ABD Başkanlarının 24 Nisan Açıklamaları

WASHINGTON (AA) – ERKAN AVCI - ABD başkanları, 1993 yılından itibaren Ermeniler tarafından 1915 yılı olaylarının yıldönümü kabul edilen 24 Nisan'da açıklama yayımlarken, başkanların genellikle "büyük felaket, tehcir ve katliam" gibi ifadeler kullandıkları görülüyor.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, her yıl açıklama yayımlama geleneğini başlatan, 1993-2001 yıllarında başkanlık koltuğunda bulunan Bill Clinton oldu. Clinton'dan önceki başkanlar ise bu olaylara ilişkin düzenli açıklama yapmıyorlardı.

ABD'de 1977-1981 yılları arasında ülkenin 39'uncu başkanı olarak görev yapan Jimmy Carter, 1915 yılı olaylarına ilişkin ilk açıklamayı yapan başkan olarak biliniyor. Ermenilerin ülkede 1970'li yıllardan itibaren lobicilik faaliyetlerini artırmasıyla Carter, 16 Mayıs 1978'de Beyaz Saray'da ABD'de yaşayan Ermeniler onuruna verdiği resepsiyonda, "Ermeni halkından daha fazla acı çeken bir toplumun bulunduğundan şüphe duyarım" ifadesini kullandı.

ABD'nin 40'ıncı başkanı olarak 1981-1989 yılları arasında başkanlık yapan Ronald Reagan ise 1915 yılı olayları için "soykırım" terimini kullanan tek başkan oldu.  Reagan, 22 Nisan 1981 tarihinde Holokost Müzesi'nin kurulması sebebiyle yayımladığı açıklamada, Yahudi ve Kamboçya soykırımlarından bahsederken Ermenileri de aynı kategoriye yerleştirdi.

-Baba Bush'tan tek açıklama

Reagan'ın ardından başkan olan George H.W. Bush, görevi boyunca 1915 yılı olaylarına ilişkin tek açıklama yayımladı.

Baba Bush, 20 Nisan 1990'da yaptığı açıklamada, Ermenilerin birçok trajediyle karşı karşıya kaldığını ifade ederek, 1988 yılında büyük yıkıma neden olan depremi hatırlattı ve Ermenilerin "1915-1923 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu altında acılar çektiğini" savundu. Bush, "1 milyondan fazla Ermeni'nin kurban olduğu katliamları" andığını belirtti.

-Her yıl açıklama geleneği Clinton'la başladı

ABD'de Bill Clinton'ın başkanlığıyla birlikte her yıl 1915 ile ilgili açıklama yayımlama geleneği başladı.

Başkanlığı döneminde olaylara ilişkin 7 açıklama yayımlayan Clinton, açıklamalarında 1915 olaylarını içinde bulundukları yüzyılın "en kederli dönemlerinden biri" olarak tarif ederken, son açıklamasında, "Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında yaklaşık 1,5 milyon Ermeni'nin tehcir ve katliama uğradığını" ileri sürdü.

Clinton'ın 1995'te yayımladığı açıklamada da, Azerbaycan ile Ermenistan'a, Dağlık Karabağ konusunda barışçıl siyasi bir çözümün sağlanması için çaba harcamaları çağrısı yapması dikkati çekti.

-Oğul Bush da Clinton'ın izinden gitti

ABD'nin 43'üncü başkanı George W. Bush da selefi Clinton gibi ABD başkanlarının 1915 yılı olaylarına ilişkin her yıl açıklama yapma geleneğini sürdürdü.

Oğul Bush, açıklamalarında "1,5 milyon Ermeni'nin çoklu ölümlere maruz kaldıklarını ve sürgüne zorlandıklarını" kaydetti. Dağlık Karabağ sorununa da her yılki açıklamasında atıfta bulunan Bush, meselenin adil ve kalıcı bir şekilde çözülmesi çabalarına yönelik ABD'nin taahhütlerini her açıklamasında anımsattı.

-Obama da "Büyük Felaket" tanımlaması yaptı

ABD'nin şimdiki başkanı Barack Obama, 2008 yılındaki başkanlık seçimleri kampanyası sırasında, seçilmesi halinde Ermenilerin 1915 yılı olaylarına dair iddialarını tanıyacağı sözünü vermişti.

Başkan seçildikten sonra ise Obama, önceki başkanların geleneğini sürdürdü. Obama, 1915 yılı olaylarına ilişkin açıklamalarında şimdiye kadar Ermenice 'Büyük Felaket' anlamına gelen "Meds Yeghern" ifadesini kullanan başkan olarak dikkat çekiyor.

Obama 2009 yılındaki ilk açıklamasında, "Türkiye ile Ermenistan'ın olaylara ilişkin açık, yapıcı ve dürüst şekilde çalışmaları gerektiğini" ifade ederken, iki ülkenin ilişkilerini normalleştirme çabalarını güçlü şekilde desteklediğini kaydetti.

Obama, 2010'daki açıklamasında da "1915 yılının Ermeni halkının tarihindeki yıkıcı bir bölüm olduğunu, 1,5 milyon insanın katledildiğini ve ölüme yollandığını" ifade etti. O yılki açıklamasında, 1915 yılında Ermenileri kurtaran Türkleri selamladığının da altını çizen Obama, Türkiye ile Ermenistan arasında acılarla dolu bu olaylara ilişkin diyalogdan cesaret aldığını belirtti.

Obama, 2011, 2012, 2013 ve 2014 yıllarında da benzer ifadeler kullandı. Geçen yılki açıklamasında 1915'te meydana gelen olaylara ilişkin bakışının değişmediğini ve bunu birçok kereler dile getirdiğini belirten Obama, "gerçeklerin tam, dürüst ve adil biçimde kabul edilmesinin herkesin çıkarına" olduğunu bildirdi.