Giysilerde "Azo Bileşiklerine" Dikkat

Önder Felek - Cumhuriyet Üniversitesi (CÜ) Tıp Fakültesi Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Metin Şeker, giysilerde kök boyaların yerini alan "azo bileşiklerinin" belirlenen yasal sınırların üzerinde kullanılmasının kansere neden olabileceğini söyledi.

Şeker, AA muhabirine yaptığı açıklamada, azo bileşiklerinin sadece giysilerde değil, otomotiv sanayi ve inşaat sektöründe de kullanıldığını belirtti. Azo bileşiklerindeki 7 maddenin kanserojen etkiye sahip olduğunu ifade eden Şeker, giysilerde kullanılan azo bileşiklerinde ise kanserojen etkiye sahip "arilamin" maddesinin bulunduğunu dile getirdi.

Temasın fazla olması nedeniyle bu maddenin giysilerde kullanımının insan sağlığını ilgilendirdiğini vurgulayan Şeker, "Giysilerde eskiden kök boyası kullanılırdı. Kök boyalarının yerini son yıllarda sentetik fabrikasyon ürünü olan azo bileşikleri aldı. Azo bileşikleri, yasal sınırı aştığında kanserojen etkiye sahiptir. Azo bileşiklerinin mesane kanserine yol açtığı kanıtlandı. Akciğer ve meme kanserine de yol açtığı ileri sürülüyor ancak bunlar henüz ispatlanamadı" diye konuştu.

Azo bileşiklerinin 1960'lardan itibaren bilindiğini dile getiren Şeker, Türkiye'de 1995 yılında içerisinde azo bileşiklerinin olduğu boya maddelerinin kullanımına yasal sınır konulduğunu belirterek, şunları söyledi:

"Normal şartlarda azo bileşiklerinin sağlığa zararlı olmayan miktarı 20 ppm, yani 1 gram maddede 20 mikron civarında bulunabilir. İzin verilen üst sınır ise 30 ppm. 30'a kadar devlet izin veriyor ama 30'un üzeri kesinlikle yasak. Bu nedenle 30 ppm'den yüksek miktarda azo bileşeni içeren boyalara denetime açık firmalarda rastlanması zor ama kaçak üretimler her zaman olabilir. Burada en büyük risk, yurt dışından gelen ürünler. 2011 yılında İstanbul'da yapılan denetimlerde yasal sınırından 300 kata varan yüksekliklerde azo bileşeni içeren ithal giysilere rastlandı. Bu giysiler toplanıp, imha edildi ancak denetim dışı birçok giysinin halka satıldığını biliyoruz. En büyük risk, Uzakdoğu'dan gelen ürünlerde. Markası ne olursa olsun Uzakdoğu'da maliyet düşük olduğu için bu boya maddeleri daha sık kullanılıyor. Özellikle Hindistan, Çin ve Bangladeş gibi ülkelerden gelen giysilerde risk daha fazla. Bu ülkelerdeki denetimlerde sıkıntı var."

"Parlak ve renkli giysilere dikkat"

Uzakdoğu ülkelerinde üretilen kıyafetlere karşı dikkatli olunmasını öneren Şeker, "Daha çok parlak ve renkli giysilere dikkat edilmeli. Parlak renk, azo maddesinin fazlalığından kaynaklanıyor ama her parlak renkli giyside de 'azo bileşikleri var' demek yanlış olur. Genellikle kadın giysilerinde kullanılıyor" dedi.

Giysilerdeki "arilamin" maddesinin dokunmakla geçmeyeceğini vurgulayan Şeker, "İnsan derisi bu tür maddelerin geçişine izin vermez. Bu boya maddesinin olduğu elbise, tişört, şort veya herhangi bir giysi terlediğinizde cildinize direkt temas ediyorsa o zaman risk ortaya çıkar" şeklinde konuştu.

Yrd. Doç. Dr. Şeker, arilaminin sadece boyalarda değil, sigaranın dumanında da bulunduğunu belirterek, bu maddenin, sigara içen ve aynı ortamdaki kişinin sağlığını tehdit ettiğini sözlerine ekledi. -Sivas