Türkiye İlk Kez Darbecileri Yargılıyor

Türk demokrasi tarihinde bugün dönüm noktası. 12 Eylül referandumuyla yargı yolu açılan 1980 darbesinin sanıkları, bugün hakim karşısına çıktı.

12 Eylül askeri darbesine ilişkin, dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile emekli Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya'nın yargılanmasına Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi'nde başlandı.

YETKİSİZLİK TALEBİNDE BULUNULDU

Evren ve Şahinkaya, duruşmaya sağlık durumlarını gerekçe göstererek katılmazken, avukatları hazır bulundu.

Duruşma salonuna iddianamede ismi geçenler, müştekiler, izleyiciler, basın mensupları ve taraf avukatları alındı.

Duruşmaya müdahil olarak Başbakanlık adına Başbakanlık Hukuk Hizmetleri Başkanı Sami Arslan Aşkın, TBMM adına İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Ayhan Sefer Üstün ile komisyon üyesi Hamza Dağ ve davaya müdahil olan siyasi partilerin temsilcileri katıldı.

Mahkeme başlar başlamaz beklendiği gibi Kenan Evren'in avukatı yetkisizlik talebinde bulundu.

DURUŞMA GERGİN BAŞLADI

Öte yandan, davaya müdahil olarak katılmak isteyenler ile mahkeme görevlileri arasında, duruşma salonuna giriş sırasında kısa süreli bir tartışma yaşandı.

Duruşmaya izleyici olarak katılan Diyarbakır Milletvekili Leyla Zana, gazetecilere yaptığı açıklamada, kendisinin de bu sürecin mağduru olduğunu belirterek, ''Sadece 12 Eylül'ü yargılamak yetmiyor, bir zihniyetin yargılanması lazım. Bu zihniyet toplumun neredeyse yüz yılını aldı. Türkiye'de bütün toplumun geleceğini kararttı'' dedi.

''Bugün bu zihniyetin yenilgisidir'' ifadesini kullanan Zana, Türk'üyle, Kürt'üyle bütün toplumun bu davada birleştiğini söyledi.

MAHKEME EVREN'İN DURUMUNU ADLİ TIP'A SORDU

Evren ve Şahinkaya'nın sağlık durumlarının mahkemeye gelmeye uygun olup olmayacağına ilişkin talebe Ankara Adli Tıp Kurumu'ndan cevap geldi. Bir belirleme yapamadıklarının belirtildiği cevapta, konunun İstanbul Adli Tıp Kurumu'na sorulması istendi.

AHMET TÜRK KONUŞTU

Ankara Adliyesi'nde bir açıklama yapan Bağımsız Milletvekili Ahmet Türk, davanın, darbe ve darbecilerin bir daha ülkede gündeme gelmemesi açısından önemli olduğunu söyledi.

Türk, "Bu yüzleşmelerin çok açık şekilde yapılması gerekir. Önemli bir adım. Bütün yaşananların ortaya çıkarılması, toplumsal barışın teminatı olur" dedi.

Mahkemenin nasıl süreceği konusunda henüz bir şey söyleyemeyeceğini ifade eden Türk, önemli unsurun, geçmişten ders çıkarmak olduğunu kaydetti. "Evren ve Şahinkaya'nın ceza alması önemli değil" diyen Türk, toplumun nasıl kullanıldığını görülmesinin önemli olduğunu vurgulayarak barışçıl bir sürecin başlamasını umut ettiğini kaydetti.

"DARBE YARGILAMAZ"

Anabaşlıkları ile dava şu şekilde seyrediyor:

- Sanık avukatı Bülent Acar, 82 Anayasasını göstererek 'Darbe yargılanamaz. bu mahkeme yetkisizdir' dedi.

- Kenan Evren'in avukatı ile mahkeme başkanı arasında, konuşmaların kayda geçmesi ile ilgili olarak tartışma yaşanıyor.

- Müdahil avukatlar, sanıklar olmadan davanın başlamasına itiraz etti.

- TBMM Başkanlığı duruşmaya gözlemci gönderdi.

- Müdahil avukatları salona sığmayınca izleyici koltuklarına oturdu.

- BDP milletvekili Kürkçü ile Mahkeme başkanı arasında tartışma çıktı.

- Duruşma salonunda AK Parti, CHP ve MHP'den 5'er milletvekili bulunuyor.

- Ayakta kalan avukatlar, boşta kalan sanık koltuklarına oturmayı reddetti.

- Davaya 8 siyasi parti ve 9 sivil toplum kuruluşu müdahil oldu.

- Duruşmaya 60 müdahil avukatı ile 3 sanık avukatı katılıyor.

DAVANIN DETAYLARI

Sanıkların suçları eski TCK 146'ncı maddeye uymamak. Madde 146 ne diyor? Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın tamamını veya bir kısmını tağyir ve tebdil veya ilgaya ve bu kanun ile teşekkül etmiş olan Büyük Millet Meclisi'ni ıskata veya vazifesini yapmaktan mene cebren teşebbüs etme. İstenen ceza ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.

12 Eylül darbesini 5 general yapmıştı. Kenan Evren, Nurettin Ersin, Nejat Tümer, Tahsin Şahinkaya ve Sedat Celasun. Sedat Celasun 1998'de, Nejat Tümer 2011'de, Nurettin Ersin ise 2005'te hayatlarını kaybetti. Milli Güvenlik Konseyi üyelerinden sadece Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya hayatta.

İNSAN HAKLARI İZLEME ÖRGÜTÜ DAVAYA TAM DESTEK VERDİ

Türkiye'de 32 yıl sonra 1980 askeri darbesini yapanların hakim karşısına çıkaracak olan davaya uluslararası insan hakları derneğinden destek geldi. Merkezi New York'ta bulunan İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) darbecilerin yargılayacak olan davanın adaletin yerini bulması adına çok önemli bir fırsat olduğu vurgulandı.

Darbeyi gerçekleştiren Kenan Evren ile Tahsin Şahinkaya'nın bugün hakim karşısına çıkacağını hatırlatan HRW, "Türkiye yalnızca darbenin yasal olup olmadığına değil o dönemde (darbe döneminde) gerçekleştirilen insan hakları ihlallerinin de üzerinde durmalı" tavsiyesinde bulundu.

"Demokrasiyi rayından çıkaran 1980 darbesi Türkiye'de özgürlükleri daraltarak yerine kısıtlamalar getirdiği belgelerle sabit" diyen HRW örgütünün Türkiye uzmanı Emma Sinclair-Webb, "Bu dava insan hakları mağdurlarının mağduriyetlerini gidermesi ve adaletin yerini bulması adına çok önemli bir fırsat" dedi.

1980 darbesi döneminde binlerce insanın işkencelere maruz kalıp kimilerinin gerekçe dahi gözetmeden öldürüldüğünü hatırlatan Sinclair-Webb, bugüne kadar darbeyi yapan ve bundan çıkar elde edenleri koruyan 1982 anayasası ile koruma altında olduklarına dikkat çekti. Darbecileri koruyan anayasadaki maddenin 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandumla kaldırıldığına dikkat çeken Sinclair-Webb, geçtiğimiz ocak ayında da savcıların 80 darbesini yapanlar hakkında dava açtığını anımsattı.

32 YIL SONRA HESAPLAŞMA!

Tam 32 yıl sonra bugün, 12 Eylül darbesiyle ilk hesaplaşma yaşanacak. Tarihin garip cilvesi, bu hesaplaşma, darbe ilanının yapıldığı Ankara Radyosu binasının tam karşısında bulunan Ankara Adliyesi'nde gerçekliyor.

Mahkemeye yüzlerce dilekçe ulaştı. Meclis'ten hükümete, CHP ve MHP'den yıllarca hapis yatıp işkence görenlere kadar herkes darbecilerden hesap sorulmasını istiyor.

TÜRK DEMOKRASİSİ İÇİN DÖNÜM NOKTASI

Dönemin Genelkurmay Başkanı Ahmet Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı Ali Tahsin Şahinkaya'nın yargılanacağı 12 Eylül davası bugün başlıyor. Sanıklar için ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının istendiği dava, Türk demokrasi tarihinde bir darbenin sorumlularının ilk defa hakim karşısına çıkacak olması sebebiyle büyük önem taşıyor.

EVREN VE ŞAHİNKAYA İLK DURUŞMAYA GELMEDİ

Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi, Evren ve Şahinkaya'yı 'Anayasa ve Meclis'i cebren ortadan kaldırmak' suçundan yargılayacak. Evren'in, kaldığı hastanede düşerek kolunu kırdığı açıklanırken, sanıkların sağlık sorunları sebebiyle ilk duruşmaya gelmedi

Tarihi dava, müdahillik talepleriyle de dikkat çekiyor. Mahkemeye toplumun her kesiminden yüzlerce dilekçe ulaştı. İşkenceden geçirilen, çocukları idam edilen, ailesi katledilen darbe mağdurları bugün mahkemede hazır bulunacak. Müdahillik talepleri içinde sadece millet yok. Başta Meclis ve hükümet olmak üzere, CHP ile MHP de darbecilerden şikayetçi. TBMM'nin başvuru dilekçesinde, "Meclis'e ait yasama yetkisi, zor ve güç kullanılarak elinden alınmıştır. TBMM, birinci derece mağdurdur." deniliyor.

Türk demokrasi tarihi açısından büyük önem taşıyan ve 32 yıl sonra gündeme gelen davaya müdahil olanların sayısı da artıyor. En son, TBMM, hükümet, CHP ve MHP de müdahillik taleplerini mahkemeye iletti. Davayı yürütecek olan 12. Ağır Ceza Mahkemesi'nde duruşmaların düzenli geçmesi amacıyla özel tedbirler aldı. Fotoğraf çekmenin yanı sıra kamera kayıt özelliği olan cep telefonu ve diğer dijital cihazların duruşma salonuna girişine izin verilmedi.

Müdahillik talebinde bulunanlar ve izleyicilerle birlikte yaklaşık 150 kişinin katıldığı duruşmaya, 21 basın mensubu alındı.

'ÜLKE ADIM ADIM DARBEYE SÜRÜKLENDİ'

12 Eylül'ün yargılandığı davanın iddianamesinde, cuntacı zihniyet sorgulanırken buna zemin oluşturan güçlerin ülkeyi adım adım darbeye sürüklediği, sanıkların bunun için fırsat kolladıkları ileri sürülüyor. Terör olaylarının engellenmediği belirtiliyor.

İddianamede, "Ülkede kaos ve kargaşa oluşturarak, darbeye zemin oluşturmak isteyen güçler, ekonomik ve sosyal istikrarsızlığı kaçırılmaz bir fırsat olarak değerlendirerek tertipledikleri terör olaylarıyla ülkeyi adım adım askerî darbeye sürüklemişlerdir. (...) Olaylara ya hiç müdahale etmeyen ya da geç müdahale eden güvenlik güçleri, bazı olaylarda bizzat kullanıldı. Olayların, ülke yönetiminin askerî otoritenin eline geçmesini isteyen güçler tarafından çıkarıldığı, şüphelilerin denetiminde bulunan askerî yönetiminse, ülkenin kaosa sürüklenerek darbe şartlarının oluşmasını bekledikleri sonucuna varılmaktadır. 1 Mayıs olayları, 16 Mart 1978'de İstanbul Üniversitesi Beyazıt Meydanı'nda 7 öğrencinin öldürülmesi, Malatya Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu ile CHP'li partiliye gönderilen bombalı paketler, Sivas, Kahramanmaraş ve Çorum'daki olaylar, Fatsa operasyonu, Abdi İpekçi suikastı ve MSP'nin Konya mitinginde yaşananlar, askerî darbeye zemin hazırlamak içindi."