Yemen hükümeti ve Husilerin "şartlı" desteğini alan yeni BM Özel Temsilcisi Yemen'e "umut" olabilecek mi?

Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilciliğine atanan İsveçli diplomat Hans Grundberg'in yaklaşık yedi yıldır kanlı çatışmalara sahne olan Yemen için yeni bir "umut" olup olamayacağı merak edilirken, Grundberg'i zorlu bir sürecin beklediği görülüyor.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 6 Ağustos Cuma günü, BM Yemen Özel Temsilciliğine yaklaşık üç yıldır bu görevde bulunan ve ülkedeki krize çözüm bulamayan İngiliz diplomat Martin Griffiths'in yerine İsveçli diplomat Grundberg'i atadı.

2019'dan bu yana Avrupa Birliği Yemen Büyükelçisi görevini sürdüren Grundberg, çatışmaların çözümü, müzakerecilik ve ara buluculuk alanında 15 yıl, uluslararası ilişkilerde de 20 yılı aşkın bir deneyime sahip.

BM Yemen Özel Temsilciliğinde yapılan bu görev değişimi üzerine Yemen'deki hükümet, İran destekli Husiler ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) destekli Güney Geçiş Konseyi (GGK) ile ülkedeki siyasi koalisyonlar ve oluşumlar peş peşe yaptıkları açıklamalarla "Grundberg'in atanmasını memnuniyetle karşıladıklarını" duyurdu.

Yeni BM Temsilcisi hakkında Yemen'deki krize barışçıl çözüm bulabilme ve hükümet güçleri ile Husi milisler arasında süren çatılmaları sona erdirmek için tarafları bir masa etrafında toplayabilme noktasında bir beklenti hakim.

Ancak ülkedeki çatışmaların tarafı durumundaki Yemen hükümeti ile Husilerin her ne kadar Grundberg'in atanmasını memnuniyetle karşılasa da BM himayesinde yeni bir diyalog sürecine dahil olmak için bir dizi şartlar öne sürmesi İsveçli diplomatın önümüzdeki günlerde birçok zorlukla karşı karşıya kalacağını gösteriyor.

Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Yemen'de İran destekli Husiler ile hükümete bağlı güçler arasında çatışmalar yaşanıyor.

Husiler, Eylül 2014'ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulundururken, Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

Bir yandan da ülke bu yıkıcı iç savaşın etkisiyle ciddi bir ekonomik krizden geçiyor. Yemen riyali son günlerde yabancı para birimleri karşısında rekor seviyede değer kaybederken birçok ilde öfkeli protestolar düzenleniyor.

Husiler: Kuşatma kaldırılmadan diyalog olmaz

Yemen'deki İran destekli Husiler, 8 Ağustos Pazar günü yaptıkları açıklamayla, kontrolleri altındaki bölgelerde bulunan havaalanları ile limanlar yeniden açılmadığı sürece yeni BM Temsilcisi'nin himayesinde herhangi bir diyalog sürecini kabul etmeyeceklerini duyurdu.

Husilerin Sözcüsü Muhammed Abdusselam, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, şunları kaydetti:

"Saldırganlığı (Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap koalisyonunun operasyonlarını) durduracağına ve kuşatmayı kaldıracağına dair açık bir beyanı olmadıkça yeni Temsilci atanması hiçbir şey ifade etmez.

Öncelikli insani bir ihtiyaç olarak havaalanları ve limanlar açılmadan diyalog kurmanın bir anlamı yok. Saldırgan ülkeler, saldırı ve kuşatmalarının yol açtığı sıkıntı ve yıkımın farkına varmalı ve devam eden uzlaşmazlıklarının giderek kendilerine daha pahalıya mal olacağını anlamalı."

Husiler, Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap koalisyonunu kontrolleri altındaki Hudeyde Limanı ile Sana Havaalanı'na abluka uygulamak ve işletilmelerini engellemekle suçluyor. Arap koalisyonu ise bu suçlamaları reddediyor.

Yemen hükümeti, çözüm için, daha önce anlaşmaya varılan "referanslara" işaret ediyor

Yemen resmi ajansı SABA'nın haberine göre, Yemen Başbakanı Muin Abdulmelik, 8 Ağustos'ta Grundberg ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Görüşmede Abdulmelik, Yemen hükümetinin görevinde başarılı olması için Grundberg'e her türlü desteği sunmaya hazır olduğunu ancak çözümün yerel olarak üzerinde anlaşmaya varılan ve uluslararası olarak da desteklenen "çözüm referanslarına" dayanması gerektiğini kaydetti.

Abdulmelik, yeni BM Temsilcisi'nin, Yemen ve bölge meseleleri hakkındaki derin bilgisine dayanarak farklı bir vizyonla çalışacağından umutlu olduğunu söyledi.

Yemen Başbakanı'nın sözünü ettiği "çözüm referansları" ile "Körfez Girişimi, Ulusal Diyalog Konferansı'nda alınan kararlar ve başta 2216 sayılı kararı olmak üzere BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) kararlarına" işaret ettiği belirtiliyor.

BMGK'nın, Nisan 2015'te düzenlenen Yemen özel oturumunda aldığı 2216 sayılı kararla, Husiler ile Yemen'de yıkıcı rol oynayan eski rejim liderlerine silah ambargosu getirilmişti. 2216 sayılı kararda ayrıca, İran destekli Husiler ve eski Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih yanlısı güçlerin saldırılarını ve sivilleri öldürmeyi durdurmaları ve kentlerden çekilmeleri istenmişti.

Uluslararası baskıların önemi

Öte yandan Yemenli siyasi analist ve yazar Yakub el-Atvani, AA muhabirine yaptığı açıklamada, üzerlerinde barış için taviz vermeye zorlayacak etkili uluslararası baskılar olmadıkça çatışmanın taraflarının karşılıklı ön koşullar sunmasının doğal bir durum olduğunu belirtti.

Atvani, "Husilerin diyalog masasına oturmanın bir ön koşulu olarak havaalanları ve limanların açılmasını öne sürmesi, Grundberg'in çabalarını engellemek ve sunabileceği yeni fikirlerin önüne psikolojik engeller koymak için bir nevi ön hazırlıktır." ifadelerini kullandı.

Yemenli analist, şunları kaydetti:

"Yeni BM Temsilcisi'nin başarısı ve kendi çözüm vizyonunu dayatma ve seleflerinin başarısızlıklarının üstesinden gelme yeteneği, tarafların barışa yönelmesi ve çatışma aşamasını sona erdirmek için gerçek anlamda uluslararası bir baskının oluşmasıyla doğrudan bağlantılıdır."