Hal Kayıt Sistemi Tanıtım Toplantısı

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Hal Kayıt Sistemi ile sebze ve meyvenin kayıt altına alınacağını belirterek, bu sistemin dünyada ilk olduğunu, ürüne verilen kimlikle birlikte yılda 50 milyar TL'lik zayiatın önüne geçileceğini söyledi.

Hal Kayıt Sistemi Tanıtım Toplantısı, Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı'nın katılımıyla Antalya Rixos Dowtown Otel'de gerçekleştirildi. Hal Kayıt Sistemi ve Ürün Künyesi Uygulaması ile tarladan sofraya ticarette güven dönemi başladı. Toplantıda konuşan Bakan Hayati Yazıcı, Antalya'nın pek çok özelliğinin yanı sıra Türkiye'nin sebze meyve bahçesi olduğunun altını çizdi. Hal Kayıt Sistemi'nin tam manasıyla uygulanmaya başlaması vesilesiyle toplantının Antalya'da olmasını tercih ettiklerini ifade eden Bakan Yazıcı, sebze ve meyve ticareti sektörü, hem bu işin ticaretiyle uğraşanları hem de 77 milyon sebze ve meyve tüketicisini ilgilendirdiğini vurguladı.

2013 TÜİK verileri hakkında bilgileri paylaşan Bakan Yazıcı, şöyle konuştu: "Ülkemizde sebze üretim miktarı 28 milyon 448 bin ton, meyve üretim miktarı 19 milyon 419 bin tona ulaşmıştır. Toplam 47 milyon 850 bin tonluk sebze ve meyve üretimi ile ülkemiz, dünyada sayılı ülkeler arasında yer almaktadır. Sebze meyve üretimimiz 11 yılda yüzde 20 artmıştır. Kayısı, kiraz, vişne, incir, fındık ve ayva üretiminde dünya birincisiyiz. Diğer pek çok üründe dünyanın sayılı üreticileri arasındayız. Bu yapısıyla, sektörün ekonomik büyüklüğü geçen yıl 75 milyar liradır. Perakende satışlar dikkate alındığında, sektörün işlem hacminin çok daha büyük meblağa tekabül edeceği açıktır. Ancak, ürettiğimiz sebze ve meyvelerin yüzde 25'i vatandaşlarımızın sofrasına ulaşmadan zayi olmaktadır. Yani ürettiğimiz her dört elmadan birini vatandaşa ulaşmadan çöpe atıyoruz. Nakliye, depolama ve ambalajlama koşullarının yetersizliğinden dolayı zayi olan ürünlerin ekonomik değeri yaklaşık 20 milyar liradır. Bu konuyla ilgili bakanlık olarak çalışmalar yapıyoruz. Nakliye ve depolama konusunda standartlar koyup, inisiyatif alacağız."

KOLAY VE GÜVENLİ TİCARET

Türkiye'nin meyve sebze ihracatının 2013 yılında 6 milyar 900 milyon dolar olduğunu hatırlatan Yazıcı, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Türkiye'nin ihracatının dünya sebze meyve ihracatı içindeki payı yüzde 3'tür. 2013 yılında bir önceki seneye göre sebze meyve ihracatımız, miktar olarak yüzde 9 artmıştır. Sebze meyve ticaretinde bir diğer sorun, yüksek oranda kayıt dışılıktır.Sanayi ve ihracata giden miktarların dışında kalan, sebze ve meyve sektörünün yüzde 70'ine yakını kayıt dışıydı. Bunun ekonomik maliyeti 30 milyar TL'dir. Sistem kayıt dışı olunca izlenemiyordu. Şeffaf değildi ve vatandaşlarımız bu piyasaya güvenmiyordu. Yeni Hal Kanunu ile yaptığımız düzenlemeler ile her yıl ülkemizin kaybettiği 50 milyar TL'yi ekonomimizin kazanç hanesine yazmak istiyoruz. Bakanlığımızın temel anlayışı kolay ve güvenli ticaret, sebze meyve sektörüne getirdiğimiz uygulamalar tamamen bu anlayışla örtüşüyor. Bakanlığımız tarafından hazırlanan ve kamuoyunda Hal Kanunu olarak bilinen 5957 sayılı "Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun", 1 Ocak 2012'de yürürlüğe girdi."

"KEMİKLEŞMİŞ SORUNLARA KALICI ÇÖZÜMLER"

Bakan Yazıcı, kanunun içeriği hakkında şu bilgileri verdi: "Tüketicilerimizin kaliteli, sağlıklı ve uygun fiyatlı mal temin etmesi,gıda güvenilirliğinin sağlanması, meslek mensuplarımızın faaliyetlerinin düzenlenmesi, sektörde rekabetçi yapının sağlanması, kayıt dışılığın önlenmesi, maliyetlerin düşürülmesi, tedarik, dağıtım ve satışta etkinliğin sağlanması, üreticinin emeğinin karşılığını alabilmesi; toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulması. Kanun ile sebze ve meyvelerin üretiminden tüketimine kadar gerçekleşen tüm ticari işlemlere yönelik yeni kurallar uygulamaya konmuştur. Bunlar; üreticilerimizi, tüccar ve komisyoncularımızı, perakendecilerimizi, ihracatçılarımızı, sanayicilerimizi ve tüm tüketicileri doğrudan ilgilendiren düzenlemelerdir. Meslek mensupları başta olmak üzere sektörde faaliyet gösteren tüm kesimlerin gerçekleştirdikleri ticari işlemlere ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Bu kişilerin taşımaları gereken nitelik ile sebze ve meyvelerin alım satımında ve hal rüsumu ödemeleri gibi birçok husus, yeni mevzuatla birlikte detaylı düzenlenmiştir. Kanuna istinaden, bakanlığımızca 2012 yılı içinde 4 yönetmelik yürürlüğe konulmuştur. Kanun ve ikincil düzenlemeler ile sektördeki kemikleşmiş sorunlara kalıcı çözüm getiren birçok yeni uygulama başlattık."

"HAL KAYIT SİSTEMİ, GÜVENLİ VE ŞEFFAF BİR BORSA"

Yapılan yeniliklerin başında tamamlanan ve hizmete giren Hal Kayıt Sistemi'nin çok önemli olduğunu kaydeden Bakan Yazıcı, şunları söyledi: "Hal Kayıt Sistemi tüm toptancı hallerini, ulusal düzeyde tek bir platformda birleştirerek; sebze ve meyve ticaretindeki üretimi, üretilen malın arzını ve arz edilen mala olan talebi güvenli ve şeffaf ortaya koyan ulusal tek bir borsa fonksiyonu icra edecektir. Başka bir deyişle Kars'taki tüccar Mehmet, Antalya'daki tüccar Ahmet'in veya üretici örgütünün, komisyoncunun elindeki malı; kalite sınıflarına, miktarına ve fiyatına göre görebilecek ve alım kararını çok daha güvenli, çok daha sağlıklı bir öngörüyle verebilecektir. Yine Antalya'daki komisyoncu veya tüccar, elindeki domatesi tüketim bölgesi hallerindeki tüccara, komisyoncuya veya hal dışındaki perakendeciye daha güvenli ve hızlı bir şekilde sunabilecek, (bilgi anlamında arz edebilecek). Meslek mensuplarının saygınlığı sorgulanıyordu. Komisyoncuya, satıcıya güven yoktu. Biz komisyoncunun, tüccarın sunumunu, hal işletmesinin faaliyetlerini, perakendecinin ticari faaliyetlerini izlenebilir ve sorgulanabilir bir hale getirdik. Sistem, bakanlığımız bünyesindeki elektronik ortamda 15 Şubat 2012 tarihinde hal.gov.tr adresi üzerinden resmi olarak faaliyete başlamıştır."

HAL KAYIT SİSTEMİ'NİN AMACI

Bakan Yazıcı, Hal Kayıt Sistemi'nin amaçları hakkında şu bilgileri aktardı:

"Sebze ve meyve ticaretine ilişkin güncel veri tabanının oluşturulması, sebze ve meyve ticaretinin elektronik ortamda takip edilmesi, meslek mensuplarının kayıt altına alınması, toptancı halleri arasında ortak bilgi paylaşımı ve iletişimin sağlanması, sektördeki kayıt dışılığın önlenmesi, hesap verilebilirlik ile saydamlığın sağlanması, kamu sektörünün, sebze ve meyve ticaretine yönelik olarak daha sağlıklı değerlendirmeler yapabilmesi ve düzenlemeler oluşturabilmesi, tüketicilerin, ürün künyeleri sayesinde tükettikleri ürünün nerede ve kim tarafından üretildiği gibi bilgilere ulaşabilmesi."

HAL KAYIT SİSTEMİ DÜNYAYA MODEL OLACAK

Günümüz ekonomisinin özelliklerinden birisinin bilgi ekonomisi olduğunun altını çizen Bakan Yazıcı, sözlerine şöyle devam etti: "Yeni ekonomide bilgi, hem üreticilere hem de tüketicilere aittir. Hal Kayıt Sistemi ile bilgiye erişimi kolaylaştırdık ve bilginin güvenliğini sağladık. Hal Kayıt Sistemi, e-devlet hizmetlerinde gelinen zirvedir. Sistem ile bütün dünyaya model olacak bir iddiaya sahibiz. Elektronik Genel Kurul'da bunu yaptık, dünyada ilk defa tüm aşamaları elektronik ortamda gerçekleştirilen genel kurullar ilk kez bizim ülkemizde yapıldı. Hal Kayıt Sistemi'ne benzer bir sistem de dünyada yok, inşallah bu sistemi dünyaya ihraç edeceğiz. Bilgiyi yöneterek, yeni modeller ortaya koyarak ve bunları diğer ülkelere ihraç ederek bilgi toplumu olabiliriz. Hal Kayıt Sistemi Türkiye'de elektronik tabanlı kamu hizmetinde sınırların ne kadar genişleyebileceğini göstermektedir. Bugünleri görmek büyük mutluluk"

"HAL KAYIT SİSTEMİNDEN BEKLENEN FAYDALAR"

Hal Kayıt Sistemi'nin pratikte ne sağlayacağı hakkında bilgi veren Bakan Hayati Yazıcı, şunları kaydetti:

"Öncelikle sebze ve meyve ticaretindeki belirsizlik ortadan kalkacak. Bu alanda tam bir şeffaflık oluşturarak rekabetin oluşmasını sağlayacak.Kayıt dışılığı önledikçe toplam vergi gelirlerinin artışına katkı sağlayacak. Halk diliyle 'Antalya'da 1 TL olan domates Ankara'ya 5 TL olarak nasıl geliyor?' deniyordu. Artık bu olmayacak. Nasıl? Hal Kayıt Sistemi'nin en temel faydası, sebze ve meyve ticaretini kayıt altına almasıdır. Sistem üzerinden alım satımları anlık olarak görüyoruz, böylece kayıt dışılığı önlüyoruz. Bu sistem, kayıt dışılıkla mücadelede hükümetimizin en önemli eylem planlarından biri. Hal Kayıt Sistemi ile sebze ve meyve ticareti yapanların kayıt altına alınıyor olması ve bu kişilerin yaptıkları işlemlerin tarladan çıktığı andan sofralarımıza ulaşıncaya dek izlenmesi, sektörü her aşamada denetlenebilir bir hale getirmiştir. Toptancı hali içinde ve dışında kimlerin sebze ve meyve ticareti yaptığı, hangi malları alıp sattığı, bu malların miktar ve fiyatları ile alım satım işlemlerinin ne zaman gerçekleştiği gibi bilgiler sistemde yer almaktadır. Hal kayıt sisteminde fiyatlar akıyor. Herhangi bir tüketici de almak istediği bir ürünün oradaki fiyatlarını görebilir. Ürünün fiyatı tüm Türkiye'deki satın almalarla görünüyor. En düşük, en yüksek ve ortalama fiyat görünüyor. Örneğin Antalya'da, Aydın ve Ankara'da domates alındı, hepsi sisteme bildiriliyor. Böylece Türkiye ortalaması oluşuyor. Bu durum fiyat manipülasyonlarını engelliyor, çünkü sistem üzerinde çok sayıda alıcı ve çok sayıda satıcı var. Aktör sayısı çok olunca spekülasyon ve manipülasyon azalıyor. Objektif fiyat oluşması mümkün oluyor. Hal Kayıt Sistemi, sebze ve meyve ticareti sektörüne yönelik olarak şeffaflığı da beraberinde getirmektedir. Şeffaflık ve rekabet ortamıyla ve yeni hal kanunuyla getirilen maliyet azalmaları sonucunda fiyatlarda belirli oranlarda düşüş oluşacak, haksız kazançların önüne geçilecek."

SİSTEM ÜZERİNDEN ULAŞILACAK BİLGİLER

Bakan Yazıcı, Hal Kayıt Sistemi üzerinden şu bilgilere ulaşılabileceğini bildirdi:

"Ülke geneli günlük sebze ve meyve fiyat ve miktar bilgilerine,toptancı hallerinin sayıları, faaliyet merkezleri, iletişim bilgileri, yöneticileri ve hizmet tesisleri bilgilerine, hal hakem heyetlerinin faaliyet merkezleri, iletişim bilgileri ve üyelerine ilişkin bilgilere, üretici örgütlerinin sayıları, faaliyet merkezleri, faaliyet alanları ve iletişim bilgilerine, sebze ve meyve ticareti yapan meslek mensupları ve diğer işletmelerin faaliyetlerine, sayılarına, işlem hacimlerine ilişkin bilgilere, ürün künyesi vasıtasıyla sebze ve meyvelerin cinsi, miktarı ve hangi üreticiye, işletmeye ait olduğu. Bu imkanlar ile sektörde geleceğe yönelik çok daha iyi planlamalar yapacağız."

MESLEK MENSUPLARI KAYIT ALTINA ALINIYOR

Meslek mensuplarının sisteme kaydedilmesi sonucunda, üreticilerin mallarını satacakları tacirlerin irtibat bilgilerine erişebileceğini ve onlar hakkında bilgi sahibi olabileceğini dikkati çeken Bakan Yazıcı, "Böylece üretici, o malı kendisinden alabilecek tüm komisyoncu ve satıcıların irtibat bilgilerine sistem üzerinden erişmiş oluyor. Sadece bulunduğu yerdeki birkaç satıcıya mahkum kalmayacak" dedi.

Halk arasında dolandırıcıları ifade eden 'tokatlayıcı' diye bir tabir olduğunu anlatan Yazıcı, sözlerine şöyle devam etti: "Eskiden bir köye bir alıcı gidiyor ve bir köylünün malını piyasa üzeri fiyattan satın alıyor,sonra herkes malını ona veriyor ama bu kişi paraları ödemeden ortadan kaybolabiliyordu. Şimdi üreticinin böyle dolandırıcılıkla aldatılması mümkün değil. Çünkü tüm alıcıların, komisyoncuların, hallerin sistemde kayıtları var. Üretici malını kendisinden satın alan hakkında bilgi sahibi oluyor. Sebze ve meyve fiyatları ile üretim miktarlarının sistem üzerinden takip edilmesi ile üreticiler, ürünlerini daha çok kar edebileceği pazarlara gönderebilecek, üreticilerin tacirler karşısında güçlenmesi mümkün olacaktır."

ÜRÜNE KİMLİK

Sektörde ürün künyesinin oluşacağına vurgu yapan Hayati Yazıcı, sözlerini şöyle tamamladı: "Malların perakende satış noktalarında yer alması öngörülen bu künyeler, sebze ve meyveler için bir kimlik vazifesi görecektir. Tüketicilerimiz, künye numarasını Hal Kayıt Sistemi üzerinden sorgulayarak malların cinsi, miktarı, hangi üretici ve işletmeye ait olduğu bilgisine ulaşabileceklerdir. Sorgulama işlemi Hal Kayıt Sistemi Çağrı Merkezi aranarak görevli personel aracılığıyla da yapılabilecektir. Sistemin ürettiği künye belgesi marketlerde kasaların üzerinde olmak zorunda. Bu belgelerden şunları öğrenmek mümkün, malın nerede üretildiği, hangi tarlada yetiştiği; normal ürün mü, iyi tarım mı, organik mi olduğu,sisteme bildirim tarihi. Böylece tüketici ürünün tazeliğini kendisi değerlendirebilecek. Dünyada ilk defa sebze meyveye kimlik kartı veriyoruz. Yani yediğiniz sebzenin meyvenin hayat hikayesini bileceksiniz." - ANTALYA