Doç. Dr. Hasan Sınar: Uluslararası Ceza Mahkemesi Devletleri Rahatsız Edebilir

Ceza Hukukçusu Doç. Dr. Hasan Sınar, son operasyonda 5 bine yakın DEAŞ terör örgütü üyesinin yakalanması üzerine yargılanmalarının nasıl olacağı tartışmasına yönelik, "Uluslararası ceza mahkemeleri simgesel nitelikteki mahkemelerdir. Kararları, birçok devlete dokunacağı için bunların kurulması ve çalışmaları devletleri rahatsız edebilir. O yüzden bu mahkemeler son çare olarak düşünülecektir" dedi.

Dünya liderleri, Suriye'nin kuzeyinde elinde kalan son toprak parçasını da kaybeden ve yakalanan 5 bine yakın DEAŞ terör örgütü üyelerinin nasıl yargılanacağına karar vermeye çalışıyor. Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Sınar, yargılamaya ilişkin bilgi vererek öngörüde bulundu.

SUÇ HANGİ ÜLKEDE İŞLENDİYSE ORANIN YASALARI UYGULANIR

Uluslararası ceza hukukunda mülkilik sisteminin geçerli olduğunu söyleyen Doç. Dr. Sınar, "Yani bir suç hangi ülkede işlenmişse o ülkenin yasaları işlenen suça uygulanır. Türk Ceza Kanunu'ndaki sistemde kural olarakbudur. Yani suç Suriye'de veya Irak'ta işlendiyse o ülkenin ceza yasalarının uygulanması gerekir. Fakat Suriye ve Irak farklı bir özellik taşıyor. Bu ülkeler,iç savaş ve karışıklık nedeniyle ülke topraklarının bütününde egemenlik yetkisini kaybetmiş olduğu için uluslararası hukukta "failedstate" yani 'devlet olma vasfını büyük ölçüde yitirmiş olan ülkeler' olarak geçiyor. Bu yüzden bugün için kendi ülkelerinde işlenen böylesi suçları ceza yasalarına göre soruşturmaları, kovuşturmaları ve cezalandırmaları fiilen mümkün değil" diye konuştu.

HUKUKTA 'MÜLKİLİK' VE 'ŞAHSİLİK' İLKESİ

Doç. Dr. Sınar, "İşlenen suçun cezasız kalmaması için 'evrensellik' prensibi devreye girer. Özellikle bu insanlığa karşı suç niteliği taşıyorsa, belirli özellikleri varsa veya soykırım suçunun unsurlarını içeriyorsa,o failleri ele geçiren her devletin yargılama yapma yetkisi doğar. Mülkilik sisteminin istisnası olan şahsilik ilkesi var. Bizim ceza kanunumuzda da belirli özel durumlarda bu şahsilik ilkesi tanınmıştır. Yani bir Türk vatandaşı ülke dışında suç işlemişse bile belirli koşullar varsa Türk hükümetinin yargılama yetkisi vardır. O kişi bulunup ülkeye getirildiğinde yargılanır. Yakalanan DEAŞ terör örgütü üyeleri hangi başka devletin vatandaşlığını taşıyorsa o devletin yargılama yetkisi doğar" ifadelerini kullandı.

"ULUSLARARASI CEZA MAHKEMELERİ 'SİMGESEL' NİTELİKTEDİR"

Uluslararası ceza mahkemelerinin kurulmasının'doğal yargıç ilkesine' aykırı olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hasan Sınar, "Ama bu mahkemelerin dünyada örneklerini geçmişten bu yana görüyoruz. 2 Dünya savaşından sonraki Nürnberg Mahkemeleri ya da 1990'lardan sonra gördüğümüz Ruanda ve Eski Yugoslavya için kurulan mahkemeler bunlara örnektir. Uygulama, özellikle savaş, iç savaş veya çatışma gibi yoğun insan hakları ihlallerinden sonra hayata geçiyor. Uluslararası ceza mahkemeleri 'simgesel' nitelikteki mahkemelerdir. Bu ihlallere yol açan ele başlarının yargılanıp kötülüğün cezasız kalmadığının tüm dünyaya gösterilmesi niteliği taşır. Bu mesele siyasi konjonktürden etkileniyor. Yakalanan DEAŞ terör örgütü üyelerinin bir kısmının vatandaşı oldukları ülkelere iade edileceklerini ve kendi ülkelerinde yargılamalarının yapılacağını düşünüyorum" dedi.

BÜTÜN DEAŞ ÜYELERİNİN BU MAHKEMEDE YARGILANMASI MÜMKÜN DEĞİL

Uluslararası ceza mahkemesi kurulursa birçok ülkenin buradan çıkacak kararlardan etkileneceğini dile getiren Doç. Dr. Sınar, "O yüzden böyle bir mahkemenin kurulması son ana kadar hayata geçirilmez kanaatindeyim. Bu mahkeme, Birleşmiş Milletler (BM) kararıyla oluşacak, devletler ucu kendilerine dokunacağını öngördükleridurumlarda bunu engeller. Aslında, Suriye'de yaşanan iç savaşa ilişkin tüm hakikatin açığa çıkması açısından bağımsız ve tarafsız uluslararası heyetin bu konuyu incelemesi bence doğru ve gereklidir. Ancakböyle bir mahkeme kurulsa bile, binlerce DEAŞ terör örgütü üyesinin bu mahkemede ayrı ayrı yargılanmasını mümkün görmüyorum. Bence iade süreçleri işletilecek ve her ülke kendi vatandaşını yargılama yoluna gidecektir" ifadelerini kullandı. - İstanbul