"Fatih Sultan Mehmed, divan sahibi sultan şairlerin ilkidir"

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (FSMVÜ) Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nihat Öztoprak, şiirlerinde "Avni" mahlasını kullanan Fatih Sultan Mehmed'in divan sahibi sultan şairlerin ilki olduğunu belirterek, "Avni, divan sahibi sultandır. Divanında çok fazla şiir yoktur ama yine de divan olarak kabul ettiğimiz bir eser sahibidir." dedi.

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi'nin (FSMVÜ) ev sahipliğinde online olarak gerçekleştirilen "Fethin 567. Yıldönümüne Armağan" konferansları başladı.

Serinin "Şair Hükümdar Fatih Sultan Mehmed Han" başlıklı ilk etkinliğini FSMVÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Hüsrev Subaşı yönetti.

Programda konuşan FSMVÜ Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nihat Öztoprak, divan edebiyatında "Avni" mahlasıyla şiirler yazan Fatih Sultan Mehmed'in babası Sultan 2. Murad'ın da şair olduğunu hatırlatarak, "Avni, şairler ailesinin bir çocuğudur. Hem şair hem de şairleri, alimleri, sanatkarları koruyup kollayan bir saltanatın varisidir." bilgisini paylaştı.

"Avni'nin çevresi hep şairdi"

Fatih Sultan Mehmed'in doğuştan şairlik ruhu taşıdığını vurgulayan Öztoprak, "Aldığı eğitimin yanında çevresinin etkisi ve döneminin de tesiriyle o da şiirler yazmaya başladı. Şiir yazabilmek için her şeyden önce şairlik tabiatı gereklidir. Avni'nin çevresi hep şairdi, İstanbul'da Padişahın meclisine girebilen, kendisine kasideler sunan 185 şairden söz edilir." ifadesini kullandı.

Prof. Dr. Öztoprak, 16. yüzyıl divan edebiyatı şairlerinden Latifi'nin, "Bilgi ve marifetin o dönemde ileri seviye ilgi görmesi, bilginlerin diğer meslek mensuplarının üstünde tutulması söz konusuymuş." ifadesini okuyarak, tezkirede Avni'nin edebi kişiliğiyle birlikte devlet adamlığı hakkında da açık ve net bilgiler yer aldığını söyledi.

Avni hakkında yazılan tezkirelerden örnekler okuyan Öztoprak, Meşairü'ş-şuara adlı tezkirenin yazarı olarak tanınan şair Aşık Çelebi'nin, Fatih Sultan Mehmed'den "Avni" mahlasını kullanan, mükemmel gazeller, düzgün kaside ve kıtalar yazan, İstanbul'u ilmin ve sanatın merkezi yapan her türlü övgüye layık bir sultan şair olarak bahsettiğini aktardı.

"Divanının el yazması nüshası Millet Kütüphanesi'nde bulunuyor"

Öztoprak, Fatih Sultan Mehmed'in divanının el yazması nüshasının Millet Kütüphanesi'nde bulunduğunu belirterek, şunları kaydetti:

"Her klasik şairin temel hedefi bir divan meydana getirmektir. Bu manada sultan şairlerin divan sahibi ilki Avni'dir. Avni, divan sahibi sultandır. Divanında çok fazla şiir yoktur ama yine de divan olarak kabul ettiğimiz bir eser sahibidir. Bir tek nüshası vardır, o da Millet Kütüphanesi Ali Emiri manzum koleksiyonunda numara 305'te kayıtlıdır. Ali Emiri Efendi bunu iki defa çoğaltmıştır. Yazma nüshaya göre 71 şiiri vardır."

Avni divanını baştan sona her yönden incelediğini ifade eden Öztoprak, "Diğer şairlerin divanlarında neler varsa hepsi hatta fazlası var. Sosyal hayatla ilgili de detaylı, zengin bilgiler mevcut." dedi.

Divanda, doğan kuşu avlamak, dargınların barıştırılması şerefine gömlek yakmak, bir şey hediye edilirken veya sadaka verilirken baş üzerinde çevirmek, göze sürme çekmek, satranç, harman dövmek, düğünde saçı saçmak, evlerde duvarlara üzeri dua yazılı kılıç asmak gibi sayısız adet ve gelenekten söz edildiğini aktaran Öztoprak, "Aslında bu onun sarayda kapalı kalmadığını, halkın içerisinde, halkın sahip olduğu kültüre, inanca, adete ve bilgiye fazlasıyla sahip olduğunu gösteren bir husustur." şeklinde konuştu.

"Şiirlerinden dolayı ismi Avni'dir"

Fatih Sultan Mehmed'in şairliğinden söz ederken dahi "Avni" mahlasının kullanılmadığını dile getiren Öztoprak, ancak kendisi ondan şair olarak söz ederken "Avni" ismini kullanmayı tercih ettiğini ifade ederek, "Fethinden dolayı onu çok seviyoruz ama şiirlerinden dolayı da onun ismi Avni'dir. Ben de konuşmamda Avni demeyi tercih etmeye gayret ettim." dedi.

Konferans, Öztoprak'ın programı düzenleyenlere teşekkür etmesi ve katılımcıların soruları cevaplamasıyla son buldu.

FSMVÜ'nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen etkinlikler, 10 gün boyunca "Fatih Döneminde Klasik Cild Sanatımız", "Celil Hattının Fatih Dönemi", "Fetih Sonrası İstanbul'da Osmanlı Mimarisi", "Çinili Köşk/Sırça Saray Çiniler", "Fatih Dönemi Yazmalarında Tezhip Sanatı", "Fetih ve Müsiki", "Fatih Devrine Ait Nadir Kavuklu Mezar Taşları", "Fethin Sembolü Ayasofya'nın Hatları" ve " Türkiye'de Tarihi Sinema Yapımcılığı Bağlamında Fatih'i Sinemaya Taşımak" başlıklı konferanslarla devam edecek.

Güzel Sanatlar Fakültesi hazırladığı, Fatih Sultan Mehmed'in sanatçı kişiliğini ve döneminin sanat ortamını ele alan 10 bölümlük konferans serisinin kayıtları yayın sonrasında üniversitenin YouTube hesabından da izlenebilecek.