Konsolosluklar Şehri: Manastır

MÜRSEL ÇETİN - Osmanlı döneminde "konsolosluklar şehri" olarak bilinen Makedonya'nın Manastır şehri, bugün de 12 ülkenin elçiliği bulundurarak bu özelliğini koruyor.

Adriyatik Denizi ile Ege Denizi arasında kavşak noktasında, Balkanlar ile Orta Avrupa arasındaki geçiş güzergahı üzerinde yer alan Manastır, güneybatı Makedonya'nın ekonomi ve sanayi merkezi konumunda.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde, çevresindeki manastır kalıntılarından ötürü "Manastır" adı verilen ve 1382 yılında 1. Sultan Murad döneminde Türk topraklarına katılan şehir, 1378'de Timurtaş Paşa tarafından ele geçirilerek Rumeli eyaletine bağlı bir sancak merkezi yapıldı.

Balkanların dağlık bölgelerine yapılan seferlerde, müstahkem bir üs olarak kullanıldı. Tanzimat Fermanı'nın ilanından sonra, Makedonya'yı oluşturan "Vilayet-i Selase" anlamındaki üç vilayetten biri olan Manastır, aynı zamanda 3. Ordu'nun da merkezi yapıldı. 3. Ordu'nun merkezinin Manastır'a alınmasıyla şehire birçok okul yaptırıldı. 1982'de yatılı okula dönüştürülen Manastır Askeri İdadisi de aynı dönemde açıldı. Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisi'nde 1896-1899 yıllarında eğitim gördü.

Osmanlı döneminde İstanbul ve Selanik'ten sonra Balkanların en işlek ticaret merkezi durumunda olan kent, 530 yıl Osmanlı idaresinde kaldı. Manastır, Balkan Savaşları sonucunda 1912 yılında Osmanlı idaresinden çıktı.

Osmanlı'ya ait 71 camiden bugün sadece 4'ü ayakta kaldığı kentte, 1557 yılında ibadete açılan Yeni Cami ise sanat galerisine dönüştürülmüş.

Manastır'da, Osmanlı'dan günümüze ulaşan eserlerin başında, 16. yüzyılda yapılan saat kulesi, Yeni Cami, İshakiye Camii, Manastır Bedesteni, tarihi Postahane ve Manastır Askeri İdadisi binası bulunuyor. Atatürk'ün hatıralarını yaşatmak için oluşturulan ve günümüzde Manastır Kültür Müzesi olarak kullanılan okul binasının birinci katındaki anı odası bulunuyor. "Manastır'ın ortasında vardır çeşme" Atatürk'ün en çok sevdiği türkülerden birisi.

Osmanlı döneminde, nüfusu 115 bin iken bugün 85 bini bulan kentle ilgili, Evliya Çelebi seyahatnamesinde o dönemde 3 bin hane, 20 mahalle, 900 dükkan, 70 mescit ve camiden oluşan, Rumeli vilayetinin ileri gelen şehirlerinden biri olarak ifade ediliyor.

Ülkedeki büyük şirketlerin bir kısmının bulunduğu şehir, Makedonya'daki gıda üretim bölgelerini de barındırıyor. Ülke elektrik üretiminin karşılandığı termoelektrik santralinin de bulunduğu kent, ayrıca tekstil ve gıda sanayisi açısından önemli bir kapasiteye sahip. - Eskişehir