Türkoloji'nin önde gelen isimlerinden Krımskiy, doğumunun 150. yıl dönümünde anıldı

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) Avrupa Ekonomik İlişkiler Derneği (EkoAvrasya) ve Ukrayna'nın Ankara Büyükelçiliği iş birliğinde, Doğu Bilimcisi ve Türkolog Agatangel Krımskiy'nin doğumunun 150. yıl dönümü münasebetiyle "Türkolojiye adanan bir ömür: Agatangel Krımskiy" paneli düzenlendi.

Ankara'da Ulucanlar Cezaevi Müzesi'nde düzenlenen panele, Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin, TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, Ukrayna'nın Ankara Büyükelçisi Andrii Sybiha ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hülya Kasapoğlu Çengel konuşmacı olarak katıldı.

Panelin açılış konuşmasını yapan Gülsevin, etkinliğin amacının, Türk dili ve tarihi üzerine de önemli çalışmalara imza atmış doğu bilimcisi Krımskiy'yi hatırlamak ve gündeme taşımak olduğunu dile getirdi.

TDK olarak Ukrayna dilinde Türkçenin etkileri üzerine çalışmalara devam ettiklerini ve 2021 sonuna kadar Ukraynaca-Türkçe sözlüğü çıkartacaklarını belirten Gülsevin, "Krımskiy'nin yetiştiği Ukrayna coğrafyası Türkoloji çalışmaları açısından velut bir coğrafyadır." dedi.

TÜRKSOY Genel Sekreteri Kaseinov da konuşmasında, Krımskiy'nin Türkoloji'nin en önde gelen isimlerinden biri olmasına rağmen, Türk coğrafyasında yeterince tanınmadığını dile getirerek, "Bu büyük bilim insanının hak ettiği değeri görmesi ve yeniden hatırlanması için doğumunun 150. yıldönümünde TÜRKSOY takvimine aldık." ifadesini kullandı.

Krımskiy konusunda yürüttükleri çalışmaların, yetkililer ve akademisyenler tarafından büyük ilgi gördüğünü kaydeden Kaseinov, "Amacımız, Krımskiy'nin yaptıklarının ve bıraktığı saygın eserlerin bütün Türk dünyasına, özellikle Türkoloji ve Doğu Bilimleri ile uğraşan gençlerimize örnek olması ve ışık tutmasını sağlamak." diye konuştu.

Kaseinov, TÜRKSOY olarak bu değerli Türkoloğun, sebepsiz suçlamalarla dönemin Sovyet hükümetinin baskısına maruz kaldıktan sonra, sürüldüğü ve son nefesini verdiği Kazakistan'da bıraktığı izlerin araştırılması için çalışmalar başlattıklarını dile getirdi.

"Onun çalışmaları Türk dünyasını tanımamızı ve halklarımızın yakınlaşmasını sağladı"

Büyükelçi Sybiha, Krımskiy'nin çalışmalarının günümüzde hala güncelliğini koruduğunu ve Türk dünyası için büyük önem taşıdığını kaydetti.

Krımskiy'nin, Türk ve İslam coğrafyasının tarihi üzerine akademik çalışma yürüten ilk bilim insanlarından biri olduğunu hatırlatan Sybiha, şunları kaydetti:

"Onun çalışmaları, Türk dünyasını tanımamızı ve halklarımızın yakınlaşmasını sağladı. Sovyetler döneminde Ukrayna tarihi üzerine manipülasyonlar yapılmasına rağmen Kırımskiy'nin tarafsız çalışmaları, kendi kültürümüzü tekrar inşa etmemize ve Türk dünyası ve Türkiye ile ilişkilerimizin nasıl olması gerektiğini öğretti."

Büyükelçi Sybiha, Krımskiy'nin isminin Ankara'nın sokaklarından birine verilmesi için Ankara Büyükşehir Belediyesine müracaat ettiklerini belirtti.

" Yazar Lev Tolstoy, Kur'an-ı Kerim'i Krımskiy'nin çevirilerinden öğrendi"

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çengel de konuşmasında Türkçe, Arapça, Farsça, Sanskritçe, İbranice ve Slav dilleri dahil en az 16 dil bilen Krımskiy'nin, Ukrayna Bilimler Akademisinin de kurucusu olduğunu hatırlattı.

Ukrayna'da Türkoloji çalışmalarının Krımskiy ile başladığını ifade eden Çengel, bu değerli bilim insanının, Sovyetler Türkolojisi için de önemli bir ekolün öncülerinden olduğunu kaydetti.

Çengel, Krımskiy'nin İslam ilimleri üzerine de çalışmalar yürütüp, Kur'an-ı Kerim çevirileri yaptığına değinerek, şunları kaydetti:

"Ünlü Rus yazar Lev Tolstoy, Kur-an'ı, Krımskiy'nin çevirileri sayesinde öğrendiğini söylüyor. Bunun üzerine Tolstoy'un İslam'a yöneldiği biliniyor. Bu açıdan Krımskiy, Tolstoy'u çok etkilemiştir"

Krımskiy'nin, yürüttüğü Türkoloji çalışmaları nedeniyle Sovyet yönetimi tarafından büyük baskılara maruz kaldığını ifade eden Çengel, bu büyük bilim insanının, 1941 yılında Kazakistan'a sürgün edildiğini ve burada zehirlenip ölüme terk edilmek suretiyle hayatını kaybettiğini belirtti.