Tiyatro Seyircisinin Vefası

Remzi Kitabevi'nden çıkardığı 'Perde Arkasından' adlı kitabında Devlet Tiyatrosu'nun tarihini anlatan usta oyuncu Can Gürzap samimi açıklamalarda bulundu.

Kitapta; Türkiye'de tiyatronun gelişimine ve yaşadığı sorunlara değinen Gürzap, devletin tiyatroya yeterli destekvermediğinden de yakındı.

'Perde Arkasından'ı yazmaya nasıl karar verdiniz?

Herkes bana "Hayatını yaz" diyordu.

Benim gerçekten çok enteresan bir hayatım oldu; çok ilginç, çok kötü olaylar yaşadım.

Bunları yazmak istedim ama başlama noktamı beğenmedim. Kendi hayatımı yazarken; kalemim, aklım ve beynim beni işin tiyatro kısmına yönlendirdi. Baktım tiyatroyla çok fazla uğraşıyorum, o zaman da sadece Devlet Tiyatrosu'yla ilgili yazayım dedim. Kendimle ilgili anlatacağım şeyler de bir sonraki kitabımda olacak.

KİTABI 10 YILDA YAZDIM

Kitabı ne kadar sürede yazdınız?

Son üç yılı aktif olmak üzere toplam 10 yılda yazdım. Bazen çok üzerine düşüp uğraşıyordum, bazen de "Yazsam ne olacak ki?" diyordum. Ama işe başlamışken bitirmek gerekirdi ve ben de görevimi yerine getirdim.

Ben bir tarihçi değilim. Bazen bir dipnotu bulmak için üç gün uğraştığımı bilirim. Babamdan kalan mecmuaların ve dergilerin yardımıyla yazdım bunları. Ben gerçi Türkiye'ye ve Devlet Tiyatrosu'na olan borcumu fazlasıyla ödedim, yıllarca hizmet ettim ama bu ayrı bir şey!

Bu kitapta esas olarak ne anlatmak istediniz?

Sanatçı atalarımızın; Türkiye'de tiyatroyu kurmak için neler yaşadıklarının, ne gibi güçlüklerle karşılaştıklarının bilinmesini istedim.

İnsanlar Devlet Tiyatrosu'nun ne olduğunu, perde arkasında neler yaşandığını bilmiyor.

Çok büyük güçlüklerle tiyatro kurulmuş ama bugün tiyatro sallanıyor. Ben elimden geldiğince objektif olmaya çalıştım.

SANATÇIYI HOR GÖRDÜLER

Araştırma sürecinde neler hissetiniz? Yazarken çok üzüldüğünüz, elinizin kaleme gitmediği anlar oldu mu?

Olmaz mı? Araştırırken bazen öyle olaylarla karşılaştım ki, "Bu da mı olmuş?" dedim.

İçinde yaşadığınız için, ister istemez sert davranabiliyorsunuz.

Sertse sert! Çünkü bize çok sert davrandılar. Günahsız yere tiyatroya çok sert davrandılar. Sanatçıyı çok hor gördüler.

Ortaçağ'da bile sanatçıyı bu kadar hor görmediler.

Sanat ve sanatçı ötekileştirilmek isteniyor.

Sanatı öteki olarak görürsek, işte o zaman felaket olur.

Devlet geçtiğimiz yıl tiyatrolara 140 milyon, özel tiyatrolara da 3.5 milyon ödenek vermiş. Nasıl değerlendiriyorsunuz?

Para mı bu? Devlet, özel tiyatrolara da, ödenekli tiyatrolara da hiçbir zaman yeteri kadar destek vermemiştir. Ben bildim bileli para yok, bütçe sıkışık! Mezun olduğumdan beri hep bunu duydum. Devletin parası harcanmasın istiyorlar. Neyle olacak ya? Okullar ve hastaneler de devlet parasıyla yapılmıyor mu?

40 SALONUN OLMASI LAZIM

Neler yapılması gerekir peki? Çözüm nedir sizce?

İstanbul'da yerleşik kadrolu 30-40 salonun olması lazım. Eskiden futbol sahaları vardı siz hatırlamazsınız; futbolcular sahadan çıkardı, çamurdan kimseyi tanıyamazdınız. Kepazelikti.

Şimdi dünya standartlarında futbol sahaları yapılıyor. Saha olmadan futbol olmazsa, sahne olmadan da tiyatro olmaz. O yüzden yeni sahne açılması lazım. Çok yetenekli genç oyuncular var, oynayacak salon bulamıyorlar.

Ellerinden tutan kimse yok! İşi bilmeyenlerin tiyatrodan uzaklaşması, bürokrasinin tiyatrodan çekilmesi, oyun için alan yaratılması lazım.

50 yıllık bir sanat kariyeriniz var. Bu emeğinizin karşılığını alabildiğinizi düşünüyor musunuz?

Ben gözümü açtığımda tiyatroyla tanıştım ve onunla büyüdüm. Tiyatrocunun evinde, tiyatrodan başka bir şey konuşulmaz.

Bu süreçte sanata karşı da hep sorumluluk duygusuyla yaklaştım.

Ben kendi aşkım için yaptım her şeyi ve tiyatro da bana hiçbir zaman ihanet etmedi. Hayatımda çok ihanet gördüm ama seyircim bana ihanet etmedi. Mesela benim hiç ödülüm yoktur çünkü o başka bir mekanizmadır.

Devlet Tiyatrosu'nun en eskilerindenim, o mekanizmayı da iyi bilirim.

Önemli olan seyircinin sevgisidir.

Bu kahır, aşık olmadan çekilmez. Aşkta da daima bir kahır vardır.

#Sayfa#

ÇALIŞAN DA ÇALIŞMAYAN DA AYNI PARAYI ALMASIN!

Devlet sanatçılığı kavramına nasıl bakıyorsunuz?

Devlet memuru sanatçı olmaz, sanatçıların sözleşmeli olması gerekir. O zaman çalışanla çalışmayan aynı parayı almayacak. Oyuncuların arasında rekabet olmalı. Çünkü "Oynamasam da nasılsa paramı alırım" düşüncesi, kaliteyi de önemli ölçüde düşürüyor. Allah'tan diziler var da sanatçılar geçimlerini sağlıyorlar. Yoksa tiyatro pahalı iş ama Türkiye'de sanatçılar tiyatrodan komik paralar kazanıyor.

DEVLET TİYATROSU AMİRAL GEMİSİDİR, BATIRAMAZSIN!

Devlet Tiyatrosu'nun kapanması gerektiğini söyleyen çok kişi oldu. Haluk Bilginer de bir röportajında "Yetki verilse, Devlet Tiyatroları'nı lağvederim" dedi. Ne düşünüyorsunuz?

Lağvedeceksin de ne yapacaksın? Devlet Tiyatrosu'nun yerine neyi koyacaksın? Ben de Haluk gibi Londra'da okudum. Tiyatronun beşiği orası. Londra'da devletten yardım almıyor mu tiyatrolar? Devlet Tiyatrosu amiral gemisidir. Amiral gemisini batırırsanız, diğer gemiler hiçbir işe yaramaz, komutansız kalır. Özel tiyatrolarla bu iş yürüyemez. Ben kendi özel tiyatromu zararla kapattım. Özel tiyatrolar büyük prodüksiyonlar yapamaz ancak devletten destek alan tiyatrolar yapar.

TÜRK ENTELEKTÜELİNDEN ÇOK ÇEKİNİRİM BEN!

Tiyatroya giden seyirci sayısı tatmin ediyor mu sizi?

Dünyanın neresinde 6 liraya tiyatro var? Zenginler tiyatroya gitmezler çünkü bizde burjuva sınıfı tam oturmamıştır. Orta ve alt sınıf tiyatroya gider. Seyirci Devlet Tiyatrosu'na sahip çıktı ama entelektüel kesim çok fazla sahip çıkmadı tiyatroya. Ben Türk entelektüelinden çekinirim.

Neden?

Çünkü çoğu doğru karar veremez. Konuların ne olduğunu pek bilemezler. Yarım yamalak bilgiyle, entelektüel geçinmeye çalışırlar. Son zamanlarda yapılan tartışmalarda pek çok entelektüel de ödenekli tiyatroların kapanmasını istedi. Bunlar; bilgi sahibi olmadan, fikir sahibi olmuş kişiler.

TEKLİF ALMIYORUM

Son zamanlarda dizi ve sinema teklifleri alıyor musunuz?

Önümüzdeki sene bir Devlet Tiyatrosu oyununda rol alacağım. Dizi ve sinema için çok fazla teklif gelmiyor zaten.

Sizin gibi bir oyuncu için üzücü bir durum değil mi?

Ne yapalım, Türkiye burası, bunlara alıştım. Bu durum üzmüyor beni. Beni asıl üzen şey; her gün ölen gencecik insanlar.

Sabah : http://www.sabah.com.tr