Türk Petrol Kanunu Tasarısı Kabul Edildi

Türk Petrol Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi.

Kanun, Türkiye'deki petrol kaynaklarının, devletinin hüküm ve tasarrufu altında olduğunu ön görüyor. Ülke petrol kaynaklarının milli menfaatlere uygun olarak hızlı, sürekli ve etkili şekilde aranmasını, geliştirilmesini ve üretilmesini amaçlayan kanun, Türkiye'de petrol arama ve üretim faaliyetlerinin düzenlenmesi, yönlendirilmesi, teşvik edilmesi, denetlenmesi, arama ve üretim için gerekli bilgilerin, verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve kullanıma sunulmasına ilişkin usul ve esasları kapsıyor.

Kanuna göre, 18 petrol bölgesine ayrılan Türkiye arazisi, tasarıyla kara ve deniz olmak üzere iki petrol bölgesine ayrılacak. Kara ve deniz bölgelerini ayıran sınır, kıyı çizgisi kabul edilecek.

Deniz bölgeleri; karasuları içi ve karasuları dışı şeklinde ikiye ayrılacak. Karasuları dışı denizlerde araştırma izni, arama ve işletme ruhsatlarının verilmesi, devri ve süre uzatımları, Bakanlar Kurulu'nun iznine tabi olacak. Bu alanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla tamamen veya kısmen aramaya ve işletmeye kapatılabilecek, tadil edilebilecek veya kapatılan bir alan tekrar açılabilecek. Buna göre verilen kararlar, müktesep hakları ihlal edemeyecek.

Askeri yasak bölgeler ile güvenlik bölgelerinde yapılacak işlemlerle ilgili izin verilmeden önce ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından görüş alınacak.

Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, başvuruyu uygun bulursa 60 gün içinde araştırma izni verecek. İzin talep edilen sahanın bir kısmında araştırma izni, arama ruhsatı veya işletme ruhsatı verilmiş olması, araştırma izni verilmesini engellemeyecek. Ancak araştırıcı, işlem yapmakta olan diğer bir petrol hakkı sahibinin rızası olmadan süren sondaj ve benzeri saha etütlerinin yapıldığı yerlere giremeyecek.

Araştırma izni sahibi, araştırma alanının hektarı başına bir defaya mahsus olmak ve ödeme şekilleri yönetmelikle düzenlenmek üzere 50 kuruş ücret ödeyecek. Araştırma sonucu elde edilen bilgiler, Genel Müdürlüğe de verilecek. Genel Müdürlük, 8 yıl süreyle bilgileri gizli tutacak.

-Arama ruhsatı-

Kanunla, arama ruhsatlarının sınırları ve büyüklüğü uluslararası kabul gören coğrafik grid sistemiyle uyumlu hale getiriliyor.

Arama ruhsatı; arama ruhsatı alanı içinde arama yapmak, arama ruhsatı alanı çevresinde araştırmada bulunmak, bulunan petrollü alanları geliştirerek bu sahadan petrol üretmek ve keşif başvurusunda bulunmak üzere verilecek.

Arama ruhsatı, kara sınırları ve karasuları içi denizlerde 1/50.000 ölçekli pafta esasına göre yapılacak. En büyük ruhsat alanı, 1/50.000 ölçekli bir tam pafta olacak. En küçük ruhsat alanı, 1/50.000 ölçekli aynı pafta içerisinde kalmak kaydıyla 1/25.000 ölçekli bir tam pafta olacak. Ruhsat alanı, 1/50.000 ölçekli paftanın dışına taşamayacak ve 1/25.000 ölçekli paftalardan oluşacak.

Münhasır ekonomik bölge sınırları içinde ruhsatlandırma birer tam derecelik enlem ve boylam çizgileri arasında kalan bir derecelik alan esasına göre yapılacak. En büyük ruhsat alanı bir derecelik alan olacak. En küçük ruhsat alanı bir derecelik alan içerisinde kalmak kaydı ile 1/100.000 ölçekli bir tam pafta olacak. Ruhsat alanı bir derecelik alanın dışına taşamayacak ve 1/100.000 ölçekli paftalardan oluşacak.

Arama ruhsatının karalarda 4 yıl, denizlerde ise bu sürenin yüzde 50 fazlası olan süre, tasarıyla karalarda 5, denizlerde 8 yıla çıkarılacak.

İş programını yerine getiren ruhsat sahibinin en az bir sondaj yapılmasını da içeren iş ve yatırım programı ile buna karşılık gelen yüzde 2 teminatı vermesi kaydıyla ruhsat süresi karalarda 2, denizlerde 3 yıla kadar uzatılabilecek.

Birinci uzatım süresi içinde sondaj programını yerine getirmiş bir petrol hakkı sahibinin arama ruhsatının süresi, yeni bir sondaj ve yatırım programı ile buna karşılık gelen yüzde 2 teminatı vermesi halinde karalarda 2, denizlerde 3 yıla kadar uzatılabilecek.

Arama ruhsatının süresi ilk yürürlük tarihinden itibaren yapılan uzatmalar dahil karalarda 9, karasuları içi denizlerde 14 yıldan fazla olamayacak. Ancak arama ruhsatının süresi sonunda petrol keşfi yapılan alanlarda bu petrol keşfinin ticari değerlendirmelerinin yapılabilmesi için 2 yıla kadar ek süre verilebilecek.

Arama sahasında açılmakta olan bir arama kuyusunun bitirilmesi veya varsa üretim testlerinin tamamlanabilmesi için gerekli olan operasyon süresi, arama ruhsatı süresini aşacak durumda ise petrol hakkı sahibinin talebi üzerine 6 aya kadar ek süre verilebilecek.

Arama ruhsatında yapılan bir keşiften sonra arayıcı, sahayı geliştirme ve üretime başlamakla yükümlü tutulacak. Bu takdirde arayıcı, üretilen petrol bakımından, işletmecinin tüm hak ve yükümlülüğüne tabi olacak.

Genel Müdürlükçe belirlenen ve aramaya açık olan alanlar; ruhsatlandırma usulündeki başvurulara kapatılarak açık artırmaya çıkmak suretiyle arama ruhsatına konu yapılabilecek. Başvuruya kapatılan bu alanlar, Genel Müdürlük tarafından tekrar açılmadan bu alanlara ruhsat başvurusu yapılamayacak.

-Yüzde 2 teminat-

Kanun, arama ruhsat başvuruları için teminat alınmaya ilişkin düzenlemeler de getiriyor.

Petrol hakkının elde edilmesi için yapılan başvurunun değerlendirilmesinde, başvurunun mevzuata uygunluğu, başvuranın mali yeterliliği dikkate alınacak.

Petrol aramalarına açık bir sahaya yapılan ilk arama ruhsatı başvurusunun kapsadığı alan ilan edilecek. İlk ve sonraki başvuruların içeriği ilan tarihini takip eden 90 gün boyunca gizli tutulacak.

Başvuru sahibi, ruhsat başvurusunda ve süre uzatım taleplerinde sunduğu iş programı için gerekli yatırım tutarının yüzde 2'si kadar teminat verecek. Denizlerde bu oran yüzde 1 olarak uygulanacak. Teminatın taahhüt edilen iş programının yıllık gerçekleşen miktarına karşılık gelen kısmı, petrol hakkı sahibine iade edilecek.

-Sahalar müzayedeye çıkarılacak-

İşletme ruhsatı, yönetmeliğe göre alınacak iş ve mali yatırım programı dikkate alınarak yürürlüğe girdiği tarihten itibaren başvuru sahibinin talebine göre 20 yıl için verilecek. İşletme ruhsatı süresi, uzatım talebine ekli olarak verilen üretim programının uygun görülmesi halinde, 10'ar yılı geçmemek üzere iki defa uzatılabilecek.

Üzerinde işletme hakkı sona eren sahalar, işletme ruhsatı verilmek üzere, Bakan onayıyla müzayedeye çıkarılabilecek. Ancak TPAO'nun talebi halinde müzayedeye çıkarılmayabilecek. İşletme ruhsatı önceden müzayedeye çıkarılmış bulunan bir işletme sahasının tamamı veya bir kısmı yine Bakan onayıyla müzayededen kaldırılabilecek. İdari yaptırım sonucu iptal edilen işletme ruhsatının sahibi olan petrol hakkı sahibi veya sahipleri işletme ruhsatında tekrar hak sahibi olamayacak.

Müzayede kararı kaldırılmadıkça, müzayedeye çıkarılan bir saha için arama ve işletme ruhsatı verilmeyecek. Bir sahanın müzayedeye çıkarılması, en fazla teklifte bulunana verilmesi veya herhangi bir teklifin kabul edilmesini gerektirmeyecek.

İşletme ruhsatı sahibine talebi halinde ürettiği petrolü, nakletmek üzere boru hattı inşa izni verilebilecek.

Üretim sahaları kısmen veya tamamen aynı petrollü arazi içinde bulunan işletmeciler, petrol işlemlerini birleştirebilecek.

-Kuyu başı fiyatı yerine piyasa fiyatı-

Mevcut kanunda, üretilen ham petrolde varilinden, doğalgazda ise metreküpünden sekizde bir oranında alınan devlet hissesi, kuyu başı fiyatı esas alınarak hesaplanırken, kanun, hampetrolde piyasa fiyatı, doğalgazda ise toptan satış fiyatı esas alınıyor.

Buna göre, petrol arayıcı veya işletmecisi, ürettiği petrolün sekizde birini devlet hissesi olarak ödeyecek.

Arama veya işletme ruhsatları ile ilgili olarak yapılan petrol işlemlerinde kullanılan petrolden devlet hissesi alınmayacak.

Petrol sahalarında üretilen karbondioksit gazı, üretim artırma yönteminde kullanılabilecek.

Yer altı deposu olarak kullanılacak olan petrol rezervuarları boşaltılmadan ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün uygun görüşü alınmadan kullanılamayacak. Yer altı depolaması için uygun görülen saha, bir işletmecinin uhdesinde ise o işletmeciye öncelik tanınacak.

Depolama için gerekli olduğu belirlenen sahada üretilmeyecek petrolden devlet hissesi alınmayacak. Bu petrol ancak söz konusu Genel Müdürlüğün izni alınarak ve devlet hissesi ödenerek üretilebilecek.

Petrol üreticisinin ödeyeceği devlet hissesi, bir petrol birimi üzerinden üretilen ham petrolde varil başına, Petrol Piyasası Kanunu'nda düzenlenen yerli ham petrolün piyasa fiyatı, doğalgazda ise dağıtım şirketlerine veya serbest tüketicilere yapılan satış fiyatı üzerinden hesaplanacak.

Devlet hissesi, üretimin yapıldığı ayı takip eden ayın 20. gününe kadar beyan edilerek tahakkuk ettirilecek. Devlet hissesinin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, tespit edilen farklar üzerinden devlet hissesi tarh edilecek. Tarh edilen devlet hissesi, yüzde 100 fazlasıyla alınacak.

- Ankara