Şoförlerin Zorlu Sınavı

Tolga Albay - Ticari araç sürücüleri ile ehliyetine el konulan sürücülerin, psikolojik ve bedensel olarak araç kullanımına yeterliliğinin belirlenmesi amacıyla yapılan psikoteknik değerlendirme testine İzmir'de giren her 100 sürücüden 2'si başarısız oluyor. 60 yaş ve üstü sürücülerde bu oran yüzde 50'ye kadar çıkıyor.

İzmir Şoförler ve otomobilciler Odası bünyesinde kurulan Psikoteknik Değerlendirme Merkezi sorumlusu psikolog Özgür Yılmaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Karayolu Taşıma Kanunu gereğince ticari araç kullanıcılarının 5 yılda bir yaptırması gereken psikoteknik değerlendirme testinde sürücünün yeterliliğinin belirlenmesi için psikolog değerlendirmesi ve simülatör cihazı testine katıldığını ifade etti.

Aşırı hız veya alkollü araç kullanımı nedeniyle ehliyetine el konulan sürücülerin de girme zorunluluğu olan testte katılımcıların dikkat, konsantrasyon ve reflekslerinin ölçüldüğünü, algıda bozukluklarının izlenebildiğini anlatan Yılmaz, "Teste katılan sürücülerle ön görüşme yapılarak, trafik ve kaza geçmişleri, olası kişilik bozuklukları hakkında bilgiler alınıyor. Daha sonra sürücü, 9 boyutta yeterliliğin tespit edilebildiği simülatör cihazında teste tabi tutuluyor. Direksiyon, pedallar, kontrol düğmeleri ve ekrandan oluşan simülatör cihazında trafikte yaşanabilecek farklı olaylar canlandırılarak, sürücünün dikkat ve refleksi ölçülüyor. Test sonucunda rapor hazırlanarak, İl Sağlık Müdürlüğü'nden onaylanıyor" dedi.

Kent merkezinde çoğunluğu ticari araç sürücüsü yaklaşık 25 bin kişiye testi uyguladıklarını bildiren Yılmaz, elde edilen sonuçlara göre her 100 sürücüden 2'sinin başarısız olduğunu, eğitim düzeyi arttıkça başarı oranının yükseldiğini, ileri yaşlardakilerde ise başarı oranının düştüğünü saptadıklarını ifade etti.

Trafikte uzun süre araç kullanmanın refleks ve algıyı azalttığını, eğitimli sürücülerin psikolojik yapılarını sağlıklı tutmayı daha iyi becerdiğini ve muhakeme, öngörü düzeylerinin daha yüksek olduğunu gözlemlediklerini anlatan Yılmaz, "Yaş yükseldikçe deneyim artırmasına rağmen dikkat ve refleksler olumsuz etkileniyor. Teste giren 60 yaş ve üzeri sürücülerde başarı oranı yüzde 50'ye kadar düşüyor. Bununla birlikte 70 yaşında testlerden oldukça başarılı çıkan sürücülerimiz de var" diye konuştu.

Teste giren sürücülerin sınava tabi tutulmaları nedeniyle stres yaşadıklarını, bunun test için de gerekli bir stres düzeyi olduğunu söyleyen Yılmaz, sürücülerin ehliyet alınmadan önce bu testin uygulanması gerektiği yönünde görüş ilettiğini kaydetti.

Trafik kazalarında insan faktörünün yüzde 90'ların üzerinde olduğunu aktaran psikolog Özgür Yılmaz, Türkiye'deki karayolu altyapısının hızla iyileştiğini, artık insan faktörünün de iyileşmesi gerektiğini belirterek, "Bu merkez bir laboratuvar. Buradan çıkan sonuçlar kural ihlalleri ve trafik kazalarının insan psikolojisinden kaynaklanan nedenlerini belirleme ve çözmede yardımcı oluyor" dedi.

-Tüm sürücüler için zorunlu olması talebi-

Trafik Psikoloğu Doç. Dr. Yeşim Yasak ise testlerde dikkat, algı, refleks, konsantrasyon, el-ayak-göz koordinasyonu gibi yetenek boyutlarında diğer sürücülere göre belli düzeyin altında kalan kişilerin belirlendiğini, bu kişilerin hız ve mesafe ayarlama, şerit seçimi gibi kuralları bilseler dahi uygulayamadıklarına dikkati çekti.

Yetersiz sürücülerin tespiti konusunda test sonuçlarının bilimsel olarak kabul edildiğini anlatan Yasak, testin tüm sürücüler için zorunlu hale getirilmesiyle ilgili bazı tartışmaların yaşandığını kaydetti.

Yasak, sözlerini şöyle sürdürdü:

"1997 yılından bu yana testlerin yaygın uygulanması yönünde görüşler ifade ediliyor. Ancak insanlar, sürücü belgesi alırken bu tarz elemelerden geçmek istemiyor. Zorlayıcı ve kısıtlayıcı olduğu düşünülüyor. Bu nedenle şu anki uygulamanın düzgün yapılması, yaygınlaştırılmasından daha önemli. Sadece İspanya'da tüm sürücü adayları, sürücü belgesi almaya başvurmadan önce bu testlerden geçiyorlar. Diğer ülkelerde bu test Türkiye'deki gibi ticari araç sürücüleri ve sürekli kural ihlali yapan sürücüler için zorunlu. Bence bu iki nedenle testlerin uygulanması yeterli ve amaca uygundur."

Yayıncı: Serdar Yılmaz - İZMİR