Trans Yağ Medya Çalıştayı yapıldı

Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, "Geçen hafta Tarım ve Orman Bakanlığı 'Buna (trans yağın sınırlandırılması) karar verdik ve mevzuatı yayınlamak üzereyiz.' diye açıklama yaptı. Trans yağın sınırlandırılması Türkiye'de yasalaşacak, karar her an imzadan çıkabilir. Türkiye, trans yağın sınırlandırılmasını yasalaştırmış nadir ülkelerden biri olabilir." dedi.

Sağlığa Evet Derneği ve Türk Kardiyoloji Derneği iş birliğiyle yürütülen "Trans Yağ Farkındalık Projesi" kapsamında Levent'te bir otelde Trans Yağ Medya Çalıştayı düzenlendi.

Prof. Dr. Elif Dağlı, çalıştaydaki konuşmasında, Cumhurbaşkanlığı Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu'nun aralık ayında trans yağ gündemiyle toplandığını anımsattı.

Kurulun, trans yağ konusunda çalışan bütün uzmanları ve tarafları bir araya getirdiğini aktaran Dağlı, toplantıda her tarafın hem fikir olarak trans yağların gıda zincirinden kaldırılması konusunda uzlaşıda olduğunun görüldüğünü ve bunun bir an önce yasalaştırılması için Tarım ve Orman Bakanlığının ilgililerinden ricacı olunduğunu anlattı.

STK'lar olarak bu karara destek verdiklerini vurgulayan Dağlı, şöyle konuştu:

"Tarım ve Orman Bakanlığı mevzuat üzerinde çalışıyor. Önemli olan bunların hızlandırılması aşamasıydı. Sağlık Bakanı trans yağla ilgili açıklama yaptı. Tarım ve Orman Bakanlığından çıkacak mevzuatı hızlandırmak için hem bilim kurulları hem sivil toplum hem Cumhurbaşkanlığı Sağlık ve Gıda Politikalar Kurulu hem de Sağlık Bakanlığı 'Aynı taraftayız, bekliyoruz.' mesajını vermiş oldu. Geçen hafta Tarım ve Orman Bakanlığı 'Buna (trans yağın sınırlandırılması) karar verdik ve mevzuatı yayınlamak üzereyiz.' diye açıklama yaptı. Trans yağın sınırlandırılması Türkiye'de yasalaşacak, karar her an imzadan çıkabilir. Türkiye, trans yağın sınırlandırılmasını yasalaştırmış nadir ülkelerden biri olabilir."

Dağlı, kamu otoritesinin trans yağ konusundaki hassasiyetini önemsediklerini belirterek, halkın sağlığının sivil toplumla el ele verildiğinde daha başarılı korunabildiğinin altını çizdi.

"100 gram yağda 1 gramı geçmemesini teklif ettik"

Sağlığa Evet Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Tanzer Gezer de dünyada ve Türkiye'de trans yağ mevzuat sürecine de değinerek, sürecin eskiye dayandığını fakat 2018 Mayıs'ta Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) hükümetlere politika paketi sunmasıyla çalışmaların hızlandığını belirtti.

DSÖ'nün, hükümetlere "2023'e kadar tüm gıda tedarik zincirinden trans yağlar kaldırılsın." dediğini, buna karşı Avrupa Birliği'nin 2019 Mayıs'ta Kodeks Yönetmeliği'ni yürürlüğe soktuğunu kaydeden Gezer, şöyle devam etti:

"DSÖ'nün ilk hedef noktası tamamen tedarikten kaldırılmasından ziyade kısıtlama getirilmesi. '1 Nisan 2021 tarihinden itibaren son tüketiciye sunulması amaçlanan gıdalarda ve perakende satışa yönelik gıdalarda 100 gram yağ için maksimum 2 gram trans yağ kısıtlaması getirdim.' dedi. Hammadde tedarikçilerini perakendecilerden ayırdı. 'Hammadde tedarikçileri 100 gram yağ için 2 gramı aşması halinde trans yağ miktarı hakkında bilgi verecek.' dedi."

"Trans yağın ölçümüne dair standart bir metot belirlenmeli"

Tanzer Gezer, derneğin yeni mevzuat çalışmalarına ilişkin önerilerini şu şekilde sıraladı:

"Hayvansal ve endüstriyel trans yağın nasıl ayrıştırılacağına ve endüstriyel trans yağın ölçümüne dair standart bir metot belirlenmesi üretilen gıdaların uygunluğunu denetlemek açısından önemlidir. Denetim için mevcut bir düzenlemeye referans verilmesi veya yeni bir düzenleme getirilmesi gereklidir. Trans yağ miktarının üründe ne kadar bulunduğuna dair bilgilendirme yapılması, aynı üründen birden fazla tüketilmesi nedeniyle önerilen günlük limit üzerine çıkacağından tüketicinin etiketlerde kısıtlı trans yağ miktarını da görmesi önemlidir."

Gezer, paketli gıdaların etiketlerini okumada trans yağla ilgili dikkat edilmesi gereken hususları ve trans yağların ekonomiye verdiği zararları da anlattı.

"Kalp krizine, inmeye ve dolaşım bozukluğuna neden oluyor"

Türk Kardiyoloji Derneği Lipid Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Öner Özdoğan ise trans yağların doymamış yağ sınıfına girdiğini söyledi.

Trans yağların yüzde 20'sinin et ve süt ürünlerinde bulunan doğal trans yağlardan oluştuğunu aktaran Özdoğan, doğal trans yağların sağlığa zararlı olduğuna dair verilerin mevcut olmadığının altını çizdi.

Tekrar kullanılan yağlarda bir miktar trans yağın ortaya çıkabileceğine dikkati çeken Özdoğan, endüstriyel olarak elde edilen trans yağların en çok pasta, kurabiye, kraker, cips, hazır çorba ve dondurulmuş gıdada bulunduğunu kaydetti.

Doç. Dr. Özdoğan, hazır gıdalardan bir paket orta boy patates kızartmasında 8, bir dilim kekte ise 4,5 gram trans yağ bulunduğuna işaret ederek, "Bilimsel çalışmalara göre, günde 5 gram trans yağ kardiyovasküler hastalık riskini yüzde 25 artırıyor. Kalp damarını tıkarsa kalp krizine, beyin damarını tıkarsa inmeye, bacak damarını tıkarsa dolaşım bozukluğuna neden oluyor. 'Kötü kolestrol' dediğimiz LDL'yi artırıyor, 'iyi kolestrol' dediğimiz HDL'yi azaltıyor." dedi.

"Kalp hastalığından ölme riskimiz koronavirüsten fazla"

Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Asiye Ayça Boyacı da 2016 yılında koroner kalp hastalıklarının 3,4 milyona ulaştığını, bu hızla giderse 2035'te 5,4 milyon kalp damar hastası olacağının tahmin edildiğini vurguladı.

Boyacı, şunları kaydetti:

"Bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı 70 yaş altı ölümlerin de yüzde 37'sinden kalp damar hastalıkları sorumlu. 2030'da kalp damar hastalıklarından ölen insanların sayısı 22,2 milyon kişiye ulaşacak. Yani dünyadaki en büyük epidemi, ne sarslar ne koronavirüsler değil, daha çok kalp hastalığından ölüyoruz. Virüslere yakalanmak bir ihtimal ama bu şartta beslenir ve yaşam tarzımızda değişiklik yapmazsak kalp hastalığından ölme ihtimalimiz herhangi bir enfeksiyondan ölme ihtimalimizden çok daha fazla."