Fındıkta 'küresel ısınma' tehdidi

DÜNYA fındık üretimi ve pazarının büyük kısmını elinde bulunduran Türkiye'nin fındık ambarı Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, fındık bahçelerine dadanan zararlı böcek türleriyle, mücadeleler sürüyor. Uzmanlar, fındıkta zararlı böceklerin yanı sıra 'külleme' hastalığı artışını, küresel ısınmanın etkisiyle iklim koşullarının değişimine bağlayarak, tarımda 'küresel iklim değişikliği uyum programı' hazırlanması tavsiyesinde bulundu. Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFMİB) Yönetim Kurulu Başkanı İlyas Edip Sevinç, fındıkta hastalık ve zararlıların artışını, küresel ısınmanın tetiklediğini belirterek "Aylar, olması gerektiğinden daha sıcak geçtiği için zararlılar bahçelere erken inip yavrulama dönemine geçiyor. Bu durum da rekolte hesaplarında yüzde 60'lara varan kayıpları meydana getirebiliyor" dedi.

Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, 2007 yılından sonra görülmeye başlanan ve birkaç yıldır çoğalan 'vampir kelebek' olarak adlandırılan 'Ricania simulans' adlı zararlı böcek ile bahçelerde yapraklarını yiyip, suyunu emdiği fındık ağaçlarının kökünü kurutan 'kahverengi-yeşil kokarca' zararlılarıyla ilgili başlatılan kimyasal mücadele sürüyor. Yılda yaklaşık 400 bin ton üretilerek, 110'dan fazla ülkeye ihracat edilip, 3 milyar dolara yakın döviz girdisi sağlanan fındıkta, zararlı böcek türlerinin yanı sıra, 'fındık kurdu' ve 'külleme' hastalığı, üreticiyi tedirgin ediyor. Bölgede, son dönemlerde kış aylarının, mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi, fındıkta, üreticilerin kabusu olan hastalıklar ve zararlı böcek türlerinin artışını da tetikliyor. Uzmanlar, küresel ısınmanın, iklim parametrelerini etkileyerek, ani iklim değişikliğine yol açtığına dikkat çektiği durumun; verim ve kaliteyi olumsuz etkilediği fındıkta, ekonomik kayıplara yol açtığını belirtiyor. Tarım sektörü ihracatçıları, tarım uygulamalarının zamanında yapılması tavsiyesinde bulunurken, akademisyenler ise tarımda 'küresel iklim değişikliği uyum programı'nın hazırlanması önerisinde bulunuyor.

'FAZLA FINDIK ÜRETİLMELİ'Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFMİB) Yönetim Kurulu Başkanı İlyas Edip Sevinç, fındık ihracatında 2019 yılında Cumhuriyet tarihinin rekoru kırıldığını ve bu durumun devam etmesi için fındıkta verim ve kaliteye önem verilmesi gerektiğini söyledi. Sevinç, "Sürdürülebilirlik açısından fındık arzı çok önemli. Bahçelerde fazla fındık üretilmeli ve piyasaya fazla fındık sunulmalı. Bunun için iklim şartlarının uygun olması ve zararlılarla mücadele edilmesi gerekiyor. Bazen iklim şartları uygun olsa bile zararlılarla mücadele edilmezse fındık veriminde kayıplar olabilir. Küresel ısınma çok ciddi bir problem. Bunu 2018 yılında yaşadık. 2018 yılında özellikle mart ve nisan ayları olması gerektiğinden daha sıcak geçtiği için zararlılar bahçelere erken inip erken yavrulama dönemine geçtiler. Haziran ve Temmuz'da çok sıcak geçince önü alınamadı. ve başta hesapladığımız rekolte hesaplamasında yüzde 60'lara varan kayıplar meydana geldi" dedi.'BİZİ NE BEKLİYOR BİLEMİYORUZ'Tarım uygulamalarının zamanında yapılması gerektiğini de kaydeden Sevinç, 2020 sezonunda kendilerini nelerin beklediğini bilmediklerini söyledi. Sevinç "2019 yılı ocak ayı itibari ile havalar biraz ılıman geçmesine rağmen havalar Nisan ayı sonuna kadar soğuk geçti. Bu nedenle zararlıların yavrulaması gecikti ve yerde kaldılar. Yaz ayları da yağışlı geçtiği için fazla tahribat yapamadılar ve bu 800 bin tonun üzerindeki rekor ürün oldu. Şimdi bizi ne bekliyor bilemiyoruz. Genel anlamda global bir ısınma söz konusu. Öncelikle ısınmadan ötürü oluşacak zararlıların yapacak olduğu tahribatı engellemek için üreticiler mutlaka mücadele etmeli. Sadece üretici değil, Tarım Bakanlığı ve bütün tarafların harekete geçmesi gerekiyor. Fındıkta alan bazlı destekler veriliyor. Bunun bahçe zararlılarla mücadelesi iyi tarım uygulamalarına da bağlanması mümkün" diye konuştu.'KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE UYUM PROGRAMI HAZIRLANMALI'Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş ise tarımda, 'küresel iklim değişikliğine uyum programı' hazırlanması tavsiyesinde bulundu. Küresel ısınmanın dünyanın sorunu olduğunu ifade eden Bektaş, şunları söyledi:

"Bölgemizde küresel ısınma hem karayı etkiliyor, hem de Karadeniz'i. Küresel ısınma aşırı sağanak yağmurlara, sellere, heyelanlara neden oluyor. Buna karşı eylem planlarının şimdiden hazırlanması gerekiyor. Bu bölgede bir metreye yakın buzlar görüyordum kış mevsiminde. Şimdi ılık kış yaşıyoruz. Bu ılık kışlar da bölgemizi çok etkiliyor. Deniz bir türlü soğumuyor. Sıcak olan deniz suyu buharlaşıyor ve karada sağanak yağmurlara dönüşüyor. Küresel ısınma aşırı yağışlara sebebiyet veriyor. Bu yağışlar toprağın süpürülmesine, toprağın tüketilmesine neden oluyor. Çevre ve şehircilik bir afet planı ve küresel iklim değişimine uyum programı hazırladı. Tarımda da, küresel iklim değişikliğine uyum programı hazırlanmalı."