Medyada Engellilere Yönelik İyileştirmeler Lütuf Değil Haktır"

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı İlhan Yerlikaya, dezavantajlı vatandaşların, ana haber bültenleri ve olağanüstü durum haberlerinin işaret diliyle verilmesini, ekrana yansıtılan spotların açıklayıcı olmasını istediklerini belirterek, "Medya alanında engellilere yönelik gerekli iyileştirmelerin yapılması lütuf değil bir haktır." dedi.

RTÜK tarafından gerçekleştirilen "Sağırların, İşitme ve Görme Engellilerin Görsel, İşitsel Medya Hizmetlerine Erişiminin İyileştirilmesi Çalıştayı" Bilkent Otel ve Konferans Merkezi'nde düzenlendi.

Programın açılışında konuşan RTÜK Başkanı Yerlikaya, engelli olmanın, bireylere toplumsal hayatta çoğu zaman dezavantaj oluşturduğunu, engelli bireylerin hayatın çeşitli alanlarında ayrımcılığa maruz kaldığını söyledi.

Engellilere yönelik düzenlemelerin, hayatlarını kolaylaştırmak açısından çok önemli olduğuna işaret eden Yerlikaya, "Yapılacak düzenlemeler yalnızca eğitim, sağlık gibi alanlarla sınırlı kalmamalı. Medya alanında engellilere yönelik gerekli iyileştirmelerin yapılması lütuf değil bir haktır." dedi.

Yerlikaya, haber alma hakkının öncelikli haklardan olmasının yanında, eğlence ve benzeri içeriklere erişimin kolaylıkla sağlanabilmesinin de önemini vurguladı.

Çalıştaya engelli bireyler katıldı

RTÜK'ün engellilerin yayın hizmetlerine erişimlerinin iyileştirilmesi için ilk adımı 2007'de "Özürlülerin Televizyon İzleme ve Dinleme Eğilimleri Kamuoyu Araştırması" ile attığını anımsatan Yerlikaya, 2011'de de bu konuda ilk yasal düzenlemenin yapıldığını aktardı.

"Yayın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik" değişikliğinin 2014'te yürürlüğe girdiğini vurgulayan Yerlikaya, düzenleme uyarınca, dizi, film ve haber programlarında engellilere yönelik alt yazı hizmetinin zorunlu hale geldiğini söyledi.

Yerlikaya, aynı zorunluluğun ulusal karasal yayın lisansına sahip özel medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar için de getirildiğini, yayınlarda 3 yıl içinde yüzde 20'ye, 5 yıl içinde yüzde 40'a ulaşılacak şekilde alt yazı zorunluluğu bulunduğu belirtti.

"Hava durumu ve mali piyasa bilgilerinin seslendirilmesi isteniyor"

Yerlikaya, çalıştay için başta engelli bireyler olmak üzere ilgili sivil toplum örgütleri, kamu kurumları, ulusal yayın kuruluşları temsilcileri ve akademisyenlerin katılımıyla 3 ayrı çalışma grubu oluşturulduğunu söyledi.

"İşaret dili", "ayrıntılı alt yazı" ve "sesli betimleme" konularında toplantılar yapıldığını bildiren Yerlikaya, görme ve işitme engelli bireylerin taleplerinin alındığını, dezavantajlı grupların medya hizmetlerine erişimlerini kolaylaştırmak için çalışmalar yürütüldüğünü kaydetti.

Yerlikaya, çalıştay için engellilerin taleplerini dinlediklerini belirterek, şöyle devam etti:

"Medya hizmetlerine erişimde dezavantajlı grupta yer alan vatandaşlarımız, ana haber bültenleri ve olağanüstü durum haberlerinin işaret diliyle verilmesini ve haber esnasında ekrana yansıtılan bilgi veren spotların ekrandaki haberi açıklayacak şekilde olmasını istiyorlar. Görme engelliler için bültenlerde sadece görsel içerikle verilen hava durumu ve mali piyasalar gibi bilgilerin seslendirilmesi talep ediliyor. Gündüz kuşağındaki yayınlarla ilgili olarak, izlenirliği en yüksek olan canlı yapımların anlık işaret dili çevirisinin olması, banttan yayınlanan ve reytingi en yüksek programın ilk yayınını takiben tekrarı olduğu takdirde 48 saat sonraki yayınında, ayrıntılı alt yazı, işaret dili ve sesli betimlemeyle erişiminin sağlanmasını bekleniyor."

Yerlikaya, televizyonlarda "Koruyucu Sembol Sistemi"nin (Akıllı İşaretler) seslendirilmesi, kamu spotlarının ve zorunlu yayınların sesli betimleme veya işaret dili çevirisi, ayrıntılı alt yazı uygulamasıyla yayınlanması, reklam kuşaklarının da sağır, işitme ve görme engellilerin erişimine açık olmasının istendiğini bildirdi.

Beklentileri karşılamak için azami gayret içerisinde olduklarını ifade eden Yerlikaya, çalıştayla bu konudaki sorunların ya tamamen ortadan kaldırılmasını ya da en aza indirilmesini hedeflediklerini vurguladı.

Yerlikaya, "RTÜK olarak üzerimize düşeni yaptığımız gibi, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlarımızın da aynı hassasiyeti göstermelerini talep ediyoruz. Sizlerden ricamız, görme ve işitme engelli vatandaşlarımızın yayınlara erişimini azami ölçüde sağlamanızdır." dedi.