Tcmb'den Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin İzlenmesine İlişkin Yönetmelik

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yurt içinden ve yurt dışından sağlanan yabancı para nakdi krediler ile dövize endeksli kredilerinin toplamı ilgili hesap döneminin son iş günü itibarıyla 15 milyon ABD doları ve üstünde olan firmaların, veri formu ile talep edilen bilgileri, açıklama formuna uygun olarak Bankaya müteakip hesap döneminden itibaren bildirmekle yükümlü olduğu bildirildi.

TCMB'nin "Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik"i Resmi Gazete'de yayımlandı.

Yönetmelik ile döviz pozisyonunu etkileyen işlemleri izlemek üzere TCMB'nin belirleyeceği firmalardan bilgi ve belge toplamasına ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi amaçlandığı belirtilerek, bu yönetmeliğin, Banka'nın, döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izleyeceği firmaları, istenilecek bilgi ve belgeleri, bu bilgi ve belgelerin toplanma ve izlenme yöntemini, paylaşımını, doğruluğunun denetimini ve konuya ilişkin destek hizmeti teminini kapsadığı kaydedildi.

Yurt içinden ve yurt dışından sağlanan yabancı para nakdi krediler ile dövize endeksli kredilerinin toplamının ilgili hesap döneminin son iş günü itibarıyla 15 milyon ABD doları ve üstünde olan firmaların, veri formu ile talep edilen bilgileri, açıklama formuna uygun olarak bankaya müteakip hesap döneminden itibaren bildirmekle yükümlü olduğu ifade edilen yönetmelikte, kredi tutarlarının ABD doları karşılığı ilgili dönemin son iş gününe ilişkin Resmi Gazete'de yayımlanan döviz alış kuru kullanılarak belirleneceği bildirildi.

Yönetmelikte, bildirimle yükümlü olunup olunmadığının belirlenmesinde, firmanın yabancı para nakdi kredileri ile dövize endeksli kredileri toplamı hesaplanırken varsa son hesap dönemine ilişkin Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) göre hazırlanan finansal durum tablosu, TMS'lere göre hazırlanmış finansal durum tablosunun bulunmaması durumunda ise vergi mevzuatı çerçevesinde kamu idarelerine sunulmak üzere hazırlanan bilançonun dikkate alınacağı aktarılarak, şu ifadelere yer verildi:

"Bildirimle yükümlü olan firmanın, yabancı para nakdi krediler ile dövize endeksli kredileri toplamı Bankaca tanımlanan sınırın altında kalması durumunda, müteakip yıllık hesap döneminden itibaren bildirim yükümlülüğü sona erer. Birinci fıkra uyarınca bildirim yükümlülüğü olan firma, yükümlülüğün başladığı tarihten itibaren 60 gün içinde denetçi ile denetim sözleşmesi yapar. Firma yönetimi Bankaya bildirilecek verilerin tam ve doğru olmasından sorumludur. Firma tarafından finansal raporlama çerçevesine uygun olarak hazırlanan veriler veri formu kullanılmak suretiyle Bankaya bildirilir.

Bildirim, sistemde bulunan açıklama formuna uygun olarak yapılır. Bu kapsamda veri girişi, açıklama formunun ekinde bulunan ve veri girişiyle ilgili kuralları tanımlayan kullanıcı kılavuzunda ve Sistemde bulunan tüm adımlar izlenerek eksiksiz olarak yapılır. Bildirimler, finansal raporlama çerçevesine uygun olarak ilgili yılın 31 Mart, 30 Haziran ve 30 Eylül tarihlerinde sona eren ara hesap dönemleri için takip eden birinci ayın sonuna kadar ve 31 Aralık tarihinde sona eren yıllık hesap dönemi için takip eden üçüncü ayın sonuna kadar tamamlanır."

Yıllık hesap dönemine ilişkin bildirilen verilerin denetiminin, bu verilerin ara dönemlerde bildirilen veriler ile tutarlılığının denetimi de dahil, denetçi tarafından Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) düzenlemelerine uygun olarak izleyen yılın 31 Mayıs tarihine kadar tamamlanacağı belirtilen yönetmelikte, "Bu denetimlerde, 'Özel Hususlar-Tek Bir Finansal Tablonun Bağımsız Denetimi ile Finansal Tablolardaki Belirli Unsurların, Hesapların veya Kalemlerin Bağımsız Denetimi' başlıklı Bağımsız Denetim Standardı (BDS) 805 ile birlikte denetimle ilgili tüm BDS'lere uyulur." ifadeleri kullanıldı.

Yönetmelikte, Banka, firma tarafından bildirilen verilerin çapraz kontrollerini gerçekleştireceği, ihtiyaç duyulması halinde Banka tarafından yükümlüler nezdinde denetim yapılacağı bildirildi.

Sistemik Risk Veri Takip Sistemi

Yönetmelikte, Banka'nın, kur riski yönetiminde etkinliği arttırmak amacıyla veri tabanı ve düzenlemelerden oluşan Sistemik Risk Veri Takip Sistemini kuracağı belirtilerek, sistemin işletimi, Banka adına ve vereceği talimatlar doğrultusunda destek kuruluşu tarafından gerçekleştirilebileceği, destek kuruluşunun, sistemdeki bilgilerin gizliliğini korumakla yükümlü olduğunu bildirildi.

Sistemin kullanıcılarının Banka, firmalar ve denetçiler olduğuna işaret edilen yönetmelikte, şu ifadelere yer verildi:

"Firma, sisteme girmiş olduğu verileri denetleyecek denetçiyi sistem üzerinden kullanıcı olarak belirler ve denetçi ile imzaladığı sözleşmenin bir örneğini sisteme yükler. Firmalar, Banka tarafından belirlenen veri formunun sisteme girişini belirlenen dönemlerde sistemin genel ağ adresi olan 'www.tcmbveri.gov.tr' üzerinden gerçekleştirir. Firmanın girişini yaptığı verilerin denetimi tamamlandıktan sonra denetçi tarafından aynı adres üzerinden verilerin onay işlemi gerçekleştirilir. Sistem kullanıcıları, sistemin genel ağ sitesi üzerinden elektronik imza oluşturma aracı ile kayıt olarak aktif kullanıcı olur. Sistemin MERSİS entegrasyonu ile firma ön bilgileri dolu olarak getirilir. Banka, sisteme ilişkin veri formunu, kullanıcıları veya Sistem ile ilgili açıklama formunu gerektiğinde değiştirebilir."

Yönetmelikte, bankanın, firma tarafından belirlenen denetçiye sisteme girişle ilgili bildirimde bulunacağı ifade edilerek, "Söz konusu denetçi, sistem kullanıcısı olduğunda sistemde kayıtlı cep telefonuna gönderilen kısa mesaj ve/veya e-posta yolu ile bilgilendirilir. Sistem kullanıcılarına, kullanıcı tanımlama ve veri girişleri ile ilgili doğrulama kodları, uyarılar, hatırlatmalar, onay bildirimleri ve benzeri bildirimler, sistemden gönderilecek kısa mesaj ve/veya e-posta yolu ile yapılır. Sistemde yapılacak değişiklikler, Banka tarafından sistemin genel ağ adresi üzerinden bildirilir." denildi.

Yönetmelik kapsamında toplanan bilgilerden kişisel ve özel nitelikte olanların yayınlanamayacağı ve açıklanamayacağı aktarılarak, "Veri bildiriminin yapılmaması, doğru veya eksiksiz gerçekleştirilmemesi veya olumsuz görüş verilmesini gerektiren durumların düzeltilmemesi hallerinde 1211 sayılı Kanunun 68 inci maddesi gereğince işlem başlatılabilir. Banka, doğru veya tam olmayan verileri onaylayan veya bu Yönetmelikte belirlenen denetim sürelerine uymayan denetçi hakkında Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna (KGK) bildirimde bulunur. Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür." ifadeleri kullanıldı.