Türkçe'nin "Sessiz" Temsilcileri

Tolga Albay - Ege Bölgesi'ndeki işitme engelli çocukların eğitimi için kurulan Mert Öztüre Özel Eğitim Meslek Lisesi, ortağı olduğu AB projesi sayesinde Türkçe işaret dilini uluslararası alanda temsil ediyor. Projenin en aktif ortaklarından olan okul, 2015'de 30 bin kelimenin Türkçe işaret dilindeki ifade biçimini aktarmayı hedefliyor.

Kınık ilçesinde 103 öğrencinin lise müfredatının yanında giyim, güzellik ve saç bakımı, bilgisayar ve muhasebe alanlarında mesleki eğitim aldığı Mert Öztüre Özel Eğitim Meslek Lisesi, 2008 yılında dahil olduğu bir AB projesiyle uluslararası alanda ses getiren çalışmalara imza attı.

Okulun AB Proje Koordinatörü ve Bilişim Teknolojileri öğretmeni Mustafa Akyüz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, internette işaret dillerinin yaygınlaştırılması amacıyla İsveç Ulusal Eğitim Öğretim Programları Birimi önderliğinde 2006 yılında bir proje başlatıldığını, 2008 yılında Türkiye'yi temsilen katıldıkları proje ile 8 ülkeden okulların ulusal işaret dillerini internette yayınlamak üzere çalışma başlattığını kaydetti.

Proje kapsamında okul bünyesinde bir stüdyo kurulduğunu, öğrencilerin kamera karşısına geçerek önceden belirlenmiş kelimelerin Türkçe işaret dilindeki ifade biçimlerini gösterdiğini anlatan Akyüz, bunların montajlanarak

"www.spreadthesign.com" sitesine yüklendiğini belirtti.

Bugüne kadar 6 bin kelimenin Türkçe işaret dilindeki karşılığının siteye yüklendiğini, 4 bin kelimenin montaj aşamasında olduğunu bildiren Akyüz, "2015'e kadar 30 bin kelimenin ifade biçimini bu sözlüğe aktarmış olacağız. Ayrıca günlük hayatta çok kullanılan cümlelerin de anlatımına başlıyoruz. Normal bir insanın gün içinde ortalama 2 bin 500 kelimeyle iletişim kurduğu dikkate alınırsa şu an geldiğimiz nokta daha iyi anlaşılabilir" dedi.

-Evrensel işaret sözlüğü-

Projenin evrensel bir sözlük oluşturmayı amaçladığını, projeye dahil olan ülke sayısının 21'e, gösterilen toplam kelime sayısının yaklaşık 100 bine ulaştığını söyleyen Akyüz, proje tamamlandığında toplam kelime sayısının 250 bini geçeceğinin tahmin edildiğini kaydetti.

Akıllı telefonlar için hazırlanan program sayesinde dünyada kullanılan tüm işaret dillerine her an ulaşma imkanının sunulduğuna işaret eden Akyüz,

"Uygulama sayesinde işitme engelliler, dünyadaki diğer işaret dillerini öğrenme imkanı buluyor. Bazı ifadelerin transferine olanak tanınmış oluyor. Teknik alanda eğitim almak isteyen engelliler için de '360 derece' isimli bir uygulama devreye sokuldu. Buna göre örneğin otomobil parçalarını öğretmek için internet sitesindeki ilgili bölüm tıklanıyor, açılan sayfada bir tamir atölyesinden çekilen 360 derecelik fotoğraf yer alıyor. Öğrenci, imleci fotoğraf üzerinde işaretli bölgelerin üzerine getirdiğinde o parçanın işaret dilindeki karşılığı görebiliyor" diye konuştu.

Akyüz, işitme engellilerin interneti daha rahat kullanabilmesi için proje kapsamında yeni bir uygulamaya geçildiğini, T3 adı verilen sözlük uygulamasıyla bir engellinin anlayamadığı metinleri kopyalayarak "www.spreadthesign.com" sitesindeki ilgili bölüme yapıştıracağını ifade ederek, metnin açılan bir video ekranıyla kelime kelime işaret diliyle gösterileceğini söyledi. T3'ün Türkçe olarak eylül ayında kullanımına başlanacağını vurgulayan Akyüz, işitme engellilere sağlanan bu imkanlardan Türkiye'deki tüm engellilerin haberdar olmasını istediklerini dile getirdi.

Akyüz, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Projenin Türkiye ayağını yürüten okulumuz, AB Komisyonu tarafından kurulan AB İşaret Dilleri Merkezi'nin 8 kurucu ortağı arasında yer alıyor. Merkez, engellilere yönelik politikaların belirlenmesinde aktif rol alıyor. Bu anlamda okulumuzun görüşleri, istekleri ve düşünceleri dikkate alınıyor. Diğer okullara göre kısıtlı olanaklara sahip, mütevazi bir okul olarak böyle bir platformda yer almaktan gurur duyuyoruz.

Bu çalışmada edindiğimiz tecrübe ile ülkemizdeki işaret dilinin gelişimine katkı sağlamak istiyoruz. Bu siteyi tüm işitme engelliler incelesin, tüm engelli örgütleri, devlet kurumları ve paydaşlarla projeyi Türkiye'ye uyarlayalım. Türkçe işaret dilini geliştirelim. Farklı yörelerde kullanılan işaretleri ortak çatı altına toplayalım. Biz nasıl AB'deki farklı ülkelerin işaretlerini bir sözlükte topladıysak aynısını Türkiye'deki farklı yörelerin işaretleri bir araya getirmek için yapalım. İhtiyaç duyduğumuz yeni işaretleri birlikte belirleyelim"

Projeye katılan öğrencilerden 11. sınıf öğrencisi Nazlı Tahtallı, proje sayesinde işaretini bilmedikleri kelimeleri ve yabancı işaret dillerini de öğrenebildiklerini, bunun kendilerini mutlu ettiğini işaret diliyle aktardı.

10. sınıf öğrencisi Büşra Çetinkaya ise projeye dahil olan ülkelerdeki okullardan öğrencilerle sosyal paylaşım sitelerinden görüntülü görüşmeler yaptıklarını, onlarla rahatlıkla iletişim kurabildiklerini ifade ederek, işitme engellilerin hayatını kolaylaştırıcı uygulamaların yaygınlaşması gerektiğini ifade etti.

Yayıncı: Hızır Hacısalihoğlu - İZMİR