İran ile Nükleer Müzakerelerde Anlaşmanın Ardından

WASHINGTON (AA) – ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, İran ile sağlanan nükleer anlaşmayı savunarak, anlaşmanın ABD Kongresi tarafından reddedilmesinin, Tahran yönetimine nükleer programına hızla ivme kazandırması için "yeşil ışık" yakacağını belirtti.

ABD Dışişleri Bakanı Kerry, Hazine Bakanı Jack Lew ve Enerji Bakanı Ernest Moniz, Senato Dış İlişkiler Komitesi'nde İran ile varılan nükleer anlaşmaya ilişkin Kongre üyelerinin 4,5 saat sorularını yanıtladı.  Oturumun başında, savaş karşıtı eylemleriyle bilinen sivil toplum kuruluşu Codepink üyeleri tarafından alkışlanan Kerry, senatörler tarafından eleştirildi.

Komite Başkanı Cumhuriyetçi Parti Tennessee Senatörü Bob Corker, Avusturya'nın başkenti Viyana'daki müzakerelerin son turunda İranlı yetkililer tarafından Kerry'nin "aldatıldığını" söyledi. Cumhuriyetçi Parti Idaho Senatörü Jim Risch de ABD'li bakanın müzakerelerde "oyuna getirildiğini" ifade etti.

Tahran yönetimiyle sağlanan mutabakatı iyi bir anlaşma olarak savunanların dünyadaki "en saf" insanlar arasına gireceğini ifade eden Risch, İran'ın anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getireceğinin inandırıcı  olmadığını kaydetti. Risch, "Size saygım sonsuz ancak, oyuna getirildiniz ve Amerikan halkı bunun bedelini ödemek zorunda kalacak" diye konuştu.

Kerry ise anlaşmanın İran'ın nükleer silah elde edebileceği tüm yolları tıkayacağını tekrarladı. Müzakerelere başlandığında, uzmanların İran'ın nükleer bomba üretecek seviyeye ulaşmasından sadece birkaç ay uzakta bulunduğunu hesapladıklarını aktaran Kerry, "Eğer bu anlaşma reddedilirse, son yıllarda diğer ülkelerle inşa ettiğimiz diplomatik desteğin bir gecede yok olmasının dışında anında bu gerçeğe (İran'ın bomba üretmenin birkaç ay ötesinde olması) geri döneceğiz" dedi.

ABD Başkanı Barack Obama'nın nükleer silaha sahip bir İran'ı asla kabul etmeyeceklerini açıkça ifade ettiğini hatırlatan Kerry, ancak ülkenin nükleer silah üretecek bilgiye sahip olduğuna işaret etti. Kerry, şu değerlendirmede bulundu:

"Bundan hiçbirimiz hoşlanmasak bile, İran, nükleer yakıt çevrimi konusunda tecrübeye sahip. Onlar bomba için gerekli fisil (parçalanabilir) madde üretme kapasitesine ulaştı. Bu bilgi birikimini ne bombayla ne de yaptırımlarla yok edebiliriz. Şunu unutmayın, yaptırımlar, İran'ın nükleer silah üretebilmesi için yeterince hızlı bir şekilde fisil maddeye sahip olmasını durdurmadı. Gerçek şu ki Viyana anlaşması, ortalıkta konuşulan herhangi bir alternatiften daha güçlü, kapsayıcı ve kalıcı olarak İran'ın nükleer programını sınırlayacak."

Kerry, İran'ın nükleer programını durdurmaya yönelik askeri bir operasyonun ise ABD için müttefiklerinin desteğinden yoksun çok komplike olacağını kaydetti. Kerry, buna karşın Başkan Obama'nın da dile getirdiği gibi tüm seçeneklerin masada yer aldığını da ifade etti.

Bakanlar dün de Temsilciler Meclisi ve Senato üyelerine kapalı oturumda bilgilendirmede bulunmuştu.

İran ile P5+1 ülkeleri arasında Avusturya'nın başkenti Viyana'da 14 Temmuz'da varılan nihai nükleer anlaşma ABD'de, yönetim ile Kongre arasında büyük tartışmalara neden oluyor.

Kongre'nin anlaşmayı gözden geçirmesi için 60 günlük süresi pazartesi günü başladı.

Başkan Obama, Kongre'den anlaşmayı reddeden bir tasarı geçerse bunu veto edeceğini belirtmişti. Obama'nın vetosunu aşmak isteyen Kongre üyelerinin, Senato ve Temsilciler Meclisi'nde üçte iki çoğunluğu sağlaması gerekiyor.

Obama'nın, vetosunu korumak için 100 sandalyeli Senato'da 34 senatörü, 435 üyeye sahip Temsilciler Meclisi'nde de 146 Kongre üyesini ikna etmesi yeterli olacak. Senato'da 44 sandalyeye sahip Demokratların, Temsilciler Meclisi'nde 188 üyesi bulunuyor. Ancak Temsilciler Meclisi ve Senato'da çoğunluğu elinde bulunduran Cumhuriyetçilerin yanı sıra bazı Demokratlar da nükleer anlaşmaya şüpheli yaklaşıyor.

Kongre'de nükleer anlaşmanın eylül başında oylanması bekleniyor.