Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kuruluyor (2)

Ayrımcılık yasağı ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan herkes Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna başvurabilecek, başvuru için herhangi bir ücret alınmayacak.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'nda kabul edilen Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu kurulmasına ilişkin tasarıya göre, Kurum Başkanlığı; başkan yardımcıları, hizmet birimleri ve çalışma gruplarından oluşacak. Hizmet birimlerinin sayısı onu geçemeyecek.

Kurumda, insan hakları ve eşitlik uzmanı ve uzman yardımcısı istihdam edilebilecek.

Ayrımcılık yasağı ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan herkes kuruma başvurabilecek, başvuru valilikler ve kaymakamlıklar aracılığıyla da yapılabilecek. Başvurular için herhangi bir ücret alınmayacak.

İlgililer, kuruma başvurmadan önce bu düzenlemeye aykırı olduğunu iddia ettikleri uygulamanın düzeltilmesini ilgili taraftan talep edecek. Bu taleplerin reddedilmesi veya 30 gün içerisinde cevap verilmemesi halinde Kuruma başvuru yapılabilecek.

"Yasama ve yargı yetkilerinin kullanılmasına ilişkin işlemler, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) kararları ile Anayasa'nın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler", başvurunun konusu olamayacak.

Koruma altındaki çocukların başvuruları gizli tutulacak

Yapılacak başvurularda, vesayet ya da koruma altında olanlar ve çocuklar ile talepleri üzerine mağdurların kimlik bilgileri gizli tutulacak.

Kurum, başvuruları ve resen yaptığı incelemeleri, başvuru ve resen inceleme kararı tarihinden itibaren en geç üç ay içinde sonuçlandıracak. Bu süre, başkan tarafından bir defaya mahsus olmak üzere en fazla üç ay uzatılabilecek.

Kurum, ihlal iddiasına muhatap olan taraftan yazılı görüşünün sunulmasını isteyecek. Yazılı görüş, istemin tebliğinden itibaren 15 gün içinde Kuruma ulaştırılacak. Başkan, incelemenin özelliğine göre görüşlerin alınmasından sonra, resen veya talep üzerine tarafları uzlaşmaya davet edebilecek. Uzlaşma, insan hakları veya ayrımcılık yasağı ihlali olduğu iddia olunan uygulamaya son verilmesi veya mağdur açısından bu sonucu sağlayacak çözümleri içerebileceği gibi, mağdura belli bir tazminatın ödenmesi biçiminde de olabilecek. Uzlaşma en geç bir ay içinde sonuçlandırılacak.

Uzlaşma müzakereleri sırasında yapılan tespitler, alınan beyanlar veya açıklamalar, herhangi bir soruşturma veya davada delil olarak kullanılamayacak.

Kurul, konusu suç teşkil eden insan hakları veya ayrımcılık yasağı ihlallerini tespit ettiği takdirde, bunlarla ilgili suç duyurusunda bulunacak.

Kuruma verilen görevler, insan hakları ve eşitlik uzmanları, uzman yardımcıları ve başkan tarafından görevlendirilen diğer personel tarafından yerine getirilecek. Bu görevliler, tüm kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden bilgi ve belgeleri isteyebilecek, inceleyebilecek ve bunların örneklerini alabilecek, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi alabilecek, özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerleri ziyaret edebilecek, buralarda inceleme yapabilecek, kötü muameleye maruz kaldığı iddia edilen kişilerle görüşebilecek.

Yerinde inceleme için heyetler oluşturulacak

Kurumun görev ve yetki alanına giren konularda, yerinde inceleme ve araştırma yapmak üzere, kurum personelinin başkanlığında, ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin ve diğer kişilerin katılımıyla heyet oluşturulabilecek. Heyetin giderleri kurum bütçesinden karşılanacak.

İleri derecede teknik ve mali uzmanlık bilgisi gerektiren konularla ilgili olarak, ücreti kurum bütçesinden ödenmek üzere bilirkişi görevlendirilebilecek. Gerek görülmesi halinde, inceleme ve araştırma yapmaya yetkili kurum personeli tanık veya ilgili kişileri dinleyebilecek.

Ayrımcılık yasağının ihlali iddiasıyla kuruma yapılan başvurularda, başvuranın iddiasının gerçekliğine ilişkin kuvvetli emarelerin ve karine oluşturan olguların varlığını ortaya koyması halinde, karşı tarafın ayrımcılık yasağını ve eşit muamele ilkesini ihlal etmediğini ispat etmesi gerekecek.

Ayrımcılık yasağıyla ilgili konularda sorunları ve çözüm önerilerini tartışmak ve bu konularda bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak amacıyla kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, sosyal ve mesleki kuruluşlar, yükseköğretim kurumları, basın ve yayın kuruluşları ve araştırmacıların katılımıyla "İstişare Komisyonu" oluşturulacak.

Kurum, insan hakları sorunlarını tartışmak ve insan hakları konularında bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak amacıyla istişare toplantıları gerçekleştirecek.

Kurum, görev ve yetkilerine ilişkin olarak TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu ile Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu'nu yılda en az bir defa bilgilendirecek.

Ayrımcılık yasağının ihlaline idari para cezaları

Kurumun gelirlerini; genel bütçeden yapılacak hazine yardımları, kuruma ait taşınır ve taşınmazlardan elde edilen gelirler oluşturacak.

Ayrımcılık yasağının ihlali halinde, ihlalden sorumlu olan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile kişiler hakkında bin liradan 15 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

İdari para cezasının kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hakkında uygulanması halinde, ödenen idari para cezası, cezaya esas ayrımcı uygulamaya kusuruyla sebebiyet veren memurlar ile meslek kuruluşlarında görev yapanlara rücu edilecek.

Öngörülen yükümlülüklere, uyarıya rağmen haklı bir neden olmaksızın belirtilen sürede uymayan kişi ve kuruluşlara 500 liradan 2 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. Bu cezalarda da rücu söz konusu olacak.

Kurul, verdiği idari para cezasını bir defaya mahsus olmak üzere uyarı cezasına dönüştürebilecek. Hakkında uyarı cezası verilen kişi veya kurumun, ayrımcı fiilinin tekrarı halinde alacağı ceza yüzde 50 oranında artırılacak.

Ayrımcılıkla mücadele eğitimi verilecek

İnsan hakkı ihlalleri ve ayrımcılıkla mücadele eğitimini, kurum personeli ile insan hakları ve ayrımcılıkla mücadele eğiticileri verecek.

Tasarıyla, Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanunu yürürlükten kaldırılıyor. İlgili kanunlarda Türkiye İnsan Hakları Kurumuna yapılan atıflar, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna yapılmış sayılacak.

Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, iki ay içinde Kurul üyeleri seçilecek. Kurum teşkilatlanıncaya kadar Kurumun işlerini Türkiye İnsan Hakları Kurumu yürütecek. Türkiye İnsan Hakları Kurumunun taşınır taşıt, araç, gereç ve malzemeleri, nakit ve benzeri değerleri, her türlü borç ve alacakları, yazılı ve elektronik ortamdaki her türlü kayıtlar ve diğer dokümanlarıyla personeli, kuruma devredilecek.

İnsan hakları alanında faaliyet gösteren kurumlarda çalışanlar ile hakim ve savcılar, kurumun görev alanına giren alanda doktora yapanlar, öğretim elemanları, insan hakları ve eşitlik uzmanı olarak atanabilecek.

Tasarı ile Kuruma 152 kadro ihdas ediliyor.

(Bitti)