığa erişimleri hangi aşamada Yardım alabiliyorlar mı Gibi sorunlarını tespit etmeye çalıştık. Hak ihlalleri ile ilgili yasal süreç, bunu yaparken de 60 aileyle derinlemesine görüşme yapıldı. Sadece sosyal yardım ve aldıkları hizmetlerin yanısıra derinlemesine analizle geleceğe bakışları, gelecekten beklentileri, psikolojik durumları, çocuklarının ruh halleri ve ne durumda oldukları; derinlemesine analizle daha iyi ortaya çıktı. O verilerin bulunduğu rapor, kitapçıkta bunların da detaylarına yer verilecek. Bugün bizim yaptığımız çalışma, toplam göç eden nüfusun neredeyse yüzde 10'una tekabül ediyor. Bu raporları dikkate alarak çözümler getirilmesi gerekir. Bu süreçte aynı zamanda ihtiyaçlar doğrultusunda eğitim, sağlık ihtiyacı, sosyo ekonomik durum, psikolojik destek gibi konularda sivil toplum kuruluşlarının da bu çalışmaları daha derinlemesine ve göç eden insanların ne durumda olduklarını daha detaylı bir rapor haline getirirse biz geçmişte yaşadığımız yanlışları tekrarlamamış oluruz. En azından bu raporları ortaya koyarak hükümetlere çağrıda bulunarak bu sorunların çözümleriyle ilgili katkılarını istemiş oluruz. Çünkü sosyal devlet olmanın gereği budur dedi.

Kaya'nın konuşmasının ardından DİTAM tarafından hazırlanan ve Kanada Büyükelçiliği tarafından desteklenen projenin sonuç verilerinin yeraldığı sunumu, DTAM görevlisi Dilan Kaya yaptı. Proje kapsamında görüşülen 500 ailenin verilerinin paylaşıldığı sunumda Kaya şöyle konuştu

Bir çok kurumlarla bir araya gelerek kamu kurumları gezildi ve onların sürdürülebilir bir erişim haritasını tespit ederek sahada görüşülen ailelere verdik. Ailelerin bilgi edinmesi sağlanarak sahada yapılan görüşmelerde ailelere ulaşılması için muhtarlardan destek aldık. Sahaya 23 Ağustos'ta girdik 23 Ocak 2018'de sahadan çıktık. Görüştüğümüz ailelerin yüzde 40'ı hala Sur içinde çatışmaların olmadığı yasaklı olmayan bölgelerde yaşıyor. Yüzde 26'sı Yenişehir Şehitlikte, Bağlarda ise yüzde 30'u ikamet ediyor. Kayapınarda ise yüzde 5'i onlarda daha çok Huzurevleri bölgesindeydi. TÜİK'in verilerine göre 6 Bin'den fazla aile var ama biz maalesef proje süresinin kısıtlılığı ve erişim nedeniyle 500 aileyle görüştük. Rapor Nisan ayında çıkacak ama biz burada biraz daha öne çıkacak verileri kısa alıntılar yaparak sunacağız. Görüştüğümüz ailelerden sadece 1'i lisans mezunu yüzde 57.5 aslında okur yazar değil. Yüzde 71'i ise hiç okula gitmemiş sadece okuma yazma durumu var. Çatışma döneminde okulu bırakan çocuklar vardı, hala okula devam etmeyen çocuklar var. 500 ailede notladığımız 43 çocuk bunlarda 2015 yılına göre yaş oranlarına baktığımız zaman ortaokula denk geliyor. Ailelerin sosyo ekonomik durumuna baktığımızda 500 ailenin 331'i yani yüzde 65 oranında aslında yeşil kart sahibi, görüşülen erkeklerin yüzde 52'si kadınların ise 96'sı çalışmıyor. Aileler halkının gelirine bakıldığında 1000-2000'e ulaştığını görüyoruz. Ama yapılan görüşmelerde şöyle bir sonuç var. Valilik yerinden edilen ailelere kira yardımı yapıyor. ve bu bin liralık kira yardımını geçimlerinde kullanıyor. 500 aile içerisinde 302 ailede kronik hastalık 177 engelli vardı bu çok büyük bir orandı hemen hemen bütün ailelerde engelli görebiliyorduk. Kadın ve çocukların bu süreçte travmalarının devam ettiğini gördük, kadınların düşük yaptıkları, yoğun stres, çocuklarda içe kapanıklık, altına kaçırma, kekemelik gözlemlediğimiz bir kısmının da tedavisinin devam ettiğini gözlemledik. Ardan 2 yıl geçmesine rağmen bu travmayı atlatamamaları önemli bir sonuçtu bizim için