Dünya Kupası'nın ev sahibi Katar'ın insan hakları karnesi zayıf

Uluslararası Af Örgütü, Dünya Kupası'na ev sahipliği yapacak Katar'da yapılan reformlara rağmen yabancı işçilerin "sömürüye" maruz kaldığını belirtiyor.21 Kasım-18 Aralık tarihleri arasında düzenlenecek Dünya Kupası'nın başlamasına yaklaşık sekiz ay kala ev sahibi Katar'a insan hakları ihlalleri konusundaki eleştiriler sürüyor. Uluslararası Af Örgütü ülkede yapılan reformlara rağmen ülkedeki yabancı işçilerin "hala sömürüye maruz kaldığını" belirtirken, İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği'nin (FIFA) de bu ihlallerde sorumluluğu olduğunu savunuyor.

Katar'a yönelik suçlamalar

2022 Dünya Kupası'na ev sahipliği yapacak olan Katar, şampiyonayı düzenleme hakkı elde ettiği 2010 yılından bu yana insan hakları ihlalleri nedeniyle eleştiriliyor. Katar'da yabancı işçilerin işverenlerine sormadan ülkeye giriş yapması, iş değiştirmesi veya ülkeyi terk etmesini yasaklayan "Kafala" sistemi eleştirilerin odağında yer alıyordu. Şampiyonanın başlamasına iki yıl kala, Katar yönetimi söz konusu sistemde reform yaptığını açıklamıştı. Ancak Uluslararası Af Örgütü'nün bugün açıkladığı yıllık raporda, Katar hükümetinin verdiği güvencelere rağmen işçileri "sömüren uygulamaların ve 'Kafala' sisteminin en kötü unsurlarının" varlığını sürdürdüğü vurgulandı.

Raporda, 2021 yılında da göçmen işçilerin "sömürü" mağduru olduğu ve hala işverenlerinin izni olmaksızın iş yerlerini değiştirmekte zorlandıkları belirtildi. Raporda özellikle evlerde çalışan kadın işçilerin durumunun daha zor olduğuna dikkat çekilerek, çalışma ve barınma yerleri aynı olan bu işçilerin kimi zaman dış dünya ile bağlantısının tamamen kesildiği ifade edildi.

Raporda ayrıca Dünya Kupası'nın öncesinde ülkede ifade özgürlüğünün "çok daha güçlü" bir şekilde kısıtlandığı, LGBTI+ bireylere yönelik "ayrımcılığın hem yasalar aracılığıyla hem de günlük hayatta sürdüğü" kaydedildi.

İşçi ölümleri

İnsan Hakları İzleme örgütü ise ev sahibi Katar'daki insan hakları ihlallerinden FIFA'nın da sorumlu olduğunu savunuyor. Örgüt dün yaptığı açıklamada, FIFA'yı Katar'ın tutumu nedeniyle harekete geçmeye zorlamak yerine Katar'ın keyfi tutumunu örtbas etmeye çalışmakla suçluyor. FIFA'nın da neden olduğu olumsuz durumun giderilmesi için uluslararası birliğin sorumluluk taşıdığını belirten HRW, ancak FIFA'nın bugüne kadar bu yönde bir adım atmadığını belirtiyor.

Katar'daki stadyumların ve diğer alt yapı tesislerinin inşası için çalışan göçmen işçilerin sömürüldüğünü savunan HRW, "Geçen on yıl içinde binlerce işçinin Katar'da ölmesi ise en kötüsü" ifadesini kullandı. İngiliz Guardian gazetesi, 2010 yılından beri Katar'da Güneydoğu Asya'dan gelen 6 bin 500'den fazla kişinin öldüğünü yazmıştı.

Katar eleştirilere nasıl yanıt veriyor?

Katar hükümeti suçlamaları reddederek, ülkede göçmen işçi haklarında iyileştirme sağlayacak çok sayıda reform yapıldığını, sabit asgari ücret uygulandığını belirtiyor. Körfez ülkelerinde yaygın olan, işçilerin işverenden izinsiz hareket etmesini engelleyen "Kafala" sistemini resmi olarak kaldırdığına dikkat çeken hükümet, ayrıca yeni yasaları ihlal edenlerin sıkı bir şekilde takip edildiğini ifade ediyor. Katar hükümeti işçi ölümleri konusunda ise 1,4 milyondan fazla yabancı işçinin çalıştığı göz önünde bulundurulduğunda ölüm oranlarının beklenen düzeyde olduğunu savunuyor.