İğneyle Adeta Kuyu Kazıyor

ALİBEY AYDIN - Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinde, geleneksel el sanatlarından iğne oyasını yeniden yorumlayan Hatice Kaymaz'ın ipek, tel, tohum ve at kılı gibi malzemeler kullanarak 5-6 ayda tamamladığı ürünler, bin ila 5 bin liradan satılıyor.

Kaymaz, AA muhabirine, çocukluğundan beri yaptığı iğne oyasının her yörede farklı ismi olduğunu, ilçede ise "Tavşanlı çitisi" olarak adlandırıldığını söyledi.

İğne oyasını kendisine has yöntemlerle geliştirmeye çalıştığını anlatan Kaymaz, "Bu sanatı çocukluğumda annemden öğrendim ve bugüne kadar sürdürdüm. İpekli oyaların işlenmesi iğneyle kuyu kazmak misali, büyük emekle uzun zaman alıyor. Ama anadan kıza geçen yüzyıllık işlemeler hala aynı güzellikte duruyor. O yüzden oyalarımda sürekli ipeği tercih ediyorum." diye konuştu.

"Japon kadınlar birkaç gün kurs vermemi istedi"

Kaymaz, ilçenin geleneksel kıyafetlerini tamamlayan, yazmaların kenarına işlenen, "çiti" olarak adlandırılan çiçek ve dal motiflerinden yapılan Tavşanlı oylarının, diğer yörelerdeki ürünlerden farklı özellikleri bulunduğunu belirtti.

Her yazmaya yaklaşık 100 çiçek işlendiğini bildiren Kaymaz, şöyle devam etti:

"Bu çiçeklerde tel, tohum, at kılı gibi malzemeler de kullanıyorum. Yaptığım çalışmalar farklı bir iğne tekniğiyle, günler süren bir emekle ortaya çıkıyor. Hemen hemen her ev kadını bazen kendisi için bazen de satmak için oya yapıyor. Çiçeklerin en güzelini başımıza taç yapmak için birbirimizle yarışıyoruz. Özellikle yabancılar bu oyaları gördüklerinde inanamıyor. Geçtiğimiz günlerde ilçemize gelen Japon kadınlar benden birkaç gün kurs vermemi istedi."

Oyalardan bileklik, kolye, yaka çiçeği gibi modern aksesuarlar da hazırladığını ifade eden Kaymaz, dünyaya açılmayı hedeflediğini bildirdi.

Belgeselde görüp ipeğini kendi üretmeye başladı

Oyaları yapmak için birçok renkte ve miktarda ipek gerektiğini anlatan Kaymaz, şunları kaydetti:

"Bunu maddi anlamda sağlamak zor. Hem de bu ipeği üreten sayılı yerler var. Bir belgeselde ipek böceğinin koza oluşturmasını izlemiştim. Bu aklıma geldi. Kendi ipeklerimi bu yolla temin edebileceğimi düşünerek ortaokula giden kızımla ve oğlumla depomuzda ipek kozası üretmeye başladık. Kurtçuklarımızı dut ağacı yapraklarıyla büyüttük. Sonunda kozalarımız büyüyünce onları işletip istediğimiz renklerde bir yıl yetecek ipeklerimizi elde ettik."

Kaymaz, 5-6 ayda tamamladığı iğne oyalarının, bin ila 5 bin liradan alıcı bulduğunu da söyledi.

Kütahya Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Hatice Gören ise iğne oyalarının kıymetinin bilinmesi gerektiğini vurguladı.

Gören, "İl ve ilçelerde farklı tekniklerde, farklı isimlerle yapılan bu eserleri belgeleme çalışmasını başlattık. Her birinin, aslına uygun örneklerle dünyaya açılmasını istiyoruz. Hatice Kaymaz'ın da ipeğini üretmesi, oyayı zamana uyarlaması çalışmaları çok değerli. Örnek teşkil edecek tarzda çalışmalar. Bu emeklerin karşılığının alınması için de belgeleme çalışmamızın önemi artıyor." dedi.