"Prespa Anlaşması feshedilemez"

ADMİR FAZLAGİKJ - Kuzey Makedonya ile Yunanistan arasında Haziran 2018'de imzalanan ve çeyrek asırlık isim sorununu çözen Prespa Anlaşması, bir yandan adım adım uygulanırken, diğer yandan Yunanistan'da yeni seçilen Başbakan Kiriakos Miçotakis öncülüğündeki hükümetin bu konudaki adımları merakla bekleniyor.

İki ülke arasında varılan tarihi anlaşmanın geleceğine ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan siyasi uzmanlar, Üsküp ve Atina'da, anlaşmayı uygulamak istemeyen hükümetler bulunması durumunda, konunun krize neden olabileceğini ifade ediyor.

Siyasi analist Petar Arsovski, isim sorunu hariç Kuzey Makedonya ile Yunanistan arasındaki ilişkilerin her zaman mükemmel olduğunu söyledi.

Yunanistan'ın Kuzey Makedonya'da en çok yatırım gerçekleştiren ülkeler arasında yer aldığına dikkati çeken Arsovski, diplomatik ilişkilerin iyi olduğunu ve başka bir sorunun bulunmadığını kaydetti.

Bu durumlar göz önünde bulundurulduğunda, ilişkilerin teknik seviyede iyi olmaya devam edeceğine işaret eden Arsovski, Yunanistan'ın, tüm Balkanlar'ın Avrupa Birliğine (AB) hızlı üyeliğinin en büyük destekçilerinden biri olduğunu aktardı.

Yunanistan'daki seçimde iktidara, Prespa Anlaşması'na yönelik farklı bir tutumu olan siyasi aktörün geldiğini aktaran Arsovski, "Yunanistan'da iktidara, Prespa Anlaşması meselesi ve Kuzey Makedonya ile isim sorununa yönelik önceki (Aleksis) Çipras hükümetinden daha milliyetçi-romantik anlatıya sahip Yeni Demokrasi geldi. Özellikle iç siyasette daha milliyetçi, daha vatansever ve popülist bir anlatı. Bu anlamda, Prespa Anlaşması bir devlet anlaşması olmasından dolayı feshedilemez veya başka bir şeyle değiştirilemez, bu bakımdan Miçotakis'in çok fazla manevra yapabileceği alan yok." diye konuştu.

Arsovski, anlaşmanın bazı bölümlerinde farklı yorumlamalar yapılabileceğini, bunların, tarihin gözden geçirilmesi ile ticari markalar gibi konular olduğunu aktararak, Miçotakis'ten, anlaşmanın ilerleyen aşamalarda daha zor uygulanması gibi iç siyasi reklam olarak nitelendirilebilecek hamleler beklediğini ifade etti.

"Üsküp'ün Atina ile iyi ilişkiler sürdürmesinde stratejik çıkarı var"

Komşu ülke Yunanistan'ın, bölgenin mümkün olduğunca hızlı bir şekilde AB ve NATO'ya üye olması açısından stratejik ilgisi olduğunu vurgulayan Arsovski, bu konuyla ilgili en azından Kuzey Makedonya'nın NATO'ya üyeliği, özellikle de AB müzakerelerinin başlamasına kadar sorun beklemediğini söyledi.

Arsovski, "Eğer Prespa Anlaşması, Üsküp ile Atina arasında bir tür gerginliğe neden olursa, Kuzey Makedonya'nın AB müzakerelerinde sorunlarla karşı karşıya gelebiliriz." dedi.

Üsküp'ün Atina ile iyi ilişkiler sürdürmesinde stratejik çıkarı olduğunu belirten Arsovski, "Üsküp'te bulunan şimdiki solcu iktidar, Prespa Anlaşması'nın uygulanması için Miçotakis ile de muhteşem ilişkilere sahip olmak istiyor. Temel kriz, Üsküp'te ve Atina'da Prespa Anlaşmasının uygulanmasını istemeyen iki iktidar olduğunda ortaya çıkabilir. O zaman sorun olur. O zaman Prespa Anlaşması'nın uygulanmasını tehlikeye atacak provokasyonlar yapılabilir. Basit bir şekilde statüko koyup uzun bir süre bir şey yapmazlar, bu da bölge için iyi değil." ifadelerini kullandı.

"Anlaşmanın yorumlanmasında uluslararası kuruluşlar yardıma gelebilir"

Makedonya Avrupa-Atlantik Konseyi adlı sivil toplum kuruluşunun başkanı ve siyasi analist İsmet Ramadani de Yunanistan'daki yeni iktidar ile Kuzey Makedonya iktidarı arasındaki ilişkilerin daha sürdürülebilir olması için Miçotakis'in önceki duruşu da göz önünde bulundurulduğunda, AB ve ABD'nin konuya daha fazla dahil olmaları gerektiğini kaydetti.

Yunanistan'da iktidarın değişmesiyle birlikte Prespa Anlaşması'nın uygulanması açısından farklı düşünceler bulunduğunu dile getiren Ramadini, anlaşmanın yorumlanması konusunda engeller olmayacağını savundu.

Ramadini, anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi sırasında ortaya çıkabilecek bazı anlaşmazlıkları çözmek için her iki tarafın da Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı'na yönlendirilmesi doğrultusundaki 19. maddede kuşkular bulunduğuna dikkati çekerek, şöyle konuştu:

"Bu, zaman zaman anlaşmanın yorumlanmasında yardıma BM Genel Sekreteri ve Uluslararası Mahkemenin gelebileceği anlamına geliyor. Ancak böyle bir durumun olmayayacağını umuyorum. Yunanistan Cumhuriyeti ile tarihi kişiler ve olaylar açısından aramızdaki meseleyi hallettik diye düşünüyorum, çünkü Antik Makedonya, Antik Yunanistan denilen şeyden artık çekildik. Burada hem onların hem bizim tavrımız net."

Aradaki siyasi ve diplomatik mücadelenin ve rekabetin, muhtemelen tarafların "kendi Makedonyalarını" tanıtma çabasında gerçekleşeceğini anlatan Ramadani, "Umut ediyorum ki uygulanacaktır, çünkü basitçe söylemek gerekirse feshedilemez. Anlaşmanın feshedilmesi için her girişimde, burada artık uluslararası toplum, Birleşmiş Milletler, AB, ABD el koyar." diye konuştu.

Kuzey Makedonya'da da hükümet yapısında değişiklikler meydana geldiği takdirde bile Prespa Anlaşması'nın feshedilemeyeceği görüşünde olan Ramadani, NATO'nun, ABD'nin ve AB'nin isim sorunu müzakerelerinin sıfırıdan başlamasına izin vermeyeceğini belirtti.

Ülkenin NATO'ya üyelik protokolünün onaylanmasının tatmin edici bir dinamizm ile devam ettiğini kaydeden Ramadani, "En son iyi haber Türkiye Büyük Millet Meclisinden geldi. Orada da artık Dışişleri Komisyonu'ndan geçti. ABD de en geç eylül ayında geçeceğini bildirdi, öyle ki hiçbir sorun olmayacak." dedi.