Toplumsal Tarih'in 307. sayısı çıktı

Toplumsal Tarih bu sayısında "100. Yılına Giderken Lozan" başlıklı özel bir dosyayla 24 Temmuz 1923'te imzalan ve Türkiye'de "azınlık" kavramının temelini atarak ulus-devletleşme sürecinde anahtar rol oynayan Lozan Barış Antlaşması'nı, güncel siyasal tartışmalar vesilesiyle tekrar tekrar gündeme gelen ve 20. Yüzyıl Türkiye tarihine ilişkin birçok meselenin düğüm noktasını oluşturan yönleriyle mercek altına alıyor.

Temmuz 2019 dosyasının ilk makalesini kaleme alan Eminalp Malkoç; Lozan sürecinin bir başarı mı yoksa başarısızlık mı olduğu tartışmaları üzerinden değerlendirirken, anlaşma sürecine dair genel bir çerçeve oluşturuyor. Bununla birlikte Malkoç, dosya sonunda dönemin Lozan konulu karikatürlerinden bir derlemeyle, sürecin kamuoyunda nasıl algılandığına dair görsel bir destek de sunuyor. Resul Babaoğlu, Lozan Konferansı'nın devam ettiği günlerde Sovyet Rusya delegesi Vatslav Vorovsky'nin suikaste uğraması ve bu olayın ardından Türk heyetinin baş delegesi olan İsmet İnönü'ye suikast tehlikesinin belirmesinin bu süreçte nasıl karşılandığını aktarıyor. Silvart Malhasyan, Türkiye içindeki ve dışındaki Ermeni basınında Lozan sürecinin Türkiye ve Batılı devletler açısından nasıl değerlendirildiğini dönemin basınından örneklerle aktarıyor. Hadiye Yılmaz Odabaşı; Lozan Barış Antlaşması'nın bir bayram olarak kutlanma sürecini Demokrat Parti'nin iktidar olduğu 1950 yılı odağında inceliyor.

Dosya dışındaki sayfalarda yer alan ve Evangelia Achladi, Aylin Koç ve Neşe Voyvoda'nın ortak çalışmasıyla hazırlanan makale; 1851 yılında bir dizi yıkıcı depreme maruz kalan Fethiye bölgesinin yerel tarihini, İzmir'de Yunanca çıkan Efimeris tis Smyrnis (İzmir Gazetesi) gazetesinde Mart-Mayıs 1851 tarihleri arasında yayımlanmış gezi notlarının çevirisi üzerinden aktarıyor. Mesut Yolal'ın makalesi Osmanlı suç cetvellerindeki verilerden hareketle imparatorluğun son yıllarında kumar oyunu ve kumarbazların genel özelliklerine dair ilgi çekici bir araştırma sunuyor. Aytaç Yıldız'ın makalesi ise Osmanlı-Türk modernleşmesi tarihinde önemli bir rol atfedilen Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin Paris seyahatinin amacına ilişkin eleştirel bir değerlendirme yapıyor. Zeynep Oktay Uslu'nun Toplumsal Tarih için Ahmet Yaşar Ocak ile yaptığı söyleşi İslam mitolojisini, evliya kültünü, Alevi ve Sünni kesimlerin İslam'a dair ürettikleri tarihsel bilinci ele alıyor. Türkiye akademisine yönelik kapsamlı bir eleştiri içeren bu söyleşi, yakın tarihimizin önemli tarihçilerinden birinin mesleğine yaklaşımına da ayna tutuyor. Stefo Benlisoy'un yazısı ise son yılların en popüler dizilerinden olan Chernobyl'den hareketle, hem Çernobil olayının tarihsel arka planını sunuyor ve dizinin Sovyet siyaset ve toplumsal hayatını ne ölçüde yansıttığını sorguluyor hem de bu nükleer felaketin küresel ekolojik krizle bağlantısını vurgulayarak barış ve ekoloji siyasetine ihtiyacımızın güncelliğini gösteriyor.