Sanatçının sesine göre kemençe yapıyor

DİLEK SEZEN - Samsun'da 27 yıllık kemençe ustası İbrahim Çelebi, kemençe çalabilmenin de verdiği birikimle sanatçıların ses tonuna göre kemençe yapıyor.

Gülsan Sanayi Sitesinde küçük atölyesinde büyük işler başaran Çelebi, el emeği kemençelerini sipariş üzerine Avustralya'dan Amerika'ya dünyanın dört bir tarafındaki ülkeye gönderiyor.

Kargoları ulaşan binlerce kilometre ötedeki müşterilerinden övgü dolu mesajlar alan Çelebi, "kemençe aşkı" ile yeni bir modele başlıyor.

Emekli sınıf öğretmeni Çelebi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çocukluğunun geçtiği Trabzon'un Maçka ilçesinde 11 yaşında kemençeye merak saldığını ve o yaşlarda kemençe çalmaya başladığını söyledi.

Çelebi, uzun yıllar kemençe çaldıktan sonra ses tonuna uygun, profesyonelce yapılmış bir kemençe bulmakta zorlanınca bu boşluğu doldurmak için kemençe yapımına başladığını anlattı.

Çelebi, şunları dile getirdi:

"Trabzon'dan Samsun'a göç ettik. Babam ağaç işleri ustasıydı ve kemençe de yapıyordu. Ben istediğim sesi alabildiğim, kaliteli kemençe bulmakta zorlanınca, diğer kemençe sanatçılarının da aynı arayış içinde olduklarını görünce kemençe konusundaki bu boşluğu doldurmak için 1986 yılında kemençe yapımına başladım. Bu işe çok kafa yordum, çok çalıştım. Yaptığım ilk modeller çok beğenildi. Yıllar içinde kendimi geliştirdim. Emekli olunca da tamamen kemençe yapımına kendimi verdim."

- Yaptığı kemençelerin "ses garantisi" var

Yaptığı kemençeleri çalarak test ettiğini, müşterilerine "ses garantisi" verdiğini belirten İbrahim Çelebi, "Nota bilgisi, ses bilgisi olmayınca iyi sonuçlar ortaya çıkmayabiliyor. Sanatçı bana diyor ki, 'si bemol kemençe yap, sol diyez kemençe yap'. Yunan müşterilerim var tiz ses istiyorlar. Yaptığım kemençeleri önce kendim çalarak test ediyorum. Özel cihazlarla sesi ayarlıyorum. Kemençeden 110-120 desibel şiddetinde ses almamız gerekiyor. İyi bir kemençenin temiz ses vermesi lazım. Aralarında Zeynep Başkan, Hülya Polat gibi isimlerin de olduğu pek çok sanatçıya kemençe yapıyorum. Yurt dışından pek çok ülkeden müşterilerim var. Kemençe sesi ile sanatçının sesinin uyumlu olması lazım. Yaptığım kemençenin sesini mutlaka karşı tarafa dinletirim telefonda ya da internetten. İki ses birbirine uyana kadar çalışırım" dedi.

- İyi kemençe ardıç, dut, erik, kiraz, akçaağaçtan yapılıyor

Kemençe yapımındaki ipuçları hakkında da bilgi veren Çelebi, "Usta önemli, usta iyi olmazsa en iyi ağaçtan bile ses çıkmayabilir. Kemençe her ağaçtan olmaz. İstediğiniz tınıyı alamazsınız. İyi kemençe ardıç, dut, erik, kiraz, akçaağaçtan yapılıyor. Bunlar kaliteli ses alınabilen ağaçlar" diye konuştu.

Kemençe yayını ise at kuyruğu telinden yaptığını belirten Çelebi, bunun nedenini şöyle anlattı:

"Kemençede yay da çok önemli. Kemençe yayında at kuyruğu teli kullanıyorum. Ahşap kısmı özel olarak hazırlıyorum. At kuyruğu telinin kalın olması için atın 5 yaşından büyük olması gerekiyor. Bu teller özel yıkanıp hazırlanmış oluyor. At kuyruğu telinin en önemli özelliği ise sürtünmeye bağlı ısınmaması. Yeri geliyor bir yayla şenliğinde kemençeci durmadan iki saat kemençe çalıyor. Misinadan da yapan var ancak bunlar uzun ömürlü olmaz."

- Bu kemençe koşarak bile çalınabiliyor

Aynı zamanda kemençe modelisti olduğunu ifade eden İbrahim Çelebi, kendisine ait, 13 ayrı ses alınabilen 5 kemençe modeli olduğunu ve bu modelleri tescil ettirdiğini, aynı zamanda kemençelerinin TSE belgelerine de sahip olduğunu kaydetti.

Bir kemençenin birkaç farklı pozisyonda çalınabilmesi gerektiğine işaret eden Çelebi, "Benim yaptığım kemençeler 4 ayrı pozisyonda çalınabiliyor. Oturarak, ayakta, yürüyerek ve koşarak. Kemençe çalan kişilerin bazen coşkuya eşlik etmesi için hareketli davranması gerekebiliyor" ifadelerinde bulundu.

Kemençenin bir ağaç gövdesinden Karadeniz insanının hüzün ve sevinçlerine eşlik eden nağmelerin döküldüğü bir enstrümana yolculuğunun uzun ve zahmetli olduğunu vurgulayan Çelebi, bir kemençeyi bir haftada tamamlayabildiğini, yaptığı kemençelerin fiyatının bin lira olduğunu sözlerine ekledi.