Libya'daki petrol krizi küresel piyasalardaki "koronavirüs etkisini" hafifletiyor

MUHAMMED FERİD MUHAMMED ABDULLAH - Libya'da petrol limanlarının ve tedarik hatlarının kapatılması sonucu üretimin düşmesi, Çin'den yayılan koronavirüs salgınının etkisiyle küresel petrol fiyatlarında görülen gerileme karşısında dengeleyici bir unsur haline geldi.

Koronavirüs salgını dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin'in petrol talebinde daralmaya yol açtı. Ocak ayının sonlarında petrolün varil fiyatı yaklaşık 67 dolardan 55 dolara geriledi. Bu, Kasım 2018'den beri kayıtlara geçen en düşük fiyat oldu.

Öte yandan Libya'da ise yaklaşık 9 yıldır yerel siyasi gerilimlerin gölgesinde yaşanan gelişmeler, ülkedeki petrol üretiminde krize yol açtı.

Libya'nın doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter, petrol satışından elde edilen gelirden Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin (UMH) istifade ettiği iddiasıyla ocak ayında Zuveytine Limanı'nı kapattı. Bunu Petrol Hilali bölgesindeki Brega, Ras Lanuf, Hariga, Sidra petrol ihracat limanlarının kapatılması takip etti.

Libya Ulusal Petrol Kurumu, limanların ve tedarik hatlarının Hafter milisleri ve yanlıları tarafından kapatılması nedeniyle 18 Ocak'ta mücbir sebep ilan ettiğini duyurdu.

Temel gelir kaynağı petrol olan Libya, üretimin büyük ölçüde düşmesi nedeniyle yaklaşık 1 aylık sürede 1,7 milyar dolar gelir kaybına uğradı.

Küresel petrol arzındaki düşüş

Ülkedeki zararın yanı sıra bu durum küresel petrol arzını da etkiledi. Küresel petrol arzı; Libya Ulusal Petrol Kurumu tarafından piyasalara pompalanması beklenen günde 1 milyon varilden fazla petrolü kaybetti.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve Libya Ulusal Petrol Kurumunun verilerine göre, Libya'da Ocak 2019'da günde 1 milyon 13 bin varil olan ham petrol üretimi halihazırda 123 bin 500 varile geriledi.

Ancak, Libya'daki petrol krizi kendiliğinden küresel petrol piyasaları için olumlu bir faktöre dönüştü.

Çin'de başlayan koronavirüs salgını petrol fiyatlarında gerilemeye yol açarken, Libya'dan petrol arzının düşmesi piyasalarda dengeleyici unsur oldu. Son günlerde brent petrolün fiyatı 58 dolar seviyesini aştı.

OPEC'in petrol piyasasındaki dengeyi sağlama hamleleri

Bu arada, OPEC üyeleri ile petrol ihracatçısı diğer ülkelerin oluşturduğu OPEC+ grubu teknik komitesi yaklaşık 2 hafta önce petrol piyasasında dengeyi sağlamak için petrol üretiminin daha da kısılmasını tavsiye etti.

Ancak bu tavsiye çerçevesinde üye ülkeler henüz sahada herhangi bir girişimde bulunmadı.

Buna ilaveten, OPEC üyeleri ve OPEC dışı bazı petrol üreticisi ülkeler, 5 Mart'ta yapılacak toplantıda, petrol fiyatının düşürülmesi, küresel stokların azaltılması, arz fazlalığının ortaya çıkmasıyla beraber gelecek dönemlerde daha fazla düşüşten kaçınma konularını değerlendirmek üzere anlaştı.

Halihazırda OPEC+ grubu ülkelerin aldığı, fiyatları yükseltmek için mart sonuna kadar petrol üretimini 1,7 milyon varil/gün düşürülmesini öngören karar uygulanıyor.

Ancak mevcut üretim kesintisi, Çin ve küresel ekonomi için büyüme beklentilerini azaltan salgının sonuçlarını aşamadı. Bu durum, dünyadaki farklı petrol üretim merkezlerinin endişelerini besledi ve küresel ham petrol talebini düşürdü.

Uluslararası Enerji Ajansı, 13 Şubat'ta yaptığı açıklamada, küresel petrol talebinin 10 yıldan uzun süredir ilk kez yılın ilk çeyreğinde düşeceğini öngördü ve "Koronavirüsün küresel petrol talebine etkisi büyük olacak" uyarısı yaptı.

Gelecek dönemde Libya petrol üretiminin yeniden başlayacağı tahmin ediliyor. Bu durum gerçekleşirse brent petrol kontratları varil başına 50 doların altına düşebilir ve küresel petrol arzında keskin bir yükseliş endişelerini yeniden ortaya çıkarabilir.