Çin Temsilcisi, Aukus Bağlantılı Nükleer Malzemelerin Transferine İlişkin Endişelerini Tekrarladı

VİYANA, 13 Eylül (Xinhua) -- Çin'in Viyana'daki Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Wang Qun, Pazartesi günü, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Avustralya'nın oluşturduğu üç taraflı bir anlaşma olan AUKUS kapsamında nükleer silah malzemesi transferine ilişkin kaygılarını tekrarladı ve nükleer silahların yayılması riski nedeniyle bu üç ülkeye söz konusu transferden vazgeçmesi çağrısında bulundu. Wang Qun bu açıklamayı, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulu'nun, Çin'in önerisiyle "NPT (Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması) kapsamında AUKUS bağlamında nükleer malzemelerin transferi ve bunun her yönüyle korunması" konusunda resmi bir gündem maddesi oluşturulmasına oybirliği ile karar verildiği toplantının ardından yaptı. Bu hamlenin, "bazı ülkelerin UAEA Yönetim Kurulu toplantısı gündemini gasp etme girişimini engellediğini" belirten Wang, AUKUS meselesinin ajansın üç ayda bir yapılan Yönetim Kurulu toplantısının resmi gündemine peş peşe dördüncü kez dahil edildiğini ve bunun uluslararası toplumun anlaşmada yer alan nükleer silah malzemelerinin transferi konusundaki endişelerini yansıttığını sözlerine ekledi.

ABD, İngiltere ve Avustralya Eylül 2021'de AUKUS güvenlik anlaşmasının kurulduğunu duyurmuşlardı. Anlaşmada ABD ve İngiltere'nin, nükleer enerjili denizaltılara sahip olması için Avustralya'ya yardım edeceği yer alıyor. Wang, AUKUS bağlantılı nükleer malzeme transferinin özünde bir nükleer silahların yayılması meselesi olduğunu kaydetti. Wang, "AUKUS var olan uluslararası nükleer silahların yayılmasının önlenmesi rejiminin ve UAEA Sekreterliği'nin yetkisinin ötesine geçiyor. Bu mesele sadece söz konusu üç ülke tarafından ele alınmamalı ve UAEA üyesi ülkelerce ele alınmalıdır" dedi. Wang, Çin'in konunun her zaman hükümetler arası bir süreçte tartışılmasını savunduğunu ve UAEA Yönetim Kurulu toplantılarındaki önceki tartışmaların uluslararası toplumun ve ajansa üye devletlerin AUKUS'un ciddi olumsuz etkilerini, özellikle de yayılma risklerini fark etmelerine yardımcı olduğunu da sözlerine ekledi. Çin temsilcisi, UAEA Sekreterliği'nin, uluslararası topluma AUKUS'u, sekreterliğin yetkileri dahilinde adil ve nesnel bir şekilde tartışması için bir platform sağladığını söyledi. UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi, kısa süre önce AUKUS hakkında bir rapor yayınlayıp üç ülkeyi nükleer silahların yayılmasını önleme yükümlülüklerini yerine getirmeye çağırarak doğru bir adım atmıştı.

Ancak ABD, İngiltere ve Avustralya, UAEA Yönetim Kurulu toplantılarında ve ilgili hükümetler arası süreçlerde AUKUS ile ilgili tartışmaları görmezden geldiğini belirten Wang, söz konusu ülkelerin nükleer silahların yayılmasına yol açan faaliyetlerini aklamak ve ajans içinde bölünmelere yol açmak için UAEA Sekreterliği'nin gündemini gasp etmeyi amaçlayan ayrı bir gündem maddesi oluşturmaya çalıştıklarını kaydetti. Wang, UAEA'dan tarafsızlığını sürdürmesini ve AUKUS'un yayılma risklerini ele almak için platform sağlamaya devam etmesini isterken, UAEA üye devletlerini, ajansın devam eden Yönetim Kurulu toplantısında AUKUS kapsamında nükleer malzemelerin yasadışı transferine odaklanmaya ve NPT'yi korumak için çözümler aramaya çağırdı. Wang ayrıca ABD, İngiltere ve Avustralya'yı UAEA'nın görevlerini yerine getirmesini engellemeye ve uluslararası düzeni, çok taraflılığı ve dünya barışını baltalamaya son vermeye çağırdı.