Çanakkale Zaferi Seccadeleri

Cemal Paşa'nın 4. Ordu Komutanı olarak görev yaptığı Suriye'de kadınları örgütlemek için kurdurduğu "Suriye Nisvan-ı Umur-ı Hayriye Cemiyeti" tarafından açılan halı tezgahlarında "Çanakkale Zaferi"ni konu alan seccadeler dokunduğu bildirildi.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Cemal Paşa'nın kendisine önerilen 4. Ordu Komutanlığı ve Suriye Valiliğini 13 Kasım 1914 tarihinde kabul edip, 6 Aralık 1914'te Şam'a ulaştığını hatırlattı.

4. Ordu Komutanlığının sorumluluk sahasının Suriye, Filistin, Lübnan ve Ürdün'den oluştuğunu, ayrıca Çukurova ve Arabistan Genel Valiliği hizmetlerinin de Cemal Paşa'nın üzerine bırakıldığını belirten Atabay, "Bu derece geniş bir sahada tam yetkili olmak bir çeşit hidivlik ( Osmanlı Devleti'nde Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan sonra Mısır valilerine verilen unvan) yetkilerine sahip olmak demekti. Geniş yetkilere sahip olduğu için onun açısından bu görev, iktidar mücadelesinde geri kalmadığının bir göstergesiydi" dedi.

Cemal Paşa'nın tek sorununun payitahttaki iktidar savaşları olmadığını, 4. Ordu Komutanlığının sorumluluk sahasına giren topraklarda hızını giderek artıran ve 19. yüzyılın ikinci yarısında şiddetlenen isyanların 1915-1918 yılları arasında da durulmadığını ifade eden Atabay, "Buna bir de dinler arası ve mezhepler arası çatışmalar eklendi. Cemal Paşa'nın işi iyice zorlaştı. Kendisini en çok uğraştıran konulardan birisi de Arap milliyetçilik hareketleriydi. Bu konuda çok büyük mücadele verdi. Cemal Paşa'nın Arapların ihtilal girişimlerine karşı aldığı bir başka tedbir, Arap Gizli Cemiyeti'nin üyelerini, kayıpların çok olduğu Çanakkale cephesine göndermesidir. Cemal Paşa'nın uyguladığı önlemlerin sertlik içermesi, ayrıca bazı aydınların Osmanlı karşıtı olmadıkları halde asılmaları, Filistin'de ve Araplar arasında Osmanlılara karşı derin duygusal değişikliklere neden oldu" diye konuştu.

Cemal Paşa'nın 1916 yılında Halide Edip Adıvar ile Suriye ve Lübnan'da bir dizi okul açtığına işaret eden Atabay, bu okulların bölgede çok rağbet gördüğünü kaydetti.

-Cemal Paşa Suriye'li kadınları örgütlüyor-

Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, Cemal Paşa'nın diğer taraftan Suriyeli kadınları örgütlediğini ve Suriye Nisvan-ı Umur-ı Hayriye Cemiyeti'ni kurdurduğunu söyledi.

Cemiyetin amacının, savaş ortamında Suriye'de halkın karşılaştığı yokluk, açlık, hastalık gibi konularda kadınların yardımını temin etmek, ayrıca savaş nedeniyle hayatını kaybetmiş askerlerin eşlerine çeşitli meslekler öğreterek onların yaşamlarını idame ettirmelerini sağlamak olduğunu anlatan Atabay, cemiyet tarafından bu amaçla çok çeşitli kurslar düzenlendiğini bildirdi.

Kızların okuma-yazma öğrenmelerinin teşvik edildiğini, 1916 ve 1917 yıllarında bu cemiyetin kursiyerler için açtığı halı tezgahlarında, hediyelik olarak dokunan ve Çanakkale Zaferi'ni konu alan seccadelerin dikkat çekici olduğunu anlatan Atabay, şu bilgileri verdi:

"Bun seccadeler, aynı ebatta ve ipekten dokunmuştu. Şu ana kadar bu seccadelerden tespit edilebilenler dört tanedir. Bunların ilki Dolmabahçe Sarayı Halı Koleksiyonu'nunda bulunmaktadır. Seccadenin üzerindeki kitabede 'Şevket ve azamet sahibi Hilafet'in koruyucusu olan zat-ı devletlerine Suriye Hayır İşleri Kadınlar Cemiyeti'nin hediyesidir. Sene 1918' yazısı bulunmaktadır. Bu seccade Padişah Mehmed Reşad'a sunulmuştur. İkinci seccade, İstanbul'daki Askeri Müze'dedir. Talat Paşa'ya armağan edilen bu seccadenin kitabesinde, 'Sadrazam devletlü Talat Paşa Hazretleri'ne Suriye Nisvan-ı Umur-ı Hayriye Cemiyeti'nin hediye-i şükraniyesidir. Sene 1334' yazısı yer almaktadır. Üçüncü seccade, Pakistan'ın Lahor kentindeki bir müzededir. Bu da muhtemelen Pakistan'ın kuruluşu sırasında oraya atanan Türk büyükelçisi tarafından Muhammet Ali Cinnah'a gönderilmiştir. Dördüncü seccade ise Avustralya'da halı ticareti yapan Jackques Cadry'nin koleksiyonundadır. Onda da 'Başkumandan Vekili ve Harbiye Nazırı Devletlü Enver Paşa Hazretleri'ne Suriye Nisvan-ı Umur-ı Hayriye Cemiyeti'nin hediye-i şükraniyesidir. Sene 1334' yazılıdır."

Atabay, seccadelerin aynı ebatta (98x143 santimetre) ve santimetrekarede 72 düğüm sıklıkta dokunduğunu, ayrıca üzerlerine işlenen Gelibolu Yarımadası haritası üzerinde '5 Mart Sene 1331 Çanakkale Muzafferiyeti' ile 'Muarız Körfezi

(Saros Körfezi)' yazısının yer aldığını belirtti.

Mithat Atabay, diğer tüm coğrafik isimlerin de işlendiği seccadelerde 14 rengin göze çarptığını, Çanakkale cephesinde görev yapan komutanlara hediye olarak özel dokunduğu anlaşılan bu seccadelerin başka örneklerinin de olduğunun sanıldığını kaydetti.

- ÇANAKKALE