ZONGULDAK - "Melahat usta" asırlık el sanatını geleceğe taşıyor

Zonguldak'ın Çaycuma ilçesinde yaşayan 54 yaşındaki Melahat Özyurt, el dokumasının en önemli örnekleri arasında yer alan pelemet bezi dokumacılığını gelecek kuşaklara taşımak için 40 yıldır tezgahının başından ayrılmıyor.

Kaybolmaya yüz tutmuş pelemet bezini yeniden canlandırma hedefiyle ilçeye bağlı Perşembe beldesindeki atölyede çalışmalar yapan Özyurt, her aşaması dikkat ve sabır isteyen işini azimle sürdürüyor.

Özyurt, 100 yılı aşkın bir geçmişe sahip olan, yöre halkı tarafından geçmişte iç giyim, elbise ve ev tekstilinde kullanılan, zamanla fabrikasyon ürünlerin artmasıyla dokumacılığı yapılmayan pelemet bezini, el yapımı "düzen" adı verilen ahşap tezgahlarda dokuyor.

Pelemet bezini dokuduktan sonra üzerine işlediği Türk işi nakışlar ve özellikle tel kırmayla sanat özelliği kazandıran Özyurt, ağırlıklı olarak ev dekorasyonuna yönelik hazırladığı pelemet bezlerini yerli ve yabancı turistlerin beğenisine sunarak, kent turizmine de katkı sağlamaya çalışıyor.

Kenevir ipliği ve pamuk karışımıyla elde edilmesi özelliğiyle dikkati çeken ancak kenevir ekiminin yasaklanmasıyla başlayan süreçte ilginin giderek azaldığı pelemet bezi dokumacılığı, şimdilerde Özyurt'un ellerinde keten ipliği ve pamuk karışımıyla elde edilerek zamana direniyor.

Tasarımlarını ve modellerini güncelleyerek pelemet bezine olan ilginin artmasını sağlamaya çalışan Özyurt, kent kültürünü yansıtan dokumacılığı gelecek kuşakların da devam ettirmesini arzuluyor.

"El emeğiyle olan, meşakkatli bir iş"

Melahat Özyurt, AA muhabirine, "kültürel miras" olan pelemet bezin ilginin azalmasının kendilerini üzdüğünü söyledi.

Daha önceleri her evde mutlaka bir tezgahın bulunduğunu ve dokuduklarını çeşitli yerlerde kullandıklarını anlatan Özyurt, "El emeğiyle olan, meşakkatli bir iş. Bu bir gelir kaynağıymış. İnşallah yine olur ve tekrar üretimi gerçekleşir, ülke ekonomisine de çok güzel bir gelir kaynağı olur." dedi.

Özyurt, pelemet bezinin en çok sehpa ve masa örtüsü, çanta ve nadir olarak giyimde kullanıldığını aktararak, "Dokumacılık anne mesleğim ve dokumayı çocukluğumdan bu yana yapıyorum. Önce kendi evime bir tezgah kurdum. Daha sonra bu yöreye ait pelemet bezinin dokunduğunu öğrendim. 'Yeniden nasıl canlandırabiliriz?' diye düşündük. Köy köy dolaşarak tezgah aradım. Bulamadıklarımızı eşime tarif ederek o tamamladı. Tezgahları işler vaziyete getirdik." diye konuştu.

Kente gelen turistlerin yöreye özgü bir şeyler aradığını ve satın almak istediğini anlatan Özyurt, pelemet bezinin üretiminin gelişmesiyle turistlerin de daha çok ilgisini çekeceğini kaydetti.

Özyurt, eskiyi günümüze uyarlamaya çalıştıklarına işaret ederek, "Sanayiyle baş etmemiz çok zor ama sonuçta el emeği. İstediğiniz modeli, istediğiniz renkte dokuyabiliyoruz ama fabrikasyonda bunu yakalamak çok zor. Bu el dokumasında kendi ruhunuzu, bilgi ve becerinizi katıyorsunuz. Ortaya farklı şeyler, farklı tasarımlar çıkıyor. Bizler yaşatmaya çalışıyoruz, inşallah ölmez, yeni nesil sahip çıkar." değerlendirmesinde bulundu.

Melahat Özyurt, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) projesiyle alınan 12 tezgah sayesinde ilçedeki halk eğitim merkezinde kurs vermesinin yanı sıra beldedeki halk eğitim merkezinde de pelemet bezine ilgi duyanlara yardımcı olmaya çalıştığını sözlerine ekledi.