Sınav Kaygısı Hasta Yapıyor

Rehberlik psikolojik danışman Mehmet Menekşe, sınav stresinin ruhsal dengeyi, ilişkileri, gelecekten beklentileri, duygusal paylaşımları olumsuz etkilediğini söyledi.

Amasya'da özel bir dershanede rehberlik psikolojik danışmanlık görevi yapan Mehmet Menekşe, gençlerin sınav öncesinde yaşadıkları psikolojik sorunların ruhsal dengelerini olumsuz yönde etkilediğini belirterek, bu konuda alınması gereken önlemleri anlattı. Menekşe, günümüzde sınavların öğrencilerin geleceğini belirlemede önemli bir rol oynadığını, sınavın, sınanmanın, yarışın, rekabetin, belirsizliğin olduğu yerde kaygınında bir sonuç olarak çıktığını, varolan koşullarda öğrencinin kaygıya kapılmasının normal olduğunu kaydetti. Kaygılı olmanın değil kaygıyı denetleyememenin anormal olduğunu dile getiren Mehmet Menekşe, kaygıyı denetlemenin ilk adımının da kaygının ve kaygılı olmanın normal olduğunu kabul etmek olduğunu, sınavın sonucunun belirsiz olması, sınavın sonucuyla ilgili olumsuz kuruntular ve olumsuz iç konuşmalar, sınavın niteliği ve sınavdaki rekabet ortamının yüksek olması, hayata atılmada, iyi bir gelecek kurmada, mesleki kariyer yapmada sınavda başarılı olmanın tek çıkış yolu olarak görülmesi, yüksek beklenti düzeyi, verimsiz çalışma alışkanlığı, zamanı iyi kullanamama, öğrencinin görev ve sorumluluklarını ertelemesi, başarısızlığın değer kaybı olarak görülmesi, verimli bir öğrenme modeli ve stratejisinin olmamasının nedenler arasında olduğunu açıkladı.

Kaygının sonunda öğrencide çıkacak sonuçları açıklayan Mehmet Menekşe, "Kaygı, dikkatte azalma yapar, öğrenci odaklanma sorunu yaşar ve en kolay sorularda bile basit hatalar yüzünden puan kaybına uğrar. Zihinsel becerileri zayıflar, bilgilerin sistemli bir şekilde hatırlanması engellenir. Okuduğunu anlamada, sonuç çıkarıp yorum yapmada, düşüncelerini organize etmede zorluk yaşanır. Fizyolojik ve fiziksel rahatsızlıklar ortaya çıkar. Sınav kaygısı yüksek olan bireyler, herhangi bir sınav durumunda öz varlığının tehdit edildiği korkusuna kapılırlar" dedi. Sınav kaygısını yenmede öğrencilere tavsiyelerde bulunan Mehmet Menekşe, şu bilgileri verdi:

"Kaygıyı kendinize yasaklamayın. Başarılı olmada belli oranda kaygı, gerginlik gereklidir. Kişiyi önlem almaya, çalışmaya iter. Kaygıyı yelkenlerinizi şişiren rüzgar olarak düşünün. Gerçekçi, somut, size uygun bir hedef belirleyin ve verimli bir çalışma sistemi oluşturun. Mükemmelliği hedeflemeyin. Kendinize yanlış yapma ve yanlışlarınızdan doğru sonuçlar çıkarma fırsatı verin. Zira siz bilgi sınavına değil, yorum sınavına giriyorsunuz. En iyi bildiğiniz konudan yanlış yapabileceğinizi unutmayın. Soruna 'Ya hep, ya hiç' türünden yaklaşmayın. Gri tonları da görmeye çalışın. Aksi durumda kendinizi başarısız ve yetersiz görür ve kaygınızı arttırırsınız. Aşırı genelleme yapmayın. Tek olumsuz bir olaydan yola çıkarak, gelecekte de her şeyin olumsuz olacağını düşünmeyin. Olayların hep olumsuz yönlerini görmeyin. Hep başarısızlıklar üzerinde yoğunlaşmayın. Olumlu, başarılı yanlarınızı da görün ve zaman zaman kendinizi ödüllendirin. 'Meli, malı' ile başlayan cümleler kurmayın. Olumlu, gerçekçi, mantıklı bir düşünsel şema oluşturun. Rüzgarın yönünü değiştiremeyeceğinize göre yelkenlerinizi rüzgara göre doğru ayarlayın. Zamanı iyi kullanın ve günü gerçekleştirin, sorumluluklarınızı kesinlikle ertelemeyin. Verimli bir çalışma sistemi oluşturun. Çok çalışmanın değil verimli çalışmanın güven verdiğini, motive ettiğini unutmayın. Kendi istek ve beklentilerinizi gerçekçi bir gözle değerlendirin. Kendi kendinize olumsuz iç konuşmalar yapmayın. Ders dışı etkinliklere ve kendinize zaman ayırın. Uykunuza, dinlenmenize, beslenmenize dikkat edin. Gevşeme egzersizleri öğrenin ve uygulayın."

Velilere de tavsiyelerde bulunan Menekşe, "Çocuğunuzdan beklentiniz gerçekçi olmalı. Bunun için çocuğunuzu çok iyi tanımalı, neyi başarıp neyi başaramayacağını bilmeli, onu özgün kişiliği içinde değerlendirmelisiniz. Ailenin çocuğuna ve sınava ilişkin olumsuz düşünce ve beklentileri gencin kaygı düzeyinde etkili olmaktadır. Ailenin çocuğuna güvenmemesi, çocuğun bu sınavı kazanamayacağı gibi olumsuz düşünce ve beklentileri kaygıyı daha da arttırmaktadır. Anne baba olarak beklenti ve düşüncenizi olumluya çevirmelisiniz. Çocuğunuzu ne kendi ağınızla ne de başka çocuklarla kıyaslayıp karşılaştırmayın. Kıyaslama, suçluluk duygusu, güvensizlik, öfke ve kızgınlık uyandırır. Aranızdaki çatışmaları körükler, iletişimin kopmasına neden olur. Onun için çocuğunuzu olduğu gibi, yansıttığı kişilik özelliğiyle kabul etmelisiniz. Öncelikle çocuğunuzu yargılamadan, sorgulamadan dinleyin. Dinlerken sık sık sözünü kesmeyin. Aldığınız önlemler işe yaramıyor, çocuğunuzla iletişim kuramıyorsanız ders öğretmenleriyle, rehber öğretmeni ile görüşüp, danışmanlık hizmeti alın. Desteğinizin, sevginizin ve ilginizin her şeye rağmen, her koşulda devam edeceği mesajı verin. Başarısızlık durumunda yaşayacaklarını ceza gibi göstermeyin. Koşullu destek kaygıyı körükler. Başarısızlık durumunda ailesinin ilgi, sevgi ve desteğini kaybedeceğini düşünen öğrenciler daha çok kaygıya kapılıyorlar. Ders çalışma ve sınavlarda gereken başarıyı gösterme sorumluluğu tamamıyla öğrencinin kendisine aittir. Bunun için anne baba olarak çocuğunuzun yerine aldığınız önlemler bir işe yaramayacaktır. Önemli olan gencin kendi sorumluluk bilinci doğrultusunda kendiliğinden harekete geçmesi, sorumluluklarını yerine getirmesidir. Çocuğunuzun olumlu yönlerini görün ve sık sık takdir edin, abartmadan övün. Övülen, takdir gören, koşulsuz sevilen çocuklar kendilerine güvenmeyi, saygı duymayı öğrenirken kendilerini önemli hissediyorlar. Bu da öğrencinin motivasyonunu artırırken, kaygıyla başa çıkmasını olumlu etkiliyor. Kaygı bulaşıcı bir duygudur. Öncelikle anne baba olarak mantıklı, gerçekçi ve soğuk kanlı olunmalrrısız ve yetersiz görürı. Yangına körükle koşulmamalı. Çocuk daha gerçekçi, olumlu düşünmeye yönlendirmeli. Öncelikle başarı kadar başarısızlığın da hayatın gerçeği olduğunu ve başarısızlık durumunda dünyanın sonunun gelmediği anlatılmalı" şeklinde açıklamalarda bulundu.

(DY-SA-NÇ-NÇ-Y)