Ekoloji Aktivisti Nazlı Demet Uyanık: "Sellerle Başa Çıkmanın Yolu Dereleri Betonlamakmış Gibi Bu İşe Yaklaşılıyor.

UĞUR İSTANBULLU

Ekoloji aktivisti Nazlı Demet Uyanık, sel felaketlerini önlemek için yapılan ıslah çalışmaları ile derelerin betonlaştırıldığını bunun da ekolojik tahribata neden olduğunu belirterek, "Selleri durdurma gibi bir şansımız yok, doğal olaylar bunlar. Sellerle başa çıkmanın yolu dereleri betonlamakmış gibi bu işe yaklaşılıyor. Bu çok sakıncalı ki ne kadar sakıncalı olduğunu da pek çok örnekte gördük. Batılı ülkeler mesela bunun yöntemi derelerin özgürleştirmekte bulmuşlar ve dereleri restore edilerek, doğal haline dönüştürülerek kendilerini de sellere karşı korumuş oluyorlar. Bunu neden yapıyorlar hem biyoçeşitliliği korumak için hem de derelere müdahale etmenin, betonlamanın önüne setler çekmenin ve yapılaşmaya izin vermenin seller bakımından çok riskli olduğunu anladılar. Bizim de bunlardan örnek almamız gerekiyor" dedi.

Türkiye'de zaman zaman yaşanan ve can kayıplarına neden olan sel felaketlerinden korunmak için derelerin ıslah edilme çalışmaları yapılıyor. Ekoloji aktivisti Nazlı Demet Uyanık derelerin beton içerisine alınarak su taşkınlarının önüne geçilmesi anlamında yapılan dere ıslahlarının ekolojik tahribata neden olduğunu ifade etti.

"ARHAVİ'NİN ÖZELLİKLE YUKARI BÖLGELERİNDE YAPILAN BETON ISLAH PROJELERİ İLÇEMİZİ DAHA ÇOK RİSK ALTINA ALDIĞINI SÖYLEYEBİLİRİM"

Dereler ıslah edilmeden de sellerden korunabileceğini savunan Ekoloji aktivisti Nazlı Demet Uyanık şu şekilde konuştu:

"Birkaç yıldır da derelere yapılan muamelenin benzeri Arhavi'ye yapılmakta dere ıslahları ve bunlar aslında sel felaketleri bir bakıma bahane edilerek yapılan işler. Dere ıslahları dediğimiz şey normalde selleri önlemeye yönelik pek çok yöntem varken derelerin betonlanmasından ibaret işler. 2021 de Arhavi'de bir sel faciası yaşandı 22 Temmuz tarihinde, can kaybı olmadı fakat Arhavi Belediyesi hayvan bakım merkezinde pek çok hayvan boğularak öldü ve bunun dışında birçok maddi zarar oluştu. Daha sonra dere ıslah projesi gündeme geldi DSİ tarafından. Kapisire deresi üzerine bu proje başlatıldı. Fakat bununla eş zamanlı olarak Arhavi'nin daha yukarı köylerinde bunlardan biri ola Pilarget köyü daha Rome'de de yapılmıştı. Dere ıslahları ve yapılmaya da devam ediliyor. Bu maalesef ki selleri önleyiciliği bir uygulama onun dışında özellikle yukarı bölgelerde yapılan beton ıslah projeleri ilçe merkezini daha çok risk altına soktuğunu rahatlıkla söylene bilinir. Çünkü yukarı bölgelerde dereleri beton kanallara aldığınız zaman suyun debisini artırmış oluyorsunuz ve adeta mermi gibi suyun taşkın halde ilçe merkezine yönlenmiş oluyor ve şehrin alt yapısı buna uygun değil ve çok büyük tehlikelere yol açabiliyor.

"DERE ISLAHI SADECE SELLER DEĞİL, EKOLOJİK TAHRİBAT YARATTIĞI GİBİ İNSANLAR VE HAYVANLAR İÇİNDE ÇOK BÜYÜK RİSK TAŞIYOR"

Bu anlamda Arhavi'nin çok büyük sel felaketlerine gebe hale geldiğine inanıyorum. Bu projeler ülkenin bütün noktalarında bütün derelerinde aynı muamele yapılıyor oysa dereler ve her bir dere birbirinden çok farklı ve her birine farklı uygulamalar yapılması gerekiyor ama devletin başlıca kurumu DSİ maalesef bütün derelere aynı muamele yapıyor. Evet sellere başa çıkmanın yolu dereleri betonlamakmış gibi bu işe yaklaşılıyor. Bu çok sakıncalı ki ne kadar sakıncalı olduğunu da pek çok örnekte gördük. Kastamonu Bozkurtta 69 kişi öldü. 6-7 kişi kayıp, Hopa'da da biliyorsunuz 2015 yılında bir sel oldu özellikle Sundura Mahallesi'ndeki Sundura deresini ıslah etmişlerdi mesela bu betonlama işleminin ve derelerinin kanala çevirme işleminin işe yaramadığını pek çok örnekte görüyoruz maalesef bu konuda sadece seller konusu değil aynı zamanda çok ciddi bir ekoloji tahribatta yaratıyor. İnsanlar ve hayvanlar içinde çok büyük bir risk teşkil ediyor. Bu beton duvarlar o kadar yüksek ki dereye düşenler çıkamıyor vesaire pek çok olay yaşıyoruz. Geçen sene yine Arhavi'de bir karaca düştü dereye ve çıkarılamadı ve oradaki balıkçıların sayesinde çıkarıldı. Çocuklar ve insanlar düşebilir. Sadece seller boyutu değil işin bir de böyle bir tarafı var.

"OYSAKİ SELLERDEN KORUNMAK İÇİN BAŞKA YÖNTEMLERDE VAR DÜNYADA"

Bu uygulamaların çok sakıncalı olduğu aslında ortada fakat ne yazık ki devletin başlıca su işlerinden sorumlu kurumu bunu aynı şekilde aynı mantaliteyle sürdürmeye devam ediyor. Oysa dünyada bakın çok güzel örnekler var, seller konusunda nasıl mücadele ederiz. Selleri durdurma gibi bir şansımız yok yani seller depremler gibi işte volkanlar gibi doğal olaylar bunlar ve bunları durduramayız fakat bunlara karşı ve bu olaylara karşı kendimizi koruyabiliriz. Bunlarında çok yöntemi var ve dünyada da çok güzel örnekleri var. Batılı ülkeler mesela bunun yöntemi derelerin özgürleştirmekte bulmuşlar ve dereleri restore edilerek, doğal haline dönüştürülerek kendilerini de sellere karşı korumuş oluyorlar. Bunun için mesela Avrupa Birliğinin bir yönetmeliği var 2030'a kadar 25 bin kilometre boyunca Avrupa ülkeleri dereleri özgürleştirme kararı aldı. Bunu neden yapıyorlar hem biyoçeşitliliği korumak için hem de derelere müdahale etmenin, betonlamanın önüne setler çekmenin ve yapılaşmaya izin vermenin seller bakımından çok riskli olduğunu anladılar. Bizim de bunlardan örnek almamız gerekiyor ve bunların arasında en güzel örnek Hollanda örneği aslında sular içerisinde bir ülkeden bahsediyoruz. Fakat o kadar güzel restorasyon çalışması yapılmış ki bir canlı örneğini 2021 yılında yaşadık. Biliyorsunuz Almanya civarında büyük bir sel faciası oldu orada ve en az can kaybı Hollanda da oldu. Çünkü onlar bu işe bu şekilde yaklaştılar. Aslına bakarsanız derelere saygı duyarak kendimize, derelere alan tanıyarak ve dereleri işgal etmeyerek yapılaşmaya izin vermeyerek koruyabiliriz. Biz kendimizi sellerden bu şekilde koruyabiliriz diye düşünüyorum."