Cezayir Cumhurbaşkanlığından düşük katılımlı referanduma "nezih ve şeffaf" yorumu

Cezayir Cumhurbaşkanlığı, düşük katılımın gölgelediği, ordunun sınır ötesine çıkabilmesi, cumhurbaşkanlığı ile milletvekilliğine iki dönem sınırlaması, yargı ve yürütmede köklü değişiklikler içeren pazar günkü anayasa değişiklik referandumunun "nezih ve şeffaf" biçimde tamanlandığını belirtti.

Cezayir Cumhurbaşkanlığı, pazar günü yüzde 23,7 katılım oranıyla tamamlanan ve sandıklardan yüzde 66,7 oranında evet oyunun çıktığı anayasa değişikliği referandumuna ilişkin yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, "Anayasa referandumu sonuçları, istişare sürecinin nezih ve şeffaf biçimde tamamlandığını ortaya koydu. Yüksek Seçim Kurumu'nun açıkladığı sonuçlar halkın iradesinin gerçek ve tam karşılığıdır." ifadelerine yer verildi.

Cumhurbaşkanlığı açıklamasında, "Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun'un halkın kendi geleceğini özgür ve demokratik biçimde tayin etme vaadini yerine getirdiği" aktarıldı.

Cezayir'de Anayasa değişikliği süreci

Cezayir'de ordunun çağrılarıyla gidilen Aralık 2019'daki seçimlerle görev başına gelen Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun'un seçim kampanyasında öne çıkan vaatleri arasında "sistemdeki aksaklıkları giderecek" yeni bir anayasa yer almıştı.

Tebbun, halefi Abdulaziz Buteflika'yı koltuğundan eden ülke içinde "Hirak" şeklinde isimlendirilen protesto hareketinin taleplerinin bu anayasa ile karşılanacağını savunmuştu.

Çiçeği burnunda Cumhurbaşkanı, henüz seçildiği ayda yeni anayasa taslağını hazırlamak üzere 15 hukuk uzmanından oluşan bir komiteyi görevlendirdi. Ancak dünyayı etkisi altına alan salgın Cezayir'i de vurdu. Anayasa çalışmaları tamamlansa da referandum yıl sonuna sarktı.

Taslakta dikkati çeken değişiklikler

Yeni anayasa taslağı, Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği için art arda veya ayrı zamanlarda iki dönemden fazla aday olunmasına müsade etmiyor. Yeni anayasaya göre Cezayir'de cumhurbaşkanının hükümeti kurmak için görev verdiği başbakanın, meclisin üçte ikisinin onayını alması gerekiyor.

Ancak cumhurbaşkanının başbakanı görevden alma hakkının yanı sıra yargı konseyine başkanlık etmesi, yüksek bürokrasi, güvenlik otoriteleri ve yerel yöneticileri atamasına ilişkin maddeler "kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı" olmakla eleştiriliyor.

Ordu ve yargıda önemli düzenlemeler

Yeni taslak Cezayir ordusuna önceki anayasanın aksine, Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği ve Arap Birliği gibi uluslararası kuruluşların barış misyonlarına katılma, yani sınır dışına çıkma imkanı tanıyor.

Cezayir askerinin ülke dışına çıkabilmesi için ise meclisin üçte ikisinin onayı gerekiyor. Uzmanlar, bu adımda Cezayir'in sınır komşusu Libya'daki çatışma ortamının etkili olduğunu savunuyor.

Uluslararası anlaşmaların incelenmesi, seçim sonuçlarının teyidi ve çıkartılan yasaların anayasaya uygunluğunun tespiti gibi görevleri üstlenecek Anayasa Mahkemesinin kurulması da yeni taslakta yer buldu.

Yönetim savunuyor, muhalefetten itirazlar var

Seçilmesinin ardından orduda ve bürokrasideki kritik görevlerde hızla değişime giden Cumhurbaşkanı Tebbun ve yönetim kadrosu, anayasa değişikliğini "yeni dönemin anahtarı" olarak tanımladı. Referandum kampanyasının sloganı olarak, "Kasım 1954: Bağımsızlık; Kasım 2020: Değişim" ifadeleri öne çıktı.

Buna karşın, Cezayir'de 22 Şubat 2019'da başlayan toplumsal protesto hareketi ve diğer muhalefet partileri anayasa taslağına farklı argümanlarla karşı çıktı.

Protesto hareketi, salgın döneminde son verdikleri gösterilerdeki öncü isimlere yönelik tutuklama ve baskı dalgası nedeniyle Tebbun yönetimine tepkili.

Bazı muhalefet partileri anayasa taslağının "uzlaşı olmaksızın tepeden inme" biçimde hazırlandığını savunurken, toplumsal protesto dalgasını temsil eden kesimse yeni anayasanın değişim getirmeksizin rejimde bir "vitrin değişikliği" yapacağı argümanıyla referandumu boykot etti.