RİZE KARADENİZ'DE 'MİKRO PLASTİK' TEHLİKESİ-ÖZEL

RİZE'de, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyeleri, TÜBİTAK destekli proje ile Karadeniz'de mikro plastik kirliliğini araştırdı. İlk sonuçlarına göre; Karadeniz'de kilometrekare başına yaklaşık 1 milyon adet mikro plastik tespit edilirken, balık ve omurgasız canlıların bu kirlilikten etkilendiği belirlendi. Karadeniz'de ticari avcılığı yapılan balık türlerinin midelerinde ise yüzde 50'ye varan oranlarda plastiğe rastlandı.

Rize'de, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyeleri, TÜBİTAK destekli 'Güneydoğu Karadeniz'de Mikro ve Nanoplastiklerin Dağılımı, Kompozisyonu, Kaynakları ve Ekolojik Etkileşimleri' adlı proje ile Karadeniz'de mikro plastik kirliliğini araştırıyor. Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Ülgen Aytan öncülüğündeki ekip, RV Karadeniz Araştırma Gemisi ile Karadeniz'e açıldı. Projede; Sinop Karasu, Samsun Kızılırmak ve Yeşilırmak, Ordu Melet, Giresun Aksu, Trabzon Değirmendere ve Rize Fırtına nehirlerinin Karadeniz'e döküldüğü nehir ağzı ve kıyısal bölgelerden alınan deniz suyu ve sediman örnekleri incelenerek mikroplastiklerin kompozisyonu, dağılımı ve olası kaynakları araştırıldı. Proje kapsamında yürütülen deneysel çalışmalar ile mikroplastiklerin Karadeniz'de besin zincirinin işlevine etkileri değerlendirildi. Ekip, ileri görüntüleme ve analiz teknikleriyle plastiklerin olası kaynaklarını belirlemeye çalıştı.

BALIKLARIN MİDELERİNDE YÜZDE 50'YE VARAN PLASTİK

Araştırmanın ilk sonuçlarına göre; Karadeniz'de kilometrekare başına yaklaşık 1 milyon adet mikro plastik tespit edilirken, balık ve omurgasız canlıların bu kirlilikten etkilendiği belirlendi. Karadeniz'de ticari avcılığı yapılan balık türlerinin midelerinde yüzde 50'ye varan oranlarda plastiğe rastlandı. Proje çıktıları 'Sıfır Atık Mavi Projesiö kapsamında denizlere giren plastiklerin ve etkilerin azaltılması için gerekli önlemlerin alınmasında yerel ve ulusal ölçekte karar vericilere yol gösteri olacak. Proje sonuçları ayrıca Avrupa Komisyonu kararı ile yürürlüğe konulan ve Avrupa denizlerinde 'İyi Çevresel Durumöa erişilmesini hedefleyen 'Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifiö kapsamında Karadeniz'de izlenmesi gereken mikroplastikler ve etkilerine ilişkin veri boşluğunun giderilmesine katkıda bulunacağı belirtildi.

'İNSAN SAĞLIĞI TEHDİT ALTINDA'

RTEÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ülgen Aytan, Karadeniz'de mikro plastik kirliliğini araştırdıklarını belirterek tespit edilen kirliliğe nehirler, balıkçılık aktiviteleri, kıyısal yerleşim derin deniz deşarjları, özellikle kıyılardaki çöp boşaltma alanlarının neden olduğunu belirlediklerini söyledi. Karadeniz'de yakalanan, ticari avcılığı yapılan balıkların midelerini incelediklerinde hemen hepsinde mikro plastiklere rastladıklarını anlatan Aytan, Sadece plajik balıklar için değil, bentik bölgeye yakın olarak yaşayan balıklarda, omurgasız canlılarda da mikro plastik tüketimi tespit edildi. Bunları tüketmek yoluyla da insan sağlığı tehlike altında fakat işin boyutları henüz bilinmiyor. Biz şuan mevcut durum tespiti yapıyoruz ve bu anlamda ilk bilgileri sağlıyoruz. Yerel yönetimler ulusal ve uluslar arası ölçekte karar vericilere yardımcı oluyoruz. Denizel ortama giren çöpleri azaltmak ve etkilerini ortadan kaldırmak adına çok önemli bir çalışma yapıyoruz dedi.

'KİLOMETRE KAREDE 1 MİLYON MİKRO PLASTİK'

Karadeniz'de yürüttükleri araştırmada özellikle nehir vadilerine ve deniz kıyısına yapılan kontrolsüz çöp deşarjları ve doldurma faaliyetlerinin, Karadeniz'deki plastik çöplerin önemli bir kaynağı olduğu söyleyen Aytan, Proje sonuçlarına göre Güneydoğu Karadeniz'de kilometrekare başına yaklaşık 1 milyon adet mikro plastik bulduk. Karadeniz'de en sık rastladığımız mikro plastikler sentetik kıyafetlerin yıkanması sonucu kanalizasyon yolu ile denizlere ulaşan mikro fiberler ve büyük boyutlu plastiklerin parçalaması sonucu oluşan mikro parçacıklar. Karadeniz'de yaşayan balıkların ve omurgasız canlıların da bu kirlilikten etkilendiğini tespit ettik. Hamsilerin yüzde 20'si, istavritlerin yüzde 13'ü, palamutların yüzde 50'si, zarganaların yüzde 10'u, lüferlerin yüzde 12'si, mezgitlerin yüzde 10'u ve barbun balıklarının yaklaşık yüzde 20'sinin midesinde plastiğe rastladık. Bu rakamlar Karadeniz ekosisteminin sağlığının ne denli bozulmuş olduğunun bir göstergesi. Tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmez ve karar vericiler tarafından gerekli önlemler alınmazsa, Karadeniz'deki plastik kirliliği ve etkilerinin artması kaçınılmaz diye konuştu.