Kilo Kaybı Ameliyatlarından Sonra Hamilelik

Pek çok kadın kilo kaybı ameliyatlarından sonra sağlıklı gebelik süreci geçir ve istenmeyen etkiler olmadan doğum yaparlar. Ameliyat sonrası gebelikler, yüksek vücut kitle indeksi ile gebe kalmaktan daha düşük istenmeyen sonuçlar içerir. Artan obezite ve artan ameliyatlar nedeniyle, ameliyat geçiren hastaların takibi önemlidir.

Obezite doğurganlık üzerine olumsuz etkileri vardır. Obezkadınlar bebek sahibi olabilmek için tüp bebek gibi yardımcı üreme metotlarına başvururlar. Aşırı kilo tüp bebek başarısını da düşürür. İnsülin ve erkeklik hormonlarının aşırı salınımı polikistik over sendromu ile bağlantılı adet kesilmesi veya adetlerde azalmaya neden olur. Obezite kadınlarda yumurtlamada azalma ve yumurtlamanın gözlenmemesine neden olarak doğurganlığı azaltır. Obezite ameliyatı geçire hastaların % 83'ünü 25-45 yaş arası kadınlar oluşturmaktadır.

Bu kadınların %30'unda gelecekte çocuk sahibi olma isteği mevcuttur. Obezite ameliyatları yumurtlamanın gözlenmediği kadınlarda adet düzensizliği düzeltip, yumurtlamayı sağlayıp doğurganlığı arttırırlar. Çocuk isteyen kadınlar gebe kalmak için obezite cerrahisinden sonra 12-24 ay beklemelidir. Bunun nedeni bebeğin annenin hızlı kilo kaybından etkilenmemesi ve hastanın kilo verme hedeflerine ulaşması sağlanmalıdır. Bu süreden önce gebe kalan kadınlarda beslenme yetersizliği, düşük doğum ağırlıklı bebek ve doğumsal anormallikler gözlenebilir.

Özellikle beslenme yetersizliği gebelik sırasında oluşan bulantı ve kusmalarda çok daha belirginleşebilir. Hastaların çoğu iki yıl içinde yeni beslenme düzenine uyum sağlarlar. Ancak gebeliği ertelemek için hastanın yaşı ve çocuk arzusu göz önünde bulundurulmalıdır. Gebelik bu önerilen zamandan önce gerçekleşirse annenin ağırlığı ve beslenme durumunun yakından izlenmesi faydalı olur. Ama bu bekleme süresi araştırmalarda hala tartışma konusudur. Gebeliğin önlenmesi için kadınlara danışmanlık verilmelidir. Gebelik önleme yöntemi olarak doğum kontrol hapları yetersiz kalabilir. Doğum kontrol hapları dışındaki korunma yöntemleri hastaya önerilir.

Obezite anne ve bebek sağlığını etkileyen ciddi bir durumdur. Ölü doğum ve anne karnında bebeğin kaybına neden olabilir. Erken doğum, düşük, bebekte doğumsal kusurlar ve iri bebek görülme sıklığı yükselmiştir. Gebe kadınlar damarda pıhtı oluşumu, şeker hastalığı, gebeliğe bağlı yüksek tansiyon ve preeklampsi açısından risk altındadır. Doğumun uzun sürmesi, sezaryen ile doğum ve doğum sonrası kanama ihtimalini artırır.

Obezite cerrahisi obezite ile ilişkili risk faktörlerini azaltarak anne ve bebek sağlığını olumlu yönde etkiler. Özellikle gebelik şekeri ve tansiyon yüksekliği riskini azaltır. İri bebek doğumları azaltır. Hata yapılan çalışmalar obezite cerrahisi geçiren hastalarda küçük bebek doğurma ve su kesesinin erken açılmasının sıklığını artığı gözlenmiştir.  Özellikle 32.gebelik haftasından önce erken doğum olasılığında artış oluşturabilir. Ama bu riskler hala tartışmalıdır.

Obezite ameliyatı en büyük kaygı annenin beslenmesidir. Gebelik sırasında oluşacak beslenme yetersizliğinin bebeğin sağlığını etkilemesidir. Batiatrik cerrahi sonrası gebeliklerde gebelerin %53'de b12 vitamini, %16'sında folik asit, %50'sinde demir, %17'sinde kasiyum ve % 10'unda albümin gibi protein ve mikro besinlerin eksikliği tanımlanmıştır. Fetalve maternal beslenmeye dikkat edilmelidir. İlaç tedavisi verilirken sıvı solüsyonlar ve hızlı salınımlı ilaçlar tercih edilmelidir.

Gastrik baypass ameliyatı geçirmiş hastalarda rafine şekerler veya yüksek glisemik gıdalar tüketildiğinde Damping Sendromu denen; karında kramlar, şişkinlik, mide bulantısı, kusma ve ishal görülebilir. Özellikle bu şikayetler, şeker yükleme testi sırasında olabilir. Bu nedenle bu hastalarda şeker yüklemeden çok şeker izlemesi yapılmalıdır.

Obezite cerrahisi sonrası gebeler nasıl izlenmelidir?

Normal gebelik izleminden aslında pek fark yoktur. Fakat burada gebenin izlemi kadın-doğum, cerrahi ve beslenme kliniğiyle ortak yapılmalıdır. Gebe beslenme konusunda eğitilmeli ve beslenme yetersizliği konusunda yakından takip edilmelidir. Beslenme yetersizliğinin sebebi yiyecekleri tolereedememe (özellikle kırmızı et), mideden salınan ve besin maddelerinin emilimi için gerekli olan asit salınımında azalma ve yine emilimin büyük kısmını oluşturan on iki parmak bağırsağının (duedonum) devre dışı bırakılmasıdır. Özellikle bu nedenlere bağlı folik asit ve vitamin b12 eksiklikleri oluşabilir.

Obezite cerrahisi sonrasında eksikliklerin taranması ve tedavisi hakkında standart bir yaklaşım yoktur. Ameliyat geçiren hastaların her gün en az 60 mg protein alması  önerilmektedir. Günlük multivitamin ve D vitamini içeren kalsiyum tabletler başlanmalıdır. Hastaların %50'sinden fazlasında demir eksikliği gözlendiği için kan testlerine bakmaksızın demir başlanabilir. Beslenme ve takviye ile birlikte laboratuvar sonuçları izlenmelidir. Gebelikte kan protein, albümin, kalsiyum, folik asit, demir, vitamin A, vitamin B12 ve D vitamin düzeyleri doktorunuzun önereceği aralıklarla takip edilmelidir. Genellikle önerilen eğer bir eksiklik yoksa, testlerin 3 ayda bir yapılmasıdır.

Normal bir gebelikte gözlenebilen mide bulantısı, baş dönmesi, karın ağrısı, tansiyon düşüklüğü gibi belirtiler obezite ameliyatı olan gebelerde daha sık gözlenebilir. Cerrahisonrası bu belirtiler besinlerin midede daha az kalması veya mideyi atlayıp direkt bağırsağa gelmesi sonucu oluşur. Bu gebeler yüksek glisemik indeksi içeren gıdalar (hamur iş, aşırı meyve ve tatlı gibi) ve içeceklerden (meyve suları, şerbet gibi) uzak durmalıdır. Bu gebelere gebeliğin 24-28. Haftaları arasında yapılan şeker yükleme yerine, bu haftalarda bir hafta boyunca evde açlık-tokluk kan şekeri takibi önerilir.

Eğer ameliyat geçiren bir gebede şiddetli karın ağrısı, kusma ve bulantı gelişirse ameliyat komplikasyonları açısından dikkatli olunmalıdır. Bu komplikasyonlar karın içi yapışıklıklar, bağırsak fıtıkları, bağırsak gangreni ve bant kullanılan hastalarda bant kaymasını içerir. Geri dönüşümsüz durumlara neden olmamak için bu şikayeti olan gebeler zaman kaybetmeden doktoruna başvurmalıdır.

Sonuç olarak, obezite cerrahi geçiren hastalarda iyi bir gebelik takibiyle gebelik sonuçları sağlıklı gebelikteki sonuçlara yaklaşmaktadır. Obezite ameliyatları obez gebelere göre gebelik sonuçlarını iyileştirip, bebek sahibi olma olasılığını artırmaktadır. Bu tür bir ameliyat geçiren hasta iseniz; mutlaka ameliyatı yapan doktor, kadın-doğum uzmanınız ve bir beslenme uzmanıyla irtibat içinde olmalısınız.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Cevahir Tekcan