Zmo Genel Başkanı Güngör: Domates 20 Güne Kadar Ucuzlayacak

ZİRAAT Mühendisleri Odası (ZMO) Genel Başkanı Özden Güngör, tartışmalara yol açan yüksek domates fiyatlarının 15-20 gün içinde yeni ürünler piyasaya çıkınca normal seviyeye düşeceğini söyledi.

ZMO Genel Başkanı Özden Güngör, sebze hallerinde bile hala kilosu 4 liranın üzerinde seyreden domatesle ilgili değerlendirme yaptı. Türkiye'nin yıllık domates üretiminin 12 milyon tonu geçtiğini anlatan Güngör, "Üretimin yüzde 4-5'lik kısmı ihraç edilmektedir. 2012'de domatesin yüzde 4.93'ü ihraç edilirken, bu miktarın yüzde 3'ü Rusya'ya, kalan yüzde 1.93'ü ise diğer ülkelere yapılmıştır" dedi.

'RUSYA ETKİSİ SINIRLI'

Rusya'nın ihraç kısıtlaması nedeniyle domates almadığı 2016'da, üretimin yüzde 3.86'sı olan 486 bin ton domates ihraç edildiğini aktaran Güngör, "2016 ihracat miktarı diğer yıllara göre daha düşük görünmesine karşın, 2013 ihracat miktarından fazla. Son 5 yıldaki ihracata bakılırsa Rusya'nın ihracat kısıtlamasının etkisinin sınırlı kaldığı görülüyor. Rusya domates ihracatının yapıldığı yıllarda, yüzde 60'ı aşan bir paya sahiptir. 2016 yılındaki ihracat miktarında Irak, Suudi Arabistan, Belarus ve Gürcistan'a yapılan ihracat miktarındaki artışlar dikkat çekicidir. Belarus ve Gürcistan'a olan ihracatta görülen ani yükseliş, bu ülkeler aracılığıyla Rusya'ya domates ihracatı yapıldığı olasılığını akla getirmektedir. Rusya'nın kendi domates üretimini geliştirmek için bir süre daha Türkiye'den domates almayacağını duyurması kamuoyunda önemli bir sorun olarak yer alsa da, ihracat verileri bu sorunun o kadar önemli bir düzeyde olmayacağını, başka pazarlarla bu kaybın telafi edilebileceğini göstermektedir"diye konuştu.

'DOMATES FİYATI NİYE YÜKSELDİ?'

Domateste ihracat kadar düşen pazar payının da önemli bir konu olduğunu belirten Özden Güngör, şunları kaydetti:

"2012'de ihraç edilen domatesin ortalama ton fiyatı 716 dolar iken, 2013'te 810 dolar, 2014'te 728 dolar, 2015'te 675 dolar ve 2016'da 494 dolar olmuştur. Bu düşüşün ne kadarının dünya domates fiyatlarından, ne kadarının pazarda yer bulabilmek için fiyat kırılmasından kaynaklandığının tespiti, sorunun çözümü yönünde atılacak adımlar için yol gösterici olacaktır. Domates fiyatlarının yüksekliğinin, uygulanan ekonomik politikalar göz ardı edilerek, gıda fiyatlarından kaynaklı enflasyonist etkinin nedeni olarak gösterilmesi anlamlı bir değerlendirme değildir. Tarladan tüketiciye ulaşıncaya kadar ürünlerin 2-3 el değiştirmesi, fiyatlarda artışa yol açan bir unsurdur. Bu yılki fiyat artışlarının nedenleri arasında, arz ve talep arasında yaşanan dengesizliklerden kaynaklı farklı sebepler de bulunmaktadır. Bu yıl tüm Akdeniz havzasında hava sıcaklıklarının 15 Aralık-15 Şubat tarihleri arasında mevsim normallerinin altında seyretmesi, ısıtması tam ayarlanamayan seralarda verimde yaklaşık yüzde 25-30 oranında azalmaya yol açtı. Geçtiğimiz yıllarda ürün fiyatlarında yaşanan olumsuzluklar nedeniyle üreticilerin bazı bölgelerde farklı ürünlere yönelmeleri de üretimde azalmaya yol açarak, domates arzını düşüren bir etken oldu. Arzdaki bu azalmaya karşın, iç ve dış pazarda sera ürünlerine yönelik taleplerinin en yoğun olduğu Nisan-Mayıs aylarındaki talep artışı, domates fiyatlarında beklenenin üzerinde bir artışa neden olmuştur. Domates fiyatları 15-20 gün sonra ikinci ürün domateslerin devreye girmesi, arkasından tarla domateslerinin piyasa girmesi sonucu normal fiyatlarına inecektir. Zaten domates fiyatlarında görülen artış düşmeye başladı."

- Adana